Zeven vragen over het besluit van de Zoetermeerse gemeenteraad over de Holland Outlet Mall

Impressie: Provast
Impressie Holland Outlet Mall (Provast)
ZOETERMEER - Maandagavond besluit de Zoetermeerse raad of de gemeente doorgaat met de ontwikkeling van de Holland Outlet Mall (HOM). Over de komst van dit outletcentrum is veel te doen in Zoetermeer en ver daarbuiten. Zeven vragen en antwoorden over de HOM.
1. Wat is die Holland Outlet Mall nu precies?

Dat is een outletcentrum waar oudere collecties merkkleding met ‘hoge kortingen’ verkocht zullen worden. Welke merken zich in de
willen vestigen, is nog niet bekend. Het outletcentrum moet in de plaats komen van het Woonhart (23.000 vierkante meter) en wordt in eerste instantie 18.000 vierkante meter groot. Op termijn - 10 tot 15 jaar - moet de HOM uitgroeien tot een winkelcentrum van 31.000 vierkante meter.
De huidige meubelboulevard zal dus verdwijnen - tot verdriet van meerdere ondernemers. Volgens hen draait hun zaak goed en is er in het Woonhart nu weinig leegstand. Toch zien de eigenaren van de meubelboulevard weinig toekomst voor het huidige concept. Een outletcentrum heeft volgens hen veel meer potentie.

2. Wat gaat dat outletcentrum kosten en wie betaalt dat?

De Holland Outlet Mall is een initiatief van Provast en de eigenaren van het Woonhart. Eerder zei het college dat deze partijen zo’n 150 miljoen euro willen investeren, maar nu houdt de gemeente het in de officiële communicatie op 120 miljoen.
Onduidelijk is nog hoeveel geld de gemeente kwijt zal zijn. Wethouder Mariëtte van Leeuwen (Lijst Hilbrand Nawijn) van Economische Zaken zei eerder dat de gemeente ‘serieuze kosten’ moet gaan maken. Duidelijkheid daarover komt er pas als de plannen voor het outletcentrum verder zijn uitgewerkt.
Wel is nu al duidelijk dat de initiatiefnemers zo’n zeven ton kwijt zijn aan het opstellen van een ‘samenwerkingsovereenkomst’ met de gemeente. In een later stadium zullen deze partijen nog ruim anderhalf miljoen euro moeten uittrekken voor een ‘realisatieovereenkomst, een voorontwerp voor het bestemmingsplan en de begeleiding van de ontwerpfase’.
Tegenstanders vrezen dat de gemeente miljoenen zal moeten investeren in de infrastructuur en de openbare ruimte. Maar het college heeft als uitgangspunt dat gemaakte kosten verhaald worden op de initiatiefnemers. Eerder gaf de gemeente zelf al wel bijna vijf ton uit aan haalbaarheidsonderzoeken naar de HOM, ruim meer dan begroot.

3. Wat zijn de belangrijkste argumenten van de tegenstanders?

Winkeliers in Zoetermeer en de regio vrezen de concurrentie van de HOM. Vooral ondernemers in de mode-, sport- en schoenenbranche maken zich zorgen. De consument kan zijn euro maar één keer uitgeven, zo redeneren zij. Geld dat in het outletcentrum wordt gespendeerd, gaat niet naar winkeliers in bijvoorbeeld Gouda of Waddinxveen.
Deze ondernemers hebben een punt, zo blijkt uit een in opdracht van de gemeente uitgevoerd onderzoek. De regio zal 10,5 miljoen euro aan omzet verliezen, al wordt dat ‘totale negatieve effect’ wel verdeeld over veel gemeenten en winkelcentra, aldus de ‘Brede effectanalyse’ van het bureau Goudappel Coffeng.
Volgens de onderzoekers zullen het Stadshart van Zoetermeer (circa 7,5 tot 15 miljoen euro) en de Dorpsstraat (0,3 tot 0,5 miljoen euro) wél profiteren van de HOM. Maar uit een ander onderzoek blijkt dan weer dat vooral mode- en sportwinkels in het Stadshart en de Dorpsstraat omzet zullen verliezen aan de HOM. Onder meer horecaondernemers lijken wel vruchten te gaan plukken van de komst van het outletcentrum.
Ook zijn er tegenstanders die wijzen op een toekomstige overvloed van outletcentra in heel Nederland. Daarvan zijn er nu al drie: Batavia Stad (Lelystad), de Designer Outlet (Roermond) en Rosada (Roosendaal). Naast Zoetermeer zijn er plannen voor outletcentra in Assen, Steenwijk, Zevenaar en Halfweg.
‘Momenteel hangen er 90.000 m2 aan nieuwe outlet m2 boven de markt’, schrijft Cees-Jan Pen, lector aan de Fontys Hogescholen aan de Zoetermeerse gemeenteraad. Volgens hem wordt er ‘gebouwd voor leegstand’. Pen plaatst bovendien grote vraagtekens bij de Zoetermeerse cijfers. ‘De marktpotentie van andere outletcentra zal beter meegewogen moeten worden.’
De lector wijst erop dat de Roermondse Designer Outlet - ‘de meest succesvolle outlet van Europa’ - na 15 jaar investeren jaarlijks 5,5 miljoen bezoekers trekt. ‘Terwijl op deze centrale locatie in Noordwest Europa sprake is van een klantenpotentieel van 22,5 miljoen. De HOM zal zich naast een handvol buitenlandse bezoekers toch vooral richten op de Randstad (7 miljoen inwoners) en zit al tussen Roosendaal en Halfweg in.’
Volgens het college is er wel degelijk ruimte voor een ‘FOC’ (factory outlet center) in Zoetermeer. ‘Wie naar de kaart van Nederland kijkt, ziet dat in het meest drukbevolkte deel van Nederland een FOC nog ontbreekt.’

4. Wat vinden de omwonenden van de HOM?

Als de cijfers kloppen, komen er jaarlijks zeker 6,5 miljoen extra bezoekers naar Zoetermeer. In het meest positieve scenario zijn dat er zelfs 7,3 miljoen. Het gros van deze bezoekers zal met de auto komen. Veel omwonden vrezen daarom een toename van verkeer, parkeerproblemen en een verslechtering van de luchtkwaliteit door een toename van fijnstof.
De laatste weken zijn er in de wijken rondom het Woonhart steeds meer posters van de actiegroep  ‘Doe Niet Zo Mall’ te zien. Een petitie tegen de HOM is ruim 900 keer ondertekend. Het college erkent dat de HOM voor extra autoverkeer en voor meer geluid en uitstoot zal zorgen, maar stelt dat ‘deze verhoging binnen de wettelijke normen voor geluid en luchtkwaliteit blijft’.
Wethouder Marc Rosier (VVD) van stedelijke ontwikkeling wees er tijdens een van de commissievergaderingen over het outletcentrum wel op dat tegenstanders zich eerder en harder laten horen dan voorstanders. De wethouder zegt zelf ook veel voorstanders te spreken. Uit een in opdracht van de gemeente uitgevoerd ‘consumentenonderzoek’ blijkt dat ruim 80 procent van de Zoetermeerders de komst van de HOM ziet zitten. Voor de overige inwoners van Zuid-Holland is dat 74 procent.

5. Wat zijn de argumenten van de voorstanders?

Het outletcentrum zal Zoetermeer ‘op de kaart zetten’, verwacht het college van Zoetermeer. Wethouder Mariëtte van Leeuwen (Lijst Hilbrand Nawijn) van Economische Zaken ziet de HOM bovendien als een impuls voor de werkgelegenheid. Volgens haar komen er 700 tot 850 banen bij. Ook verwacht het college dat andere ondernemers in Zoetermeer volop mee zullen profiteren van de extra bezoekers die de HOM naar de stad trekt.
Daarnaast mag de gemeente de kans dat particulieren 120 miljoen euro in het centrum van de stad willen investeren niet laten lopen. Houdt Zoetermeer de plannen tegen, dan zal er op een andere plek in de regio een outletcentrum komen en staat de stad met lege handen.
Zoetermeer kan het zich niet veroorloven om stil te blijven zitten, zeker nu er elders in de regio volop wordt geïnvesteerd in winkelgebieden. Zo wordt in Leidschendam gewerkt aan een ambitieuze transformatie van Leidsenhage. Het college is bang dat als er in Zoetermeer niet wordt geïnvesteerd, de stad de slag met andere gemeenten verliest. Tegenstanders vinden dat de gemeente zich beter kan richten op verbetering van de bestaande winkelgebieden.

6. Als de gemeenteraad maandag instemt, betekent dat dan dat de Holland Outlet Mall er definitief komt?

Niet per definitie. Maar maandag beslist de Zoetermeerse raad wel of de gemeente doorgaat met de ontwikkeling van het outletcentrum. Volgens het stadsbestuur en meerdere partijen in de gemeenteraad zullen er voldoende momenten komen waarop de gemeente alsnog onder het project uit kan.
Het college vraagt de gemeenteraad formeel om met de ‘uitwerkingsfase’ van het outletcentrum te mogen starten. ‘Dit is een belangrijk besluit, maar over het totale proces en alle (toekomstige) beslismomenten gezien is dit geen (groot) besluit waarmee we onherroepelijke stappen zetten’, zo antwoordt het stadsbestuur op raadsvragen.
Tegenstanders vrezen dat de gemeente niet meer uit deze rijdende trein kan stappen. Als er eenmaal miljoenen worden geïnvesteerd, zal de gemeente niet zomaar meer met het project stoppen. Uiteindelijk zal ook de provincie Zuid-Holland een oordeel over de plannen moeten vellen. Een paar jaar geleden hield de provincie nog een outletcentrum aan de rand van Zoetermeer tegen.

7. Welke voorwaarden stelt de gemeenteraad dan?

Dat moet maandagavond blijken, maar tijdens de commissievergaderingen over de HOM stelden de partijen een reeks voorwaarden voor hun steun. Vooral collegepartij D66 legde een lange wensenlijst op tafel. Het is onwaarschijnlijk dat al die eisen ingewilligd worden. De meeste partijen willen in ieder geval dat er een goede verbinding tussen de HOM en het Stadshart komt.
Verder eisen vrijwel alle partijen garanties over verkeersoplossingen. Hilbrand Nawijn zei afgelopen dinsdag in het programma Studio Haagsche Bluf op Radio West dat zijn partij maandag met een aantal amendementen zal komen. Volgens Nawijn zijn er aanpassingen nodig op meerdere wegen, onder meer de A12. Hij erkent dat de gemeente daarbij afhankelijk is van Rijkswaterstaat.
Volgens het college is ook duidelijk dat de Europaweg  ‘de komende 10 jaar’ moet worden aangepast. ‘Ook zonder HOM wordt het hier steeds drukker. Als de HOM er komt, zal dit nog extra drukte veroorzaken en hebben de wegen eerder, en nog extra aanpassingen nodig.’
Wethouder Marc Rosier (VVD) van stedelijke ontwikkeling kondigde bij de vorige raadsvergadering over de HOM aan dat hij nog dit jaar met voorstellen wil komen om de verkeersproblemen in de wijken rond het Woonhart aan te pakken. Zo worden verkeerslichten anders afgesteld, waardoor het verkeer beter moet doorstromen.