Oud-leidinggevenden: het Aloysius College is ten onder gegaan aan slecht bestuur

DEN HAAG - Het Aloysius College in Den Haag had gered kunnen worden, als opeenvolgende besturen ‘daadkrachtiger hadden gehandeld’. Dat zeggen verschillende oud-leidinggevenden van de school tegen Omroep West. De afgelopen jaren zijn er meerdere momenten geweest waarop de toekomst van de school zeker gesteld had kunnen worden, maar die kansen werden volgens de oud-leidinggevenden door opeenvolgende besturen niet gegrepen. Een oud-bestuursvoorzitter van het ‘AC’ bestrijdt die lezing.
De katholieke middelbare school in het Benoordenhout verkeert al veel langer in
. Al in 1990 ontstaan er financiële problemen. In de jaren daarna worden die opgelost, maar vanaf het begin van de nieuwe eeuw komt het AC opnieuw in zwaar weer. De belangrijkste oorzaken zijn het monumentale, maar dure gebouw en de ‘verkleuring van de school’, zegt Rola Hulsbergen. Zij is rector van de school tussen 1998 en 2011.
De mavo wordt volgens Hulsbergen steeds groter door de komst van kinderen van allochtone komaf. Het is een ‘bewuste keuze de mavo-afdeling te handhaven en open te staan voor leerlingen van allerlei culturele achtergronden’, zegt Hulsbergen. ‘Als een school zwart wordt, komen er minder blanke kinderen. Bij ons viel dat extra op, omdat het AC in een puur witte wijk staat. Steeds minder blanke Nederlandse ouders kozen voor het vwo bij ons. Een kleinere vwo-afdeling is duur, omdat je meerdere studierichtingen hebt. Daardoor krijg je veel kleine klassen die wel allemaal docenten nodig hebben.’

‘We boden te veel aan voor te weinig leerlingen’

Niek Roozenburg, voormalig directeur bedrijfsvoering van het AC: ‘We zaten op een gegeven moment met klasjes van vijf, zes mensen bij Aardrijkskunde. We boden te veel aan voor te weinig leerlingen, dat was de kern van het probleem.’ Desondanks is er volgens Hulsbergen in haar periode geen reden om te fuseren met andere scholen. In 2006 is daar voor het eerst naar gekeken. ‘We moesten twee ton per jaar meebrengen om deel te kunnen nemen in zo’n scholengroep. Voor dat geld deden we het liever zelf.’
Er wordt onder Hulsbergen fors geïnvesteerd: in de restauratie van de aula en de kapelzaal, de inrichting van science lokalen, een fitnesshal, leerkrachten en ondersteunend personeel. De oud-rector: ‘Een gezonde geest in een gezond lichaam, dat was onze filosofie. Er werd veel gedaan aan sport en gezondheid en de school zag er altijd tiptop uit. Bovendien fungeerden de schoonmakers ook als toezichthouders. Dat was nodig in verband met het veranderende leerlingenbestand.’

Financiële problemen

Uit een nota uit mei 2011 blijkt dat de reserve daalt van ruim een miljoen euro in 2007 naar zeven ton drie jaar later. Dat komt mede door de hoge onderhoudskosten van het monumentale pand en het dalende leerlingenaantal op het vwo.
Leerlingen zijn de belangrijkste inkomstenbron voor scholen; per leerling krijgt een school nu zo’n 7.000 euro van het ministerie van Onderwijs. In het schooljaar 2010-2011 telt het AC 984 leerlingen, afgelopen schooljaar zijn dat er nog ‘slechts’ 730. Nu zijn er ongeveer nog zo’n 600 over, terwijl het AC volgens diverse betrokkenen zo’n 1.000 leerlingen nodig heeft om rendabel te zijn.

Besprekingen voor samenwerking

Begin 2011 wordt Hulsbergen opgevolgd door Martin Duivenvoorden. Hij wil, volgens Hulsbergen, ‘alles anders doen’. Duivenvoorden constateert dat het AC er ‘heel kwetsbaar’ voor staat. ‘De financiën zijn niet in orde, delen van het onderwijs zijn zwak en de school kampt met een negatief imago’, zegt Duivenvoorden. Hij komt tot de conclusie dat het AC niet meer als ‘eenpitter’, ofwel als zelfstandige school, verder kan.
De directie voert in het voorjaar van 2012 besprekingen met ‘Lucas Onderwijs’, waar onder meer de Haagse scholen De Populier, het Zandvlietcollege en het Stanislascollege (met vestigingen in Rijswijk, Delft en Pijnacker) onder vallen. ‘We hadden dan bijvoorbeeld mavo/havo-klassen van het AC en de Populier samen kunnen voegen op onze locatie. Dat had geld kunnen besparen’, zegt oud-directeur bedrijfsvoering Niek Roozenburg.

'Bestuur had de blik te veel naar het verleden gericht'

Zowel het AC als ‘Lucas’ ziet kansen voor samenwerking, al zijn er de nodige obstakels. ‘Er stond niets op papier, maar de intentie was er van beide kanten’, zegt Hein van Asseldonk, toenmalig bestuurslid van Lucas Onderwijs. Maar het bestuur van het AC houdt de samenwerking tegen, zeggen meerdere betrokkenen.
Duivenvoorden: ‘Ons bestuur wilde het instituut AC niet verloren laten gaan, de geest van het jezuïetencollege moest behouden blijven.’ Van Asseldonk bevestigt dat. ‘Het bestuur van het AC had de blik te veel naar het verleden gericht.’

‘Typische AC-sfeer gaat verloren’

Volgens Roozenburg heeft het bestuur ‘op emotionele gronden’ besloten om zelfstandig te blijven. ‘Het is bitter om te zien dat de typische AC-sfeer nu definitief verloren gaat.’ Rola Hulsbergen komt tot de conclusie dat het AC ‘ten onder is gegaan aan slecht bestuur’. Verschillende oud-directieleden en bestuursleden van de school wijzen naar elkaar, maar een ‘hoofdschuldige’ lijkt er niet te zijn.
Martijntje Smits, bestuursvoorzitter van november 2011 tot augustus 2014, noemt het ‘pertinente quatsch’ dat haar bestuur de samenwerking in 2012 heeft gedwarsboomd. Ze verbaast zich over de kritiek van de andere betrokkenen. ‘Wij waren vanaf 2012 juist zeer geïnteresseerd in samenwerking, en waren daarbij tot vrijwel alles bereid - bijvoorbeeld  om een top-mavo te worden of alleen een havo-vwo. Als de school met zijn sterke onderwijstraditie en met zijn bijzondere, veilige leerklimaat in de één of andere vorm maar kon blijven voortbestaan.’

Mislukte gesprekken

Volgens Smits werd het bestuur in een ‘verkennend gesprek’ met Lucas Onderwijs in 2012 vriendelijk bedankt met de boodschap dat de scholengroep niet zat te wachten op een ‘zwakke broeder’ met financiële problemen en een slechte naam. ‘Wij kregen van Lucas te horen dat we op dat moment voor hen van geen enkele strategische waarde waren en dat we eerst maar eens onze eigen problemen moesten oplossen voordat er gesproken kon worden over samenwerking.’
Het bestuur doet volgens Smits vanaf 2013 nieuwe pogingen om te fuseren. ‘Wij realiseerden ons dat we als eenpitter zeer kwetsbaar waren.’ Maar besprekingen met Scholengroep Spinoza, Scholengroep Den Haag Zuid-West en - opnieuw - Lucas lopen uiteindelijk op niets uit. Hein van Asseldonk van Lucas Onderwijs: ‘De problemen bij het AC waren in de periode tussen de twee gesprekken over samenwerking alleen maar groter geworden.’

Het AC moet zo snel mogelijk dicht

Volgens Smits vallen de mislukte samenwerkingen niet alleen de schoolbesturen verwijten. ‘Het bestuur van Lucas zag wel een strategisch belang in samenwerking met ons, maar heeft te maken met een kritische groep van scholen, die niet zitten te wachten op een concurrerende Haagse school binnen het samenwerkingsverband. En de Spinozagroep wilde wél met ons samenwerken, maar niet de hele groep docenten overnemen. Het Ministerie van Onderwijs blokkeerde om die reden de samenwerking.’
In oktober 2014 komt de leiding van het AC tot de conclusie dat er geen toekomst meer is voor de school. Ouders en oud-leerlingen proberen vanaf dat moment de school te redden. Vermogende oud-AC’ers zeggen geld toe, maar na twee vernietigende rapporten van de Onderwijsinspectie besluit het huidige bestuur de handdoek in de ring te gooien.

Staatssecretaris Dekker

Als het aan staatssecretaris van Onderwijs Sander Dekker (VVD) ligt, sluit de school zo snel mogelijk de deuren. Volgende week debatteert de Tweede Kamer over de problemen bij het AC. Op 1 oktober moet er een plan liggen om de 600 AC-leerlingen op een andere plek onder te brengen.