Nieuwe museumdirecteur: 'COMM gaat Beeld en Geluid Den Haag heten'

DEN HAAG - 'COMM wordt Beeld en Geluid Den Haag', dat zegt de nieuwe directeur Tom De Smet van het museum in een interview met Omroep West. Op vrijdag 19 juli is het voormalige Museum voor Communicatie in Den Haag voor het laatst open voor individuele bezoekers. De ingrijpende verandering is het gevolg van de samenwerking met Beeld en Geluid, het audiovisuele archief in Hilversum, dat ook een museale functie heeft. Maar hoe is het zover gekomen en wat betekent dit voor COMM? We vroegen het aan De Smet en conservator Anja Tollenaar. Ze hebben nog niet overal een pasklaar antwoord op.

Wat is er misgegaan met het vernieuwde museum dat, na een ingrijpende verbouwing en een complete make-over, in 2017 weer openging?

Anja Tollenaar: 'Onze doelgroep was gezinnen of opa's en oma's met kinderen: oud-PTT, oud-KPN, postzegelverzamelaars. Een groot deel van die groep vond zichzelf niet meer terug in het nieuwe museum. De reacties op zaal waren: Waar is die ene telefoon? En: Vroeger kon ik aan de telefooncentrale zitten, en dat is nu niet meer. Maar dat is wel waar de mensen voor kwamen. De verandering voldeed niet aan de verwachting.'
Tom De Smet: 'COMM wilde nieuwe, eigentijdse thema's aansnijden. Maar de verandering was te abrupt. Een groot deel van de achterban zijn ze hierdoor kwijtgeraakt. Dat is afgestraft. En ingrijpen was noodzakelijk, want de bezoekcijfers liepen terug.'
Tollenaar: 'Ik heb sterk het idee dat we niet genoeg tijd hebben gehad om ons te bewijzen in de nieuwe hoedanigheid. Zo'n nieuwe invulling heeft tijd nodig. Maar die tijd hadden we niet, want we konden financieel niet door.'

Er wordt samengewerkt aan een nieuwe programmering. Waar richten jullie je op?

Tollenaar: 'Het zakelijke deel liep wel goed: verhuur van zalen aan internationale corporates, gemeenten, politieke partijen voor conferenties. Soms wordt het exclusief helemaal verhuurd.'
De Smet: 'De context van een museum wordt heel erg gewaardeerd. Dat biedt een zekere meerwaarde in vergelijking met bijvoorbeeld een Van der Valk. Het biedt meer context. Met Beeld en Geluid willen we het museum een nieuw gezicht geven: met onderwerpen als communicatie, pers, media, journalistiek. Je gaat debatten organiseren over actuele thema's zoals: Hoe vaak moet je je mobiele telefoon oppakken? Wat doe je als je kinderen met sexting te maken hebben? Scholen blijven een belangrijke doelgroep, want je wil het heel breed trekken, dan hoop je dat geëngageerde bedrijven hier langskomen, die de meerwaarde zien om hier iets te organiseren. Dan krijg je een gezonde wisselwerking waarin het museum een meerwaarde biedt voor een bedrijf om iets te organiseren.'

Wat betekent dit voor het museum vanaf 20 juli?

Tollenaar: '19 juli is de laatste dag dat COMM open is zoals het nu is. Daar nemen we afscheid van. Om op een later moment weer open te gaan. We blijven sowieso open voor debatten en bijeenkomsten.'
De Smet: 'We willen in de tweede helft van dit najaar wel weer open voor het publiek. Maar dan moet je inhoudelijk wat kunnen aanbieden. Mensen kunnen natuurlijk altijd koffie drinken, maar dat is niet wat je wil. Je wil wat extra bieden. En we willen voor scholen ook weer opengaan met programma's waar pers en journalistiek centraal staat. Want in Hilversum staat media centraal. Dus als die scholen komen moet je ook een aankleding hebben. Want je kunt niet een school ontvangen in een lege ruimte. Ze moeten een interactie kunnen aangaan met de omgeving.'
De Smet gaat verder: 'Door het zo weer langzaam op te bouwen willen we weer naar een gebouw dat volledig gevuld is met verschillende functies. En misschien op termijn ook weer pop-up tentoonstellingen, van drie maanden, en daar kan het publiek dan weer kaartjes voor kopen. Dat zal dan een mengeling zijn van objecten die hiervandaan komen, maar ook uit de collectie van Hilversum. Met natuurlijk veel meer beeldmateriaal.'

Wat voor gevolgen heeft dit voor de collectie?

Tollenaar: 'De collectie van COMM blijft behouden voor Den Haag. We blijven die hier ook beheren, conserveren en restaureren, zover nodig natuurlijk. De presentatiekansen worden met Beeld en Geluid in Hilversum alleen maar groter. Daar gaan we gezamenlijk nieuwe verhalen mee samen stellen. Voor de duidelijkheid: als deze samenwerking niet door was gegaan, dan had COMM een heel ander traject in gemoeten. Dan waren de depots op slot gegaan en dan kon niemand meer bij de collectie. En die hadden we dan moeten herplaatsen. En die was dan versnipperd en uit elkaar gevallen. Dankzij Beeld en Geluid blijft de collectie behouden om te gebruiken.'

COMM raakte begin van dit jaar in opspraak door berichtgeving van de website Follow The Money over de inmiddels opgestapte directeur Tobias Walraven. Was de negatieve berichtgeving de nekslag voor het museum?

Tollenaar: 'De negatieve berichtgeving heeft zich volgens mij niet vertaald in meer of minder publiek. In december werd al duidelijk dat we aan de noodrem moesten trekken. In januari kwam naar buiten hoe hij zijn bedrijfsvoering heeft gedaan. Het is niet goed wat er is gebeurd, maar dat heeft geen gevolgen gehad voor de toch al slechte bezoekcijfers. Veel mensen wisten het niet eens. Bovendien liepen de gesprekken al met Beeld en Geluid.'
De Smet: 'Het onafhankelijk onderzoek van de Stichting Cultuur en Ondernemen loopt nog. Dat wordt eind deze zomer verwacht. Dat wachten wij af en wij zullen de aanbevelingen en conclusies ter harte nemen. De aanbevelingen maken een organisatie alleen maar sterker en beter. Voor de duidelijkheid, dit speelt niet bij Beeld en Geluid. En als er misstappen zijn gemaakt, dan zullen de verantwoordelijken daarvoor ook verantwoordelijk worden gesteld. Maar daar gaan we eigenlijk niet van uit.'

In de buurt wordt gevreesd dat evenementen voor overlast zullen zorgen. Is die vrees terecht?

De Smet: 'Ik begrijp wel waar de commotie vandaan komt. Voor de verbouwing was het een museum waar niet veel gebeurde. Het kabbelde lekker voort. Maar er moest wat gebeuren, want anders was het museum al eerder omgevallen. Je kan je afvragen of dit de goede ingrepen waren of niet, maar evenementen zorgden wel voor meer reuring dan de bewoners gewend waren. Daar is in het verleden niet goed of duidelijk gecommuniceerd. Daar willen we maandag tijdens een borrel met de buurt over praten.'
'Maar we zijn geen bruiloftlocatie. De evenementen moeten aansluiten bij wat we hier willen vertellen. Als elke goede buur willen we zo weinig mogelijk overlast geven. Dit is geen partycenter. Soms noemen we een evenement een festival, maar dan moet je niet denken aan een Tomorrowland, maar aan bijvoorbeeld Festival van het Vrije Woord. Dat trekt een ander publiek. Het moet een plek van ontmoetingen worden, maar we gaan niet tot 's avonds laat door. Na 6 of 7 uur 's avonds moet je niets meer beginnen. Misschien nog wel napraten, maar niet dat er wordt afgezakt.'
COMM is deze week nog open van maandag tot en met vrijdag. De toegang is voor de helft van de prijs. En ook de artikelen in de shop hebben een korting van 50 procent.