Nationaal Archief in Den Haag vindt bijzondere ‘waterkaart’

DEN HAAG - ‘Het leek nog het meeste op een schildering van Karel Appel’, zo typeert onderzoeker Josse Pietersma de bijzondere kaart die hij onlangs bij toeval ontdekte in het depot van het Nationaal Archief in Den Haag. Maar het bleek om iets heel anders te gaan. Onderzoek wees uit dat het een 18de eeuwse kaart is van de uitvinder Jacob van Borsele.
De kaart uit 1753 verbeeldt zijn plan om het hele waterstaatkundige probleem waar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in die tijd mee te maken heeft in één klap op te lossen. In die tijd is er veel wateroverlast door verzanding van de rivieren en overstroming van het gebied van de Haarlemmermeer.
Pietersma: ‘Behalve een plan van aanpak bedacht uitvinder Van Borsele ook machines waarmee de watervloed te lijf kon worden gegaan. Zo ontwierp hij een baggermolen. Op de kaart staat aangegeven dat het werk alleen mocht worden uitgevoerd met zijn machines.’

Fiasco

Het plan van Jacob van Borsele werd uiteindelijk nooit uitgevoerd. Toen het plan werd ingediend bij de Staten van Holland herinnerden de bestuurders zich nog een voorval van 15 jaar eerder.
Pietersma: ‘De Staten van Holland lieten Jacob van Borsele toen al een baggermolen maken. Daarvoor hadden ze uitvinder 2,5 duizend gulden gegeven, maar het werd een groot fiasco. De machine bleek niet te werken en de hele boel werd uiteindelijk verkocht als oud schroot.’

Blijvend archiefstuk
Het ‘waterplan’ van uitvinder van Jacob van Borsele verdween dan ook ongebruikt in het archief. En daar zal het ook altijd wel blijven.