70 jaar Vlaggetjesdag: oud-vissers delen hun herinneringen

Oud-visser Arie Spaans kan zich nog goed herinneren hoe Vlaggetjesdag begon. Hij viste vanaf 1946 ruim 25 jaar op haring en vertelt met groot plezier over deze tijd: ‘In aanloop naar een nieuw haringseizoen werden alle boten uit de vloot opgetuigd. Dat betekende schilderen, zeilen ophangen en de boot van netten voorzien. In 1947 besloot één visser opeens om zijn opgetogen boot  te versieren met Nederlandse vlaggetjes. Dat was zó leuk dat iedereen hem is gaan nadoen.’

Tegenwoordig brengen de haringschepen in aanloop naar Vlaggetjesdag de haring binnen, maar  vroeger was de feestdag slechts het begin. Het echte werk, het vissen, moest dan nog gebeuren. De rederijen stuurden hun vissersschepen erop uit om als eerste de haring binnen te brengen. Dit staat in de volksmond bekend als de haringrace.

Spaans kan zich de race nog goed heugen: ‘Het was meestal Scheveningen tegen Katwijk. Tientallen schepen streden om de winst. Wie de grootste motor had, won. Vlaardingen moest dikwijls het onderspit delven, omdat dat niet direct aan de kust ligt.’

Toen Spaans zijn eerste jaren als visser beleefde, was Scheveninger Cor van der Toorn slechts een jaar of 10. Hij koestert warme herinneringen aan Vlaggetjesdag: ‘Als kleine jongen was het de kunst om mee te kunnen varen op een vissersschip. We verstopten ons daarvoor in de kooi van het schip, en kwamen tevoorschijn als het schip was afgemeerd. De bemanning was laaiend, maar ze konden ons moeilijk overboord gooien’, vertelt hij lachend.

Later ging Van Der Toorn zelf ook vissen. De onuitgenodigde tripjes op Vlaggetjesdag maakte hem zo enthousiast voor het vak dat hij ook visser wilde worden. ‘Ik heb de ambachtsschool nooit afgemaakt en ben op mijn 15e als visser begonnen. Kabeljauw, tong, schol, we haalden het allemaal binnen. Maar het hoogtepunt, dat was absoluut de haringvangst in de zomer.’

Vlaggetjesdag is door de jaren heen behoorlijk veranderd. De kleine, kenmerkende kotterschepen, die vroeger verantwoordelijk waren voor de vangst, zijn vervangen door grote trawlers. Het handmatig kaken van de haring gebeurt daarnaast al lang met machines.

Het evenement is zijn oude karakter desondanks niet verloren. Van der Toorn: ‘We proberen de oude gedachte zo goed mogelijk in leven te houden met het demonstreren van oude ambachten. Touwslagen, knopen leggen en scheepjes bouwen in flessen. Ik vind het geweldig om dit te laten zien aan nieuwe generaties.'

Maar het belangrijkste, beseft ook Van Der Toorn, is natuurlijk de haring: 'Heerlijk. Ik kan niet wachten.' Spaans is terughoudender: 'De eerste haring valt mij altijd een beetje tegen. Over een week of twee is die veel vetter, en dus lekkerder', besluit hij.