Minder en kleinere winkelgebieden in strijd tegen leegstand

Winkelcentra moeten volgens gemeenten kleiner worden of zelfs verdwijnen. Of zoals de gemeente Den Haag (68 winkelgebieden) het zegt: ‘Liever minder maar vitale winkelgebieden. Ook in de buurten en wijken.’

Zes gemeenten in de Leidse regio (Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten en Zoeterwoude) hebben in januari de hebben in januari de ‘Retailvisie Leidse Regio 2025’ gepresenteerd. In de regio (ruim 263.000 inwoners) staat  48.000 vierkante meter winkelruimte leeg - 11 procent van het totaal. Uit de visie, waarover de gemeenteraden naar verwachting deze maand beslissen, blijkt dat tien van de 41 winkelgebieden in de zes gemeenten op termijn moeten verdwijnen. ‘De gebieden zijn niet opgewassen tegen de andere winkelgebieden in de Leidse regio en blijken onvoldoende toegevoegde waarde te leveren.’

De winkelpanden in die gebieden moeten plaatsmaken voor onder meer woningen. De gemeenten kunnen zelf geen winkels sluiten, maar kunnen wel bestemmingsplannen wijzigen. Ook kunnen ze ondernemers stimuleren om te verkassen naar andere winkelcentra, zegt een woordvoerder namens de zes gemeenten: ‘Als een winkelier wil investeren in zijn zaak, kan hij zich afvragen: “Moet ik dat hier doen of kan ik beter naar een kansrijk winkelgebied verhuizen?’’ Wij kunnen zo’n winkelier daarbij financieel ondersteunen.’

Maar veel winkeliers staan niet te springen om te verkassen, zoals op de Leidse Haarlemmerstraat. De gemeente wil dat in een groot deel van de straat leegkomende winkels worden vervangen door kantoren, werkplaatsen of woningen. Veel winkeliers blijven liever echter op plek waar ze nu zitten. De zes gemeenten in de Leidse regio houden er dan ook rekening mee dat de ‘transformatie’ van winkelgebieden jaren kan gaan duren. Er zal een ‘transformatiemanager’ worden aangesteld die de herstructurering in goede banen moet leiden.  

De in koopgedrag gespecialiseerder econoom Cor Molenaar vindt het verstandig dat gemeenten winkelgebieden proberen te saneren. ‘Er zijn op dit moment nu eenmaal veel te veel winkels in Nederland, daar moet wat aan gedaan worden’, zegt Molenaar, tevens bijzonder hoogleraar e-marketing aan de Erasmus Universiteit.

De recente faillissementen van winkelketens als V&D, Perry Sport, Aktiesport, Miss Etam, Schoenenreus, Manfield, Invito en Dolcis zijn niet alleen dramatisch voor het personeel, maar slaan ook nieuwe gaten in de vele Nederlandse winkel- en stadscentra. Neem bijvoorbeeld In de Bogaard, met in dezelfde straat een vestiging van Dolcis en V&D. In een van de passages in het Rijswijkse winkelcentrum onderstrepen de namen van Block en Halfords boven leegstaande panden vergane tijden.

In Alphen aan den Rijn liggen de vestigingen van V&D en Aktiesport vlakbij elkaar. Hetzelfde geldt voor winkelcentrum Leidsenhage in Leidschendam en het centrum van Den Haag, waar ook nog een Perry Sport is gevestigd. Veel van de failliete ketens maken - al dan niet in afgeslankte vorm - een doorstart. Maar de trend is duidelijk: grote winkelketens staan onder druk, vooral die zich op het middensegment richten. Ook veel kleine winkeliers lukt het niet om het hoofd boven water te houden. Veel ketens aan de onder- en bovenkant van de markt doen het juist wel goed.

In Nederland staan ruim 16.500 winkels leeg (7,4 procent van het totaal), blijkt uit het recent verschenen ‘Rapport Winkelleegstand’ van onderzoeksbureau Locatus. In de provincie Zuid-Holland staat 7,7 procent van de ‘verkooppunten’ leeg. Door het economische herstel is de winkelleegstand vorig jaar weliswaar licht afgenomen, maar het overschot aan winkels is structureel - voornamelijk vanwege de toename van winkelen op internet.

Leegstaande winkelpanden kunnen volgens Molenaar worden omgebouwd tot bijvoorbeeld woningen, horeca, kinderopvanglocaties, ruimtes voor culturele activiteiten en ontmoetingsplekken voor buurtbewoners en zelfstandigen zonder personeel.

Omroep West besteedt deze week in een korte serie aandacht aan de winkelleegstand. Vanmiddag in het TV West Nieuws een uitgebreide reportage over de Rijnstraat in Katwijk. Heeft deze winkelstraat nog toekomst?