Waarom Duindorpers geen voorrang krijgen bij het huren van een woning (en meer antwoorden)

DEN HAAG - Duindorp moet voor de Duindorpers blijven. Dat vinden veel bewoners van de wijk, blijkt uit recente berichtgeving van Omroep West.

Door Brian van der Bol en Rob Vlastuin

Duindorp is een van de meest ‘blanke’ wijken van Den Haag. Ruim 85 procent van de bijna 5.500 Duindorpers is autochtoon. 14,7 procent van de wijkbewoners is van allochtone afkomst (van wie ruim 6 procent niet-Westers), in heel Den Haag is dat meer dan 50 procent.
Veel (jonge) Duindorpers willen in de wijk blijven wonen, maar zeggen dat ze bij de toewijzing van sociale huurwoningen worden gepasseerd door mensen van buiten de wijk. Vooral allochtonen zouden met voorrang huizen toegewezen krijgen. Daardoor zou het ‘eigen’ karakter van Duindorp aangetast worden. Veel Duindorpers geven woningcorporatie Vestia daar de schuld van. Een antwoord op prangende vragen.

Hoe werkt het toewijzingssysteem voor sociale huurwoningen?

Sociale huurwoningen worden toegewezen op basis van inschrijfduur. Hoe langer je op een wachtlijst staat hoe groter de kans dat een woning wordt toegewezen. In principe kan iedereen in een bepaalde regio - Haaglanden in het geval van Duindorp - op vrijkomende woningen reageren.
Iedereen die 18 jaar of ouder is mag zich inschrijven bij Woonnet, het gezamenlijke systeem van de woningcorporaties in Haaglanden. Dat geldt ook voor mensen die nog bij hun ouders thuis wonen. Voor de stad Den Haag bedraagt de gemiddelde wachttijd voor starters voor een sociale huurwoning zo’n 1,5 jaar. Voor doorstromers geldt een langere wachttijd, aangezien deze woningzoekenden over het algemeen hogere kwaliteitseisen stellen.
Mensen mogen zelf bepalen op welke woningen zij reageren. Iemand die alleen maar reageert op huizen in bijvoorbeeld Duindorp maakt zijn kans wel kleiner, zegt Hans Schenkel, beleidscoördinator bij Vestia. De woningcorporatie heeft meer dan 90 procent van de sociale huurwoningen in het Haagse kustdorp in handen.
Duindorp telde op 1 januari van dit jaar 2.983 woningen. 53 procent van de woningen in Duindorp is sociale huur en 47 procent particulier eigendom. Voor de grote herstructurering van de afgelopen jaren was het percentage sociale huurwoningen in de wijk nog hoger. In Duindorp zijn veel kleine hofjeswoningen gesloopt en grotere koopwoningen gebouwd.
De maximale huur voor sociale huurwoningen bedraagt in 2014 699,48 euro. Sociale huurwoningen zijn vooral bedoeld voor mensen met een inkomen tot 34.678 euro (grens in 2014). De regels voor de toewijzing van woningen zijn vastgelegd in de ‘Regionale huisvestingsverordening’ van het Stadsgewest Haaglanden. ‘Op basis van die regels voeren de gemeenten beleid’, zegt een woordvoerder van het stadsgewest.

Zijn er uitzonderingen op de regels?

Ja, meerdere. Sommige mensen krijgen voorrang bij de toewijzing van woningen, via zogenaamde ‘urgentiecriteria’. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met medische problemen, mensen die gedwongen moeten verhuizen wegens sloop of renovatie van hun woning en moeders uit een blijf-van-mijn-lijfhuis. Ook asielzoekers met een verblijfsvergunning die op zoek zijn naar een woning krijgen voorrang. ‘Zij worden door de rijksoverheid over het hele land verdeeld’, zegt Schenkel.
De criteria voor een urgentieverklaring zijn voor de hele regio gelijk, maar in de uitvoering ontstaan wel verschillen tussen gemeenten. Volgens de beleidscoördinator van Vestia leggen gemeenten de regels uit de ‘huisvestingsverordening’ allemaal op een andere manier uit. De gemeente Den Haag is heel streng, zegt Schenkel. ‘In slechts 7 procent van de gevallen wordt een woning met voorrang toegekend.’
In Duindorp ligt dat percentage nog lager. In 2013 werden er van de bijna 3.000 woningen in de wijk 124 woningen via Woonnet Haaglanden verhuurd, waarvan 4 aan mensen met een urgentieverklaring (3,2 procent). In dat jaar zijn 31 huizen verhuurd aan kandidaten uit Duindorp en 93 aan mensen van buiten de wijk. In totaal zijn er in 2013 via Woonnet 75 woningen aan kandidaten uit Duindorp verhuurd. Dat betekent dat 44 bewoners van het kustdorp zijn verhuisd naar een andere wijk.
In 2010 werden in Duindorp 97 woningen verhuurd, waarvan 30 aan kandidaten uit de wijk. In het kustdorp zijn in dat jaar 2 woningen toegekend aan mensen met een urgentieverklaring. In totaal zijn er in 2010 via Woonnet 63 woningen aan kandidaten uit Duindorp verhuurd, dus 33 in een andere wijk dan Duindorp.
Vestia en de gemeente zeggen dat mensen van buiten Duindorp niet worden voorgetrokken bij de toewijzing van woningen. Dat iemand in een bepaalde wijk is opgegroeid en/of daar al lang woont betekent niet dat die persoon meer recht heeft op vrijkomende woningen in die wijk. Iedereen die bij Woonnet staat ingeschreven maakt in principe evenveel kans op een woning.
Schenkel: ‘Wij behandelen iedereen gelijk en selecteren bijvoorbeeld niet op basis van etniciteit. We volgen de regels van het woningtoewijzingssysteem.’ De beleidscoördinator kan zich wel voorstellen dat sommige Duindorpers het gevoel hebben dat mensen van buiten de wijk voorrang krijgen. ‘Soms staan mensen lang op een wachtlijst, maar worden ze toch gepasseerd door anderen. Als je alleen zoekt in een specifieke wijk, zoals Duindorp, verklein je je kans op een huis.’    

Kunnen woningcorporaties ook op andere gronden afwijken van de regels?

Ja. Gemeenten en corporaties kunnen ‘lokaal maatwerk’ bieden. In maximaal 15 procent van het vrijkomende woningaanbod mag een gemeente woningen reserveren voor bepaalde groepen, inclusief personen met een urgentieverklaring. Andere mensen die voorrang kunnen krijgen zijn bijvoorbeeld mantelzorgers of 55-plussers, maar ook bepaalde etnische groepen. Zo bezit Vestia wooncentra voor Hindoestaanse en Chinese senioren.
In Moordrecht, bij Gouda, is een speciale wijk voor mensen van Molukse afkomst - de Ambonwijk. Daar heeft de gemeente bepaald dat Molukkers uit de wijk en mensen van Molukse afkomst van buiten de wijk voorrang krijgen bij de toewijzing van sociale huurwoningen.
Woningcorporatie Mozaïek Wonen nam op 1 januari 2013 140 woningen in de wijk over van de gemeente Zuidplas, waar Moordrecht onder valt. ‘De gemeente vond het niet meer van deze tijd om deze woningen te bezitten’, zegt Henk Brückmann, manager vastgoed en wonen bij de corporatie. ‘Ook wij vinden het eigenlijk niet meer kunnen dat een bepaalde bevolkingsgroep voorrang krijgt bij de toewijzing van woningen. Maar de gemeente stelde als harde eis dat wij de voorkeursregeling in stand zouden houden, daarom hebben we het gedaan. Soms moet je niet principieel, maar pragmatisch zijn.’
Volgens Brückmann leidt de voorkeursbehandeling van Molukkers in de Ambonwijk niet tot problemen. ‘In Moordrecht is geen sprake van een tekort aan sociale huurwoningen, dus niet-Molukse woningzoekenden zijn hier niet door gedupeerd.’

Waarom krijgen Duindorpers geen voorrang bij de toekenning van woningen?

Tot zo'n vijf jaar geleden had Duindorp wel degelijk een uitzonderingspositie. De wijk onderging vanaf eind jaren ‘90 een grote herstructurering. De gemeente en Vestia wilden dat Duindorp op sociaal-economisch gebied een ‘gemengdere’ wijk zou worden. Veel van de oude en kleine (hofjes)woningen in Duindorp werden gesloopt. Daarvoor kwamen grotere koop- en huurhuizen in de plaats.
Er werden daardoor minder woningen ‘teruggebouwd’ dan er werden gesloopt. Om de Duindorpers tegemoet te komen werden vrijgekomen en nieuwe sociale huurwoningen in de buurt alleen onder de aandacht gebracht in Duindorp, zodat er geen mensen uit andere delen van de stad zouden reageren op de huizen.
Het is gebruikelijk dat bij (grote) herstructureringen oorspronkelijke bewoners voorrang krijgen bij de nieuwe woningen. Schenkel: ‘In de praktijk blijkt echter dat minder dan de helft van de mensen wil terugkeren naar de oude buurt.’ Hoe groot dat percentage in Duindorp is weet de beleidscoördinator niet.
In 2009 verviel deze bevoorrechte positie. Duindorp is onderdeel van Den Haag, dus daar gelden nu dezelfde regels als in de rest van de stad, zegt Schenkel. ‘Het zou moeilijk uit te leggen zijn als huizen in Duindorp alleen voor Duindorpers beschikbaar zouden zijn. Dan zou bijvoorbeeld ook Spoorwijk alleen voor de Spoorwijkers moeten blijven.’
Dit artikel is voor een groot deel gebaseerd op informatie van Vestia en de gemeente Den Haag. De woningcorporatie en de gemeente hopen dat de rust in Duindorp terugkeert en willen daarom niet voor de camera reageren.

> Lees meer over Duindorp in ons dossier