We vieren Halloween, maar wat vieren we eigenlijk?

In tegenstelling tot wat veel mensen denken is Halloween geen uit Amerika overgewaaid feest. In werkelijkheid waren het de Engelse, Schotse en Ierse immigranten die het oorspronkelijke feest, All Hallow’s Eve, meenamen naar hun nieuwe land.

De Amerikaanse cultuurhistoricus Jack Santino stelt dat het huidige Halloween afstamt van Samhain, een feest van de oude Kelten. Saimhain markeert het einde van het jaar en viert het begin van het nieuwe. Het feest valt tegelijkertijd met de oogsttijd. Daar komt de traditie vandaan het huis met pompoenen en andere groente te versieren.

Zoals Samhain een brug vormt van een oud naar een nieuw jaar, symboliseert het oogstfeest ook de brug van de gewone wereld naar het hiernamaals. Ten tijde van de Kelten geloofde men dat tijdens Samhain de doden hun oversteek waagden. Angst voor kwade geesten van overledenen en bovennatuurlijke schepsels was een minder feestelijk kenmerk van de avond van 31 oktober.

In het jaar 601 besloot Paus Gregorius I om heidense rituelen, zoals het Samhain-feest, niet te verbieden, maar te omarmen. ‘Als een groep mensen een boom aanbidt, verbiedt dan niet de boom, maar vertel dat de boom een geschenk van Christus is’, zo legt Santino deze strategie uit. Zo is Eerste Kerstdag niet echt de geboortedag van Jezus Christus, maar een dag waarop al veel heidense midwinterfeesten werden gevierd.

En ook Samhain werd overgoten met een christelijk sausje. Zo werd 1 november de dag waarop Allerheiligen (de feestdag ter ere van alle Heiligen van de katholieke kerk) gevierd zou worden, in een poging het oogstfeest te vervangen.

De Kelten tuigden al vogelverschrikkerachtige poppen op, om kwade geesten te verjagen. Ook vandaag de dag speelt zo griezelig mogelijk voor de dag komen een belangrijke rol. In Amerika is het vooral een feest voor kleine kinderen, die langs de deuren gaan om snoep op te halen, zoals in Nederland gebruikelijk tijdens het feest van Sint-Maarten. In Nederland en West-Europa is het vooral een feest voor (jong) volwassenen, die naar verkleedfeestjes gaan.

Onmiskenbaar verbonden met Halloween is de pompoen waar een kwaad gezichtje uit is gesneden. Dit staat bekend als de jack-o-lantarn, en vertegenwoordigt de geest van de hoefsmid Jack, die de toegang tot zowel de hemel als de hel ontzegd was.

Halloween, een commercieel feest?

In Amerika geven de feestvierders dit jaar zo’n 5 dollar minder uit aan Halloween dan het jaar ervoor en komen daarmee uit op 75 dollar per volwassene. Er wordt dus alsnog goed verdiend aan het griezelfeest aan de andere kant van de oceaan. Ook hier slaan steeds meer ondernemers een slaatje uit Halloween. Pompoenhandelaren doen goede zaken.

Volgens het Meertens Instituut is de populariteit van het Halloweenfeest ook te danken aan Amerikaanse films en televisieseries, waarin het feest regelmatig optreedt. Zo wordt Halloween steeds bekender.  

Ook in onze regio wordt er op tal van plaatsen Halloween gevierd. In SnowWorld is de skibaan vandaag ingericht als spookkasteel, en in diverse horecagelegenheden in het uitgaanscentrum van Den Haag krijgen gasten een welkomstdrankje, mits zij verkleed komen. Vorig weekend werd al Halloween gevierd in Pijnacker en op het landgoed van de Keukenhof.