Zwembond en Leidse waterpoloclub negeerden jarenlang signalen van seksueel misbruik door coach

Koen P.
Koen P. © Orange Pictures
LEIDEN - Zwembond KNZB en de Leidse waterpoloclub ZVL hebben de van ontucht en verkrachting verdachte waterpolocoach Koen P. (33) jarenlang zijn gang laten gaan, terwijl ze signalen kregen dat hij ontucht pleegde met jonge meisjes. Dat blijkt uit verklaringen van meerdere bronnen aan Omroep West. De zwembond erkent dat de samenwerking met P. in 2014 werd beëindigd vanwege 'ongewenst gedrag', maar voorkwam twee jaar later niet dat P. werd aangesteld bij een regionaal trainingscentrum.
Koen P. werd in juni opgepakt, nadat twee minderjarige meisjes aangifte deden. Hij wordt verdacht van verkrachting van een meisje dat hij trainde. Het meisje was toen 16 jaar oud. Daarnaast wordt hij verdacht van ontucht met een speelster van 15. Koen P. leidde de vrouwenploeg van waterpoloclub ZVL vier jaar geleden naar de landstitel en hij pakte vier keer op rij de beker. Hij werkte tot zijn arrestatie bij het Leonardo College in Leiden en was lange tijd assistent-bondscoach van Jong Oranje.
Omroep West sprak met meerdere mensen uit alle geledingen van de waterpolowereld. Hun namen zijn bekend bij de redactie, maar uit angst voor hun positie willen zij niet bij naam genoemd worden. Uit hun verhaal blijkt dat als ZVL en de KNZB eerder hadden ingegrepen, er minder slachtoffers waren gevallen.

Verklaring van de bond

Na vragen van Omroep West geeft de zwembond toe dat de samenwerking met Koen P. in 2014 werd beëindigd, nadat een 18-jarige speelster meldde dat haar trainer 'ongewenst gedrag' had vertoond. 'Deze melding was voor een minder ernstig en lichter vergrijp dan nu achteraf blijkt. Er was op basis van de beschikbare informatie en verklaringen vanuit de omgeving van de betrokken sportster geen grond om tucht- of strafrechtelijk maatregelen te nemen. Tussen 2014 en nu heeft niemand anders dan de betreffende sportster zich gemeld met aanvullende feiten over deze zaak. Niet bij naam en niet anoniem', staat in een verklaring van de bond. Er werd geen aangifte gedaan.
Het meisje dat ten tijde van de melding net 18 was, was lid van ZVL en speelde in Jong Oranje. Koen P. was sinds 2010 assistent-jeugdbondscoach van de Jong Oranje meisjes en sinds 2011 coachte hij de dames van de Leidse waterpoloclub ZVL. Na de melding van 'ongewenst gedrag' vertrok de speelster bij ZVL. De club liet weten dat dat was 'vanwege een verschil van inzicht met haar coach Koen P.' De werkelijke reden was dat de speelster lange tijd een relatie had met haar coach, zo bevestigen bronnen.

Seksuele verhouding

Volgens die bronnen was de seksuele verhouding tussen Koen en het meisje algemeen bekend. 'Heel veel mensen wisten het van Koen en dat meisje. Ze hadden een hele tijd wat met elkaar, dat begon al in Jong Oranje, in 2011 of 2012. Maar een relatie is een verkeerd woord. Je hebt het over een volwassen iemand die zijn macht misbruikt en intimideert.' Koen P. bleef na de melding nog een jaar de dames coachen. In 2015 vertrok P. bij ZVL, maar bleef trainingen geven bij het regionaal trainingscentrum.
De huidige voorzitter van ZVL, Frans Pot (aangesteld in 2016), reageert: 'De ouders van het meisje wilden niet dat er enige ruchtbaarheid aan werd gegeven. Je kan zeggen dat we het in de doofpot hebben gestopt, maar aan de andere kant hebben we de wens van de ouders gerespecteerd.' Pot vervolgt: 'Er is nooit sprake geweest van een seksuele verhouding tussen het meisje en Koen P. Er was wel sprake van een verhouding die uiteindelijk zeer vervelend afliep.'

Zes aangiftes

De speelster van ZVL was niet het enige slachtoffer van Koen P. 'Hij had daarvoor al een slachtoffer gemaakt en zij is nu naar buiten getreden. Meisjes van 15 of 16 jaar die speelden bij Jong Oranje of ZVL. Zij hebben nu pas aangifte gedaan', zeggen bronnen. Er liggen inmiddels zes aangiftes tegen Koen P. van zes verschillende meisjes en vrouwen, bevestigt het Openbaar Ministerie (OM). De aangiftes gaan om gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag van voor 2014 tot en met 2018.
Ondanks zijn gedwongen vertrek bij Jong Oranje in 2014 mocht Koen P. wel aanblijven bij ZVL als coach van de dames. En hij werd in september 2014 met medeweten van de KNZB aangenomen als trainer van het Waterpolo Opleidingscentrum (WOC) Zuid Holland Noord, een instelling die nauw samenwerkt met de zwembond. P. mocht talentvolle scholieren van het Da Vinci college in Leiden trainen. Sinds 2011 was P. al technisch coördinator bij de waterpolotrainingen van WOC Noord-Holland.

Begeleiding van topsportleerlingen

Vervolgens werd Koen P. in 2016 aangenomen als hoofdcoach van het Regionaal Talenten Centrum (RTC) in Leiden. Een samenwerking tussen de KNZB, het Leonardo College en de Stichting Topsport Leiden. Hij was niet alleen sportcoach, maar ook LOOT-coördinator op de school. Hij begeleidde de topsportleerlingen van het Leonardo College, maakte planningen en rooster. 'Hoe kan het dat de KNZB toestemming gaf voor die aanstelling?', vragen betrokkenen zich af.
Volgens de KNZB is het niet gek dat Koen P. bij ZVL en het WOC Noord-Holland actief bleef, en kort daarna aangenomen werd bij het WOC Zuid Holland Noord en later bij het RTC in Leiden: 'Ten aanzien van andere activiteiten voor verenigingen of de zelfstandige regionale trainingscentra, waren er door het ontbreken van een tucht- of strafrechtelijke veroordeling geen formele belemmeringen.' Frans Pot, voorzitter van ZVL, zegt: 'Achteraf gezien vind ik wel dat de vereniging zich actiever had moeten opstellen richting RTC toen er sprake was van een aanstelling van Koen P.'

'In de doofpot'

Meerdere bronnen bevestigen dat er meer dan zes slachtoffers zijn. 'Het is veel groter dan men denkt. Koen gebruikte zijn macht, hij werd op zijn wenken bediend. Wat zou jij doen als je de top wil halen?' Leden van ZVL waren op de hoogte. 'Een aantal meiden heeft de club toentertijd wel gewaarschuwd voor Koen, maar daar is niks mee gedaan. Dat is gewoon de doofpot ingegaan. Ze zijn al die jaren verblind door topsport.' Volgens ZVL is het 'pertinent onwaar' dat de vereniging op de hoogte was van seksueel misbruik van jonge meisjes.
De grote vraag is waarom in al die jaren niemand aan de bel trok. 'Een familie runt daar de boel. Ze hielden elkaar de hand boven het hoofd en dat doen ze nog steeds. Koen was enorm manipulatief. Hij heeft die meisjes onder druk gezet om geen aangifte te doen.' Een ander vertelt: 'Hij was als een god, zeker voor meisjes van 13 of 14 jaar.' 'Als je de waarheid zegt, heeft je kind daar last van, dat krijgt problemen.'

'Johan Cruijff van het waterpolo'

Koen P. zou vanaf september 2018 de heren van ZVL gaan trainen. De voorzitter van de Leidse club zegt daarover: 'Koen had statuur, hij was niet de minste of geringste. Hij was de Johan Cruijff van het waterpolo. Daardoor maak je misstappen of fouten.' Voorzitter Pot zegt dat hij referenties van Koen opvroeg bij de KNZB vanwege 'een onderbuikgevoel': 'Maar de man met wie Koen had samengewerkt was overleden, werd me verteld. Ik kon geen referenties krijgen.'
De rector van het Leonardo College in Leiden, waar Koen P. lesgaf, reageert geschrokken: 'Als deze berichtgeving klopt dan sta ik daar van te kijken en kan ik me voorstellen dat dit nieuwe vragen oproept.' Koen P. is zelf gevraagd om een reactie, maar wilde daar geen gebruik van maken.  

'Wij wisten niks van zijn verleden'

RTC Leiden laat weten dat hen in 2016 niet bekend was dat Koen P. in de fout was gegaan bij ZVL. 'We zijn aan het terughalen hoe zijn aanstelling is gegaan. Ik denk nu wel, waarom heeft ZVL ons niet eerder gewaarschuwd? Maar met de kennis van toen had ik geen reden om hem niet aan te nemen', zegt Eimert van der Vliet van RTC Leiden.
De oud-voorzitter van De Zijl Zwemsport, Albert Spijker (inmiddels overleden) en Jan Breedeveld, oud-voorzitter van waterpolovereniging LZ, droegen Koen P. in 2016 aan als RTC-coach. 'Hij had veruit de beste papieren. Ik wist niets van zijn verleden met jonge meisjes en Albert heeft me dat ook nooit verteld', laat Breedeveld weten. 'Zijn aanhouding was een grote verrassing.'

Voor de rechter

De zwembond benadrukt dat er sinds 2014 veel veranderd is op het gebied van grensoverschrijdend gedrag: 'Dat heeft ertoe geleid dat wij nu bij vergelijkbare vergrijpen een onderzoek instellen om te achterhalen of er niet meer achter de melding zit dan ons gemeld wordt.'
Maandag staat Koen P. opnieuw voor de rechter in een zogenoemde pro formazitting. De zaak wordt nog niet inhoudelijk behandeld. In september zei P. in de rechtszaal: 'Ik heb iets gedaan wat niet mag. Ik had de oudere en wijzere moeten zijn in dit geval.'
Wilt u reageren op dit verhaal. Mail dan naar anniek.enthoven@omroepwest.nl

De namen van de opgevoerde anonieme bronnen zijn bekend bij de redactie. Zij willen uit angst voor hun positie in de waterpolowereld niet bij naam genoemd worden.