Asielzoekers maken zich op voor nieuwe winter in Haagse Sacramentskerk

DEN HAAG - Na ruim een jaar actievoeren hebben tientallen illegale vluchtelingen nog steeds geen duidelijkheid over hun toekomst. Ongeveer dertig uitgeprocedeerde asielzoekers bivakkeerden enkele maanden in tenten op de Koekamp in Den Haag, maar dat tentenkamp werd door de politie ontruimd. Sinds januari verblijven zij in de gekraakte Sacramentskerk aan de Haagse Sportlaan.
De groep is inmiddels gegroeid tot ongeveer zestig personen. De asielzoekers zijn aan het eind van hun latijn en klagen over gezondheidsklachten, zowel psychisch als lichamelijk.
De asielzoekers zijn uitgeprocedeerd en moeten terug naar het land van herkomst. Voor de meesten is dat Irak, maar in de kerk verblijven ook mensen uit bijvoorbeeld Afghanistan. De asielzoekers in de kerk vallen tussen de wal en het schip: ze kunnen niet worden uitgezet omdat Irak geen mensen toelaat die gedwongen worden om terug te keren.
En vrijwillig willen ze zeker niet terug naar hun geboorteland. De asielzoekers, die vaak al jaren in Nederland zijn, hebben er problemen en vinden het er gevaarlijk. Sommigen vrezen voor hun leven.
Verblijfsvergunning   
Asielzoekers die geen uitzicht hebben op een verblijfsvergunning en niet kunnen worden uitgezet, verdwijnen in de illegaliteit. ‘Vreemdelingen worden niet zomaar opgepakt’, liet staatssecretaris Teeven (VVD) weten. ‘Vreemdelingenbewaring is een uiterste middel om terugkeer te realiseren, maar dan moet er wel sprake zijn van zicht op uitzetting.’ Vrijwillige terugkeer is volgens de staatssecretaris wel mogelijk.
De gemeente Den Haag wijst naar de Rijksoverheid als verantwoordelijke voor de opvang van asielzoekers. Het bisdom Rotterdam, waaronder de parochie valt die eigenaar is van de kerk, zegt uit te kijken naar een oplossing van de staatsecretaris of de gemeente. En zo wacht iedereen op elkaar. Ook voor de asielzoekers zit er weinig anders op dan wachten. Zonder verblijfsvergunning  mogen ze in Nederland niet studeren of werken. Velen beschouwen hun situatie als uitzichtloos.
Nog een winter in de kerk 
Kwinten Keesmaat, die optreedt als woordvoerder van de asielzoekers, verwacht dat de groep ook komende winter in de kerk verblijft. Vanwege de gebrekkige sanitaire voorzieningen en verwarming is het allerminst een ideale verblijfplaats voor zestig mensen.
De parochie deed in januari aangifte van de kraak. De aangifte staat volgens Francis Wout, woordvoerder van het bisdom, nog steeds. De aangifte leidt ‘niet direct tot ontruiming’, zegt Wout.

Zorgplicht

Keesmaat en het bisdom vinden dat de gemeente een ‘zorgplicht’ heeft voor de asielzoekers. Wout: ‘De overheid zou niet toe moeten laten dat deze mensen in erbarmelijke omstandigheden verkeren.’ Volgens de woordvoerder van het bisdom is burgemeester Jozias van Aartsen ‘verantwoordelijk’ voor de asielzoekers.
Maar de burgemeester bestrijdt dat in een recente brief aan de gemeenteraad. Hij wijst naar de Rijksoverheid en de eigenaar van de kerk, de parochie. ‘Zolang er geen sprake is van een (brand) gevaarlijke situatie of openbaar orde probleem is er voor de gemeente geen reden om in te grijpen.’ Wel inventariseert de GGD de gezondheidsproblemen van de asielzoekers en legt indien nodig de contacten met zorgverleners.

Utrecht vangt illegale daklozen wel op

De gemeente Utrecht vangt bij wijze van proef wel illegale daklozen op. De proef loopt volgens een woordvoerder nog enkele weken en onduidelijk is of die een vervolg krijgt. De gemeente Den Haag is vooralsnog niet van plan om opvang voor de asielzoekers te regelen, zegt de woordvoerder van de burgemeester in een toelichting. ‘Wij doen wat mij moeten doen. Het opvangen van de asielzoekers is de bevoegdheid van de staatssecretaris.’
Die laat weten dat indien de asielzoekers bereid zijn ‘om actief te werken aan terugkeer’ onderdak kunnen krijgen in de ‘vrijheidsbeperkende locatie’ in Ter Apel. Een opvanglocatie in de Randstad ziet hij niet zitten.

'Beschamend voor een land als Nederland'

VluchtelingenWerk, dat opkomt voor de belangen van asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten, onderzoekt op verzoek van de gemeente Den Haag de dossiers van zo’n 35 mensen die in de Sacramentskerk verblijven. Voor een aantal van hen is het perspectief op een verblijfsvergunning niet groot, zegt Margriet ten Hove van VluchtelingenWerk Zuidvleugel.
Ten Hove noemt het ‘beschamend voor een rijk land als Nederland’ dat door het niet sluitende asielbeleid mensen maanden in een kerk moeten verblijven. De asielzoekers vinden de kerk ook geen perfecte verblijfplaats. Maar het kan altijd slechter, zegt bijvoorbeeld asielzoeker Said Hassan uit Irak. ‘Het is hier beter dan op straat.’