Hoe zat het ook alweer met de JSF? Vijf vragen over de straaljager die dinsdag over Den Haag vliegt

Een JSF.
Een JSF. © ANP
REGIO - Vliegtuigspotters opgelet! De nieuwe F-35 Joint Strike Fighter (JSF) vliegt dinsdagmiddag rond 16.00 uur - als het goed is - duidelijk zichtbaar over onze regio. Alleen het weer kan wederom roet in het eten gooien. Vorige week ging de rondvlucht niet door vanwege laaghangende bewolking. En ook voor vandaag waarschuwt het KNMI voor 'stevige onweersbuien'. Maar hoe zat het alweer met de straaljager? Een antwoord op deze vraag en nog vier andere vragen vind je hieronder.
Hoe zat het ook alweer met de nieuwe straaljagers?

De F-16 - de voorganger van de nieuwe straaljager - was sinds eind jaren zeventig van de vorige eeuw in gebruik. Eind jaren negentig overtuigde het ministerie van Defensie de Tweede Kamer ervan dat de straaljager in de periode 2010 tot 2025 vervangen moest worden door een nieuw toestel. Met dit project zou een bedrag gemoeid zijn van zo'n 5,5 miljard euro. Hiervan was 4,5 miljard euro voor de aanschaf en zo’n één miljard euro voor het onderhoud gereserveerd. Ter vergelijking: Dit bedrag is
voor de renovatie van het Binnenhof in Den Haag.

Waarom werd gekozen voor de JSF?

Eind 2001 besloot de Amerikaanse regering in zee te gaan met Lockheed Martin om de JSF te bouwen. Na bekendmaking van dit nieuws buitelden Nederlandse bedrijven in de luchtvaartsector over elkaar heen om deel te nemen aan het ontwikkelingsprogramma van de straaljager. Ons land stak hier bijna 600 miljoen euro in. Daarvoor in de plaats kregen Nederlandse bedrijven opdrachten die te maken hadden met de nieuwe JSF ter waarde van zo'n 500 miljoenen euro. Opvallend was dat de overheid op dat moment nog niet bepaald had welk gevechtsvliegtuig de opvolger werd van de F-16. Na veertien jaar hakte het kabinet eind 2013 de knoop door: de keuze viel op de JSF. De alternatieven - de Zweedse Gripen Next Generation en de Advanced F-16 van Lockheed Martin - kregen dus het nakijken.

Waarom duurde het zo lang voordat er een definitieve keuze werd gemaakt?

Het heetste hangijzer bleken de kosten voor de straaljager. De aanschafprijs van de JSF fluctueert al jaren. Waar in 2001 werd uitgegaan van 25,3 miljoen euro per toestel, vertelde Lockheed Martin in 2013 dat dit bedrag in 2020 mogelijk stijgt tot circa 74 miljoen euro. Ook schreef minister Jeanine Hennis-Plasschaert (Defensie) vorig jaar dat de aankoop van het gevechtstoestel 500 miljoen euro hoger kan uitvallen. Dit komt volgens de bewindsvrouw door de fors hogere dollarkoers.

Welke Nederlandse bedrijven profiteerden van deze deal?

In totaal kregen ruim zeventig Nederlandse bedrijven opdrachten die te maken hebben met de nieuwe straaljager. Zo waren onder andere TNO Rijswijk en de Technische Universiteit Delft betrokken bij de ontwikkeling van de JSF. Ook het Zoetermeerse Brookx Company deed mee. 'We zijn zo'n vier jaar betrokken geweest bij de ontwikkeling van de JSF. Het ging daarbij wel om één onderdeel. Om wat voor onderdeel het ging? Daar doen wij geen mededelingen over', vertelt een medewerker van de firma. 'We zijn in ieder geval trots dat we hebben meegeholpen aan de ontwikkeling van de JSF en we gaan vanmiddag zeker even naar buiten kijken in de hoop er een glimp van op te vangen.'

Wat ga ik er nou van merken vandaag?

Het ministerie van Defensie wil het publiek laten kennismaken met de JSF. Daarom maakt de opvolger van de F-16 dinsdag een rondvlucht over Nederlandse bezienswaardigheden en de belangrijkste locaties van de luchtmacht. Een eerder geplande vlucht werd vorige week uitgesteld, omdat door laaghangende bewolking het gevechtsvliegtuig niet goed zichtbaar zou zijn. De route die de straaljager aflegt, is iets gewijzigd. Het toestel vertrekt om 14.19 uur vanaf vliegbasis Leeuwarden. Daarna vliegt het toestel onder meer over Groningen, Nijmegen, Maastricht, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. Bezienswaardigheden die de JSF aandoet, zijn onder meer Paleis Het Loo, Paleis Soestdijk, Kinderdijk, de Deltawerken en Zaanse Schans. Tussen 15.56 en 16.07 uur vliegt het toestel over onze regio.

Heb je mooie foto's van de JSF? App deze naar 06 87537920 of stuur hem naar online@omroepwest.nl