Dit moet je weten over mondkapjes in het openbaar vervoer

Foto ter illustratie | ANP
Foto ter illustratie | ANP
DEN HAAG - Wie vanaf 1 juni gebruik wil maken van het openbaar vervoer, moet verplicht een mondkapje dragen. Dat maakte premier Rutte woensdag bekend. Wat zijn de regels en hoe kom je aan zo'n mondkapje? Dit is alles wat je moet weten.
Hoewel de komende tijd steeds meer maatregelen versoepeld worden, blijft de richtlijn om anderhalve meter afstand te houden gelden. Dat is op sommige plekken lastig en daarom moeten reizigers en medewerkers in het openbaar vervoer vanaf 1 juni verplicht een mondkapje dragen.
Het geldt straks in de trein, tram, bus en metro. Ook blijft gelden: reis alleen met het openbaar vervoer als het echt noodzakelijk is.

Draag een niet-medisch mondkapje

Belangrijk om te weten is dat medische mondmaskers beschikbaar moeten blijven voor de zorg. Deze maskers hebben een CE-markering, dat houdt in dat er een speciaal filter aanwezig is. Om schaarste in de zorg te voorkomen, is het dus niet de bedoeling om deze mondkapjes in het openbaar vervoer te gebruiken.
Wat je wel moet hebben, is dus een niet-medisch mondkapje. Die hebben geen filter en zijn bijvoorbeeld van katoen. Let wel op dat een mondkapje zowel je mond als je neus moet beschermen. Een zakdoek of sjaal over je mond is overigens niet voldoende! Je krijgt een niet-medisch mondkapje niet van de overheid. Je moet het dus kopen of zelf maken, daar komen we straks op terug.

Hoe moet ik zo'n mondkapje gebruiken?

De Rijksoverheid benadrukt dat je bij elke reis met het openbaar vervoer een nieuw of gewassen exemplaar nodig hebt. Stel dat je 's ochtends heen gaat en 's middags weer terug, dan heb je dus twee mondkapjes nodig. Bewaar een mondkapje ook zo steriel mogelijk: bijvoorbeeld in een plastic zakje. Wegwerpexemplaren moet je uiteraard na gebruik weggooien.
Voor je het mondkapje opzet, was je je handen met water en zeep. Raak de binnenkant niet aan en gebruik de touwtjes of elastieken om het op te zetten. Zet het mondmasker zo min mogelijk op en af. Een mondkapje van katoen kan opnieuw worden gebruikt, als je het op 60 graden wast op een volledig wasprogramma.

Krijg ik een boete als ik geen mondkapje draag?

Verplicht een mondkapje dus, maar wat als je dat niet doet? Dan kun je uit het ov gezet worden. Ook is een boete mogelijk, maar volgens brancheorganisatie Openbaar Vervoer Nederland is dat een uiterst middel. Vervoersbedrijven als HTM en Arriva kunnen vrijdag nog niet specifiek laten weten hoe de handhaving eruit gaat zien. De NS liet eerder al weten dat conducteurs de mondkapjesplicht gaan handhaven.
Openbaar Vervoer Nederland zegt hierover: 'Het handhaven van de verplichting op het dragen van een mondkapje is geen taak voor het rijdende personeel van de ov-bedrijven.' Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA's) van alle vervoersbedrijven krijgen extra handhavende bevoegdheden. Zij kunnen reizigers dus instructies of boetes geven. De BOA's treden 'de-escalerend' op. Zij worden ook voorzien van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals brillen en medische mondkapjes.

Hoe maak ik zelf een mondkapje?

Zo'n mondkapje kun je dus zelf maken. Katoen is volgens de overheid het meest geschikt. Gebruik een stof die niet te dik is, zodat je er makkelijk door kan ademen. Een katoenen zakdoek, T-shirt of kussensloop zijn volgens de overheid goed te gebruiken hiervoor.
De overheid komt binnenkort met een instructie hoe je zelf aan de slag kan, maar ook op internet zijn al veel instructievideo's te vinden. Als je zelf een mondkapje maakt, is het vooral belangrijk dat je een patroon gebruikt waarbij het mondkapje zo goed mogelijk aansluit op je gezicht en de neus en mond bedekt.

Liever kopen dan maken?

Als zelf maken niet helemaal je ding is, kun je er natuurlijk altijd eentje kopen. Online bieden veel mensen zelfgemaakte mondkapjes aan. Ook hebben verschillende winkelketens aangekondigd in de komende periode mondkapjes te gaan aanbieden. Zo gaat HEMA op korte termijn niet-medische mondkapjes verkopen op stations.
Ook drogisterijketens Kruidvat en Etos zeggen deze mondkapjes in de winkel en online te gaan verkopen.

Beschermt zo'n mondkapje me eigenlijk wel?

Daar zijn de meningen wat verdeeld over. RIVM-directeur Jaap van Dissel wees de Tweede Kamer er donderdag nog op dat er in de wetenschappelijke literatuur weinig bewijs is over de bijdrage van dit soort mondmaskers.
Een niet-medisch mondkapje zou namelijk niet jezelf beschermen, wel kan het de mensen rondom je beschermen als je het goed gebruikt. Het dragen van een niet-medisch mondkapje is volgens het kabinet een aanvulling op de andere hygiënemaatregelen. Slechts in specifieke situaties, zoals in het ov, heeft het een meerwaarde. Daarom blijft het dringende advies om waar mogelijk nog steeds die anderhalve meter aan te houden.

De regels op een rijtje:

- Een niet-medisch mondkapje is vanaf 1 juni verplicht voor reizigers en medewerkers<br/>- Bij elke reis heb je een nieuw of gewassen exemplaar nodig<br/>- Een mondmasker is verplicht, zonder kan je geweigerd worden of een boete krijgen<br/>- Bewaar een (herbruikbaar) mondkapje in een afgesloten zakje<br/>- Zet een mondmasker zo min mogelijk op en af<br/>- Richtlijnen als anderhalve meter afstand en vaak handen wassen blijven van kracht