Bij vrouwen zitten de rits en de knopen links en bij mannen rechts... Waarom eigenlijk?

Eerst even een factcheck: is het eigenlijk wel zo? De jassen op de redactie van Omroep West voldoen bijna allemaal aan de regel: rits links bij de dames, rits rechts bij de heren. Bij één mannelijke collega zit de rits echter op de 'vrouwelijke' manier links, terwijl het toch echt een hele stoere mannenjas is. De verklaring volgens de eigenaar? 'Deze jas komt uit Amerika', zegt de Amerikaganger. Dat moeten we even uitzoeken.

Volgens een vrouwelijke collega is er een simpele reden voor het verschil: 'Dan weet je welke kleren voor vrouwen zijn en welke voor mannen'. Wij houden nog even twijfels. De Amerikaganger heeft ondertussen gegoogled: 'In de middeleeuwen moesten mannen zwaardvechten met hun rechterhand, en dan hadden ze hun linkerhand nog vrij om de knoopjes dicht te doen. En dat is ook zo gebleven bij ritsen en flappen.'

Terwijl wij ons afvragen waarom je je knoopjes dicht zou willen doen tijdens een zwaardgevecht, wordt er vrolijk verder gegoogled. 'Het komt door de kamermeisjes,' klinkt het over de redactie. Die zouden vroeger de koningin aankleden, terwijl de koning dat meestal zelf deed. De koning moest dan vanuit zijn eigen perspectief de knoopjes dichten, de kamermeisjes juist andersom. Dus in spiegelbeeld.

Maar hoe zit het nou echt? Eerst bellen we met de Haagse couturier Angeline van Leeuwen. De kleding die zij maakt houdt zich altijd aan de voorschriften: bij vrouwen de rits en de knopen links, bij mannen rechts. Maar waarom? 'Dat is traditioneel zo. Dat is er bij de opleiding ingeramd', is haar enige verklaring. En van die regel wijkt Van Leeuwen nóóit af. Ja okee, maar waaróm is het dan zo gekomen? 'Geen idee eigenlijk. Dat is zo gegroeid. Maar misschien weten ze er meer over bij het Gemeentemuseum', adviseert Van Leeuwen.

Bij het Gemeentemuseum is op dit moment een tentoonstelling over Nederlandse mode, maar de curator kan onze vragen vandaag helaas niet beantwoorden. Het Amsterdam Museum brengt uitkomst: voormalig conservator Leonie Sterenborg deed voor het museum onderzoek naar de geschiedenis van kleding, en zij bevestigt dat de rits bij vrouwen links zit omdat ze vaak door een kleedster werden aangekleed. 'Voor een rechtshandige kleedster is het een stuk makkelijker als het andersom zit', legt Sterenborg uit.

Overigens gaat het volgens Sterenborg zeker niet alleen om koninginnen. 'Veel vrouwen uit de midden- of hogere klasse hadden in de achttiende en negentiende eeuw een kleedster. En het was ook geen overbodige luxe, want de kleding was zo ingewikkeld dat je het onmogelijk in je eentje aan kon krijgen. Vrouwen droegen een corset, een blouse, meerdere rokken, een overrok en daar weer een jasje overheen. Het zegt ook veel over hoe afhankelijk vrouwen in die tijd waren.'

Er waren ook wel mannen met een kleedster, maar dat kwam veel minder voor, zegt Sterenborg. 'Hun kleding was veel makkelijker om aan te trekken.' Over het frappante verschil met  Amerika kan ook Sterenborg geen uitsluitsel geven. 'Wat ik wel weet is dat in Amerika de streepjes op dassen altijd omhoog lopen, en in Europa naar beneden. Dat zou met optimisme te maken hebben: omhoog is optimistisch.'