Drie jaar corona is drie jaar geen social media meer voor GGD-baas: 'Niet laten intimideren'

'Het was de onbekendheid met het virus', zo legt De Gouw uit wat corona zo lastig maakte. 'We hebben het virus SARS-CoV2 genoemd en hadden het idee dat we ons gingen wapenen tegen corona zoals tegen SARS.' SARS werd in 2002 voor het eerst ontdekt en zorgde voor een ernstige luchtweginfectie.

'Maar het bijzondere was dat het nu heel anders was dan alle andere virussen. We dachten eerst dat je alleen ziek was bij 38 graden koorts en kortademigheid. In het begin kon je niet eens naar de huisarts zonder die klachten.' Later werd duidelijk dat je al besmettelijk was zonder dat je zelf in de gaten had dat je was besmet. 'Eigenlijk is het virus dus ongemerkt ons land binnengekomen', zegt De Gouw. 'We hadden theoretisch kunnen voorspellen dat het zo zou gaan, maar dat hebben we niet gedaan.'

'Het ging echt heel snel, vooral ook met de ziekenhuisopnamen. Eerst waren het er tien en opeens werden het er duizend.' En dat leidde dus tot de eerste lockdown. 'Dat was echt puur om de ic te ontlasten.' En toen zat Sjaak de Gouw continu in overleg met allerlei instanties om met weinig informatie te kijken wat er moest gebeuren.

'Je probeert maatregelen te nemen zonder schade voor de economie, zonder schade voor het onderwijs. De balans klopte daarbij soms niet altijd, maar we zaten zeker de eerste drie maanden continu met een informatieachterstand. En alles wat wisten moesten we opnieuw ontdekken.'

'Communicatie is altijd ingewikkeld', verzucht De Gouw. 'Je weet dat iedereen zich wel aan maatregelen houdt als er een ernstige ziekte heerst.' Als voorbeeld noemt hij Ebola, een zeldzame en zeer ernstige ziekte die vooral voorkomt in Afrikaanse landen. 'Mensen houden zich aan de regels omdat ze weten dat de kans heel groot is dat je eraan dood gaat.'

Dat lag, zeker later in de coronapandemie, heel anders. 'In het begin zag je dat mensen zich aan de beperkingen hielden. Maar toen bekend werd dat er mensen besmet waren zonder dat ze het zelf merkten of ziek werden, werd dat heel anders.'

Er volgden periodes met demonstraties, rellen en polarisatie in de samenleving. Vooral op social media rolden voor- en tegenstanders bekvechtend over het internet. 'Liefde, vrijheid geen dictatuur' werd een gevleugelde kreet, want een groep mensen zag de coronamaatregelen als een manier van de overheid om de samenleving te onderdrukken.

Sjaak de Gouw kreeg er zelf weinig van mee. 'Sinds april 2020 heb ik Twitter en Facebook niet meer gelezen.' Zijn Twitteraccount wordt beheerd door de afdeling communicatie van de GGD en van die medewerkers hoorde hij wel eens dat hij best wat voor zijn kiezen kreeg. 'Maar ik heb me er nooit door laten intimideren.'

'We hebben echt tientallen lessen geleerd van deze pandemie', blikt De Gouw terug. 'Bij een volgende pandemie zijn we veel sneller opgeschaald. Er liggen contracten met uitzendbureaus en callcenters, er is testcapaciteit beschikbaar, noem maar op. In principe zetten we nu de stroom uit en als het nodig is, weer aan en dan staat alles.'

Uitdaging is wel om dit systeem ook bij de tijd te houden. Als een volgende pandemie over 10 à 15 jaar komt of wellicht nog later, dan zijn de systemen die nu zijn opgebouwd zwaar verouderd of gewoon kapot. 'Dat wordt inderdaad een grote uitdaging', beaamt de GGD-baas. 'Maar je moet ook gewoon zorgen dat je bijvoorbeeld altijd voldoende mondkapjes in eigen land hebt.'

Maar ondertussen schudt Sjaak de Gouw weer gewoon handen als hij ergens binnenkomt. 'Ik vind handen schudden een belangrijke vorm van verbinding maken met mensen. Dat is voor mij gewoon heel belangrijk.' Hij voegt er echter meteen aan toe dat hij een flesje desinfectiemiddel meteen gebruikt als hij die ziet staan.