Werkstraffen 'afgekocht', begeleider voor de rechter

Frans A. is huismeester van een oudereninstelling in Den Haag. Per jaar krijgen ze zo'n 250 werkgestraften over de vloer, die met allerlei klusjes hun taakstraf volbrengen. Frans en zijn collega Daan begeleiden de jongens. 'Maar Daan is meer een echte schilder en in die zomer werd de taakverdeling als vanzelf zo dat hij met die jongens aan het werk ging en ik de intake en afwikkeling deed.'

De zaak tegen Frans A. komt aan het rollen via Reclassering Nederland. Een klant met gewetensbezwaren bekent: hij heeft zijn taakstraf nooit uitgevoerd. Voor 150 euro wilden Frans wel een krabbel zetten onder zijn formulier, zonder dat hij ook maar een uur had gewerkt. En dat zou vaker zo gaan.

De politie wil weten of Frans zich inderdaad laat betalen, maar het lijkt er niet op dat iemand daar dan vanaf weet. Rondvragen heeft weinig zin, ze sturen zelf een 'werkgestrafte' langs. De infiltrant laat tijdens het intakegesprek duidelijk merken dat hij niet wil werken én dat hij geld heeft. Hij gooit wat vijftigjes op tafel en spot: 'Wat ik in een dag op straat verdien, verdien jij nog niet in één maand! Ik ga hier toch niet werken?!'

Frans hapt toe. Hij loopt na het gesprek -waar iemand van de reclassering bij zit- met de 'werkgestrafte' mee naar buiten. 'Ik wist waar hij op doelde', zegt Frans vrijdag tegen de rechter. 'Dus ik zei: je hoeft niet te komen werken. Kom over twee weken maar langs. Als jij me een mazzeltje geeft, teken ik je formulier.' Frans kan zichzelf nu wel voor de kop slaan, zegt hij. 'Ik zeg het maar eerlijk: ik ben gewoon voor schut gegaan.'

Twee weken later komt de infiltrant op het kantoortje. Het lijkt allemaal te mooi, dus Frans vraagt nog: je hebt toch geen cameraatje of microfoontje ofzo? De 'werkgestrafte' trekt zijn shirt omhoog en stelt Frans gerust. Dan tekent die zijn formulier af.

Er valt een ongemakkelijke stilte. 'En nu?', vraagt de infiltrant. 'Meestal krijg ik een paar honderd euro', zegt Frans. Een aanwijzing dat hij dit vaker deed? Tegen de rechter zegt Frans dat hij blufte. 'Ik had dit juist nog nooit gedaan. Maar ik moest toch iets om een gesprek op gang te brengen en tot een bedrag te komen.'

De advocaat van Frans vindt dat hij geen straf mag krijgen. Het Openbaar Ministerie is veel te ver gegaan en had deze infiltrant nooit mogen inzetten. 'Dit is uitlokking en dat mag niet', stelt ze. 'Er is geld op tafel gesmeten, die uitspraken over wat hij verdient waren vooraf bedacht. En de infiltrant vraagt zelf: "En nu?" Waarom is hij niet gewoon meegelopen om te zien wat mijn cliënt dan -uit zichzelf!- zou doen?'

De officier van justitie is het daarmee niet eens. 'Frans A. is zelf mee naar buiten gelopen en over een deal begonnen. Het was zijn idee om de werkstraf af te kopen. De infiltrant heeft nooit die optie ter sprake gebracht. Hij heeft zich slechts voorgedaan als een vermogend persoon die niet wil werken, meer niet.' Hij eist vier maanden cel en een boete van 350 euro. Over twee weken doet de rechter uitspraak.