Slachtoffers mogen in rechtbank meer zeggen, komen er nu hogere straffen?

DEN HAAG - Slachtoffers en nabestaanden mogen sinds kort meer zeggen in de rechtbank. Bijvoorbeeld welke straf zij vinden dat een verdachte moet krijgen. Betekent dat ook dat rechters strenger gaan straffen?
Sinds 1 juli is het spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden per wetswijziging uitgebreid. De politiek hoopt dat slachtoffers zo meer gehoord worden. Mochten ze eerst alleen zeggen wat een misdrijf emotioneel met ze heeft gedaan, nu mogen ze ook hun mening geven over de verdachte, vertellen wat er volgens hen is gebeurd en zeggen wat voor straf zij zouden opleggen.
Spreekrecht is er in alle zaken waar 8 jaar cel of meer op staat. Denk daarbij aan moord en doodslag, zedenzaken of ernstige verkeersmisdrijven.

Emotie in de rechtszaal

Een emotionele verklaring van een slachtoffer heeft altijd impact op de zaal. 'Je merkt dan steevast dat het muisstil is', weet officier van justitie Anne-Katrien Banning. Ook rechters zijn niet ongevoelig, aldus persrechter Elianne van Rens. 'Ik weet uit ervaring dat het binnenkomt. Op papier al, maar zeker wanneer iemand de kracht vindt om het zelf te komen vertellen.'
Een slachtofferverklaring kan een sterk emotioneel wapen zijn in de zaak tegen een verdachte. Maar volgens Banning werkt het niet zo. 'Ik geloof niet dat wij als Openbaar Ministerie meteen een sterkere zaak hebben. Uiteindelijk moet er toch gewoon jurdisch worden bekeken of iemand het heeft gedaan of niet.'

Hogere straffen

Slachtoffers en nabestaanden mogen nu ook zeggen welke straf zij passend zouden vinden. Dat schept misschien verwachtingen, maar uiteindelijk maakt de rechter toch zelf een afweging. 'We houden er wel altijd rekening mee', zegt Van Rens. 'En we weten nu ook beter hoe een slachtoffer erover denkt. Dus als de straf erg afwijkt van dat beeld, weten we beter aan welk deel van de motivatie we in het vonnis extra aandacht moeten besteden.'
Overigens is het volgens Van Rens niet zo dat slachtoffers en nabestaanden altijd een hoge straf eisen. Ze denken er volgens haar heel goed over na. 'En het gebeurt best vaak dat ze vooral willen dat een verdachte wordt behandeld.'