Dubbelrol adviseurs bij nieuwbouw ROC Leiden, miljoenen aan publiek geld gedeclareerd

LEIDEN - Belangenverstrengeling en hoge declaraties; adviseurs van ROC Leiden zorgden goed voor zichzelf in de tijd dat de mbo-instelling besloot twee grote schoolgebouwen naast de stations Leiden Centraal en Lammenschans te bouwen. Dat blijkt uit interne mails die Omroep West in handen heeft, en uit gesprekken met bronnen binnen en buiten de school.
De dure panden leidden bijna tot de
van ROC Leiden. Zeker twee adviseurs werkten tussen 2007 en 2009 tegelijkertijd voor zowel het regionale opleidingscentrum (roc) als voor een partij die de scholen wilde bouwen of kopen. Het gaat om een adviesbureau, Cresco, en een financieel adviseur, Ilfa.
Beide bedrijven werkten zowel voor ROC Leiden als voor Green Real Estate, het bedrijf dat de twee nieuwe schoolgebouwen uiteindelijk kocht. Een advocaat die bij de nieuwbouw van het gebouw naast Leiden Centraal betrokken was, schrijft in 2007: 'Ik concludeer dat aangenomen moet worden dat van belangenverstrengeling sprake is en dat dit een punt van zorg is voor de verdere voortgang van de transactie.'

Financieel adviseur had dubbele pet op

Concurrenten van Green (het vastgoedbedrijf van de familie Zeeman) zouden namelijk de conclusie kunnen trekken dat Green voordeel heeft gehad van het advies van Cresco, omdat het bureau eerder voor ROC Leiden werkte. Maar zolang de betrokkenheid van Cresco 'stil wordt gehouden en zo veel mogelijk wordt beperkt zie ik geen reden voor drastische stappen', schrijft de advocaat. Wel kunnen persberichten volgens hem ‘vanzelfsprekend het beste achterwege’ worden gelaten.
Het financieel adviesbureau Ilfa werkte indertijd voor het roc, maar is ook adviseur van Green. Voor het binnenhalen van Green als koper van het schoolgebouw naast station Lammenschans declareert het bureau in 2007 bijna een ton bij ROC Leiden, en een klein jaar later nog eens ruim 142.000 euro, ‘volgens afspraak uit 2007’.

Meer dan een miljoen gedeclareerd

Eind 2009 krijgt Ilfa nog een succesfee van 150.000 euro. Wat dat succes inhoudt, wordt niet vermeld. De totale declaraties van het bureau bij het ROC in de periode 2004 - 2013 bedragen ruim een miljoen euro. Dat is allemaal publiek geld. Onbekend is wat Ilfa daar bovenop van Green heeft ontvangen voor de werkzaamheden.
SP-Tweede Kamerlid Jasper van Dijk noemt de belangenverstrengeling van Ilfa ‘schaamteloos’. ‘Dat is een dubbele pet van jewelste, en dat geeft aanleiding om dit tot de bodem toe uit te zoeken.’ Volgens Van Dijk lijkt het er op dat niet alleen het proces rond de nieuwe schoolgebouwen fout is gegaan. Over de declaraties van Ilfa zegt het Kamerlid: ‘Ik vind het ongelooflijk. Dit is onderwijsgeld wat door de belastingbetaler bij elkaar is gebracht, bedoeld om kinderen les te geven.’

Nieuwe directeur maakt schoon schip

Over andere aanwijzingen voor de belangenverstrengeling die Omroep West in handen heeft, zegt Van Dijk: ‘Het is echt een old boys network van mensen uit het onderwijs en de vastgoed die heel dicht bij elkaar zitten en elkaar lucratieve opdrachten toespelen.’
Toenmalig bestuursvoorzitter van ROC Leiden Jacques van Gaal, de initiatiefnemer van de twee nieuwe gebouwen, moest in 2010 het veld ruimen. Zijn opvolger, Jeroen Knigge, zet Ilfa eind 2012 aan de kant. 'Als ik een vriendin heb, wil ik haar voor mezelf houden', zei Knigge daar eerder over.

Miljoenentekort bij bouw

Directeur Irma Langeraert van Ilfa laat per mail weten zich 'niet te herkennen in het geschetste beeld'. Verder wil ze geen commentaar geven, ook niet over de declaraties van haar bureau. 'Inhoudelijk kunnen wij geen mededelingen doen over cliënten en/of voor hen uitgevoerde opdrachten', zo schrijft ze.
ROC Leiden ging bijna ten onder aan de nieuwbouw. Het gebouw in het Lammenschanspark kostte 92 miljoen, maar werd voor ruim 75 miljoen verkocht aan Green Real Estate. Het roc verplichtte zich het pand 20 jaar te huren voor 3 miljoen per jaar en dan weer terug te kopen voor ruim 73 miljoen. Ook werden alle financiële risico’s tijdens de huurperiode bij de school gelegd.

‘Adviseurs toucheerden bij elkaar miljoenen’

Die molensteen bleek te zwaar, en de school moest deze zomer gered worden met 40 miljoen euro, een bedrag dat is opgehoest door alle andere mbo-scholen van Nederland. Inmiddels is de huur van het Lammenschanspand fors verlaagd.
Het Onderwijsblad van de Algemene Onderwijsbond (AOb) meldde afgelopen vrijdag dat ROC Leiden van 2003 tot en met 2013 zo'n 9,4 miljoen euro heeft uitgegeven aan adviseurs die een rol speelden bij de nieuwbouwprojecten. Dat blijkt volgens het Onderwijsblad uit een vertrouwelijk rapport van PricewaterhouseCoopers dat het ministerie van Onderwijs gedeeltelijk heeft vrijgegeven na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). In datzelfde rapport wordt de handelwijze van de toenmalige ROC-directie en Raad van Toezicht ‘naïef’ genoemd.

Commissie-Meurs

Oud-topambtenaar Koos van der Steenhoven deed in opdracht van minister Jet Bussemaker (PvdA) van Onderwijs onderzoek naar de 'verantwoordelijkheden en belangen bij de totstandkoming van het pand Lammenschans van ROC Leiden'. Zijn belangrijkste conclusie is dat van zelfverrijking binnen het project niets is gebleken.
Dinsdag verschijnt weer een ander rapport - van een commissie onder leiding van Pauline Meurs die de oorzaken van het Leidse vastgoeddebacle heeft onderzocht. Een van de subvragen die de commissie wil beantwoorden is of oud-bestuurders van het ROC Leiden persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de problemen bij de mbo-school.

SP: opheldering van minister Bussemaker

SP'er Van Dijk hoopt in het rapport antwoorden te vinden over belangenverstrengeling. Zo niet, dan wil hij daarover alsnog opheldering van minister Bussemaker. Irma Langeraert van Ilfa wijst erop dat ‘de formulering, uitvoering en beloning van opdrachten van derden onderdeel zijn geweest van het onderzoek van de commissie-Meurs'. De uitkomst van het rapport ziet ze ‘met vertrouwen’ tegemoet.
De huidige bestuursvoorzitter van ROC Leiden, Ricardo Winter, zegt in een reactie dat hij zich geregeld heeft verbaasd over hoe het er de afgelopen jaren aan toe is gegaan bij de school. Maar hij wil niet ingaan op afzonderlijke zaken uit het verleden. Wel is hij erg benieuwd naar het onderzoek van de commissie-Meurs. Green Real Estate heeft nog niet gereageerd op een verzoek om commentaar.