'Geen extra geld voor archeologisch onderzoek Nieuwe Kerk Delft'

© ANP
DEN HAAG - De Nieuwe Kerk in Delft moet 'op slot' als de renovatie van de kelders voor de kerk duurder uitvalt dan nu gepland is. Dat bleek woensdag bij de Raad van State, waar twee archeologieverenigingen probeerden extra archeologisch onderzoek af te dwingen. De kerk en de gemeente zeggen daar geen geld voor te hebben. Bij extra kosten komen volgens de gemeente de erediensten in gevaar en kunnen ook geen rondleidingen meer worden gegeven.
De zitting draaide om het ‘kelderplan’ van de Nieuwe Kerk. Voor de aanleg van een ontvangstruimte onder de kerk aan de Markt moeten ruim 2.000 skeletten geruimd worden. De Oudheidkundige Werkgemeenschap Delft (OWD) en de AWN Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie vinden dat er te weinig geld (300.000 euro) beschikbaar is voor archeologisch onderzoek naar de skeletten in een van de twee grafkelders.
Dat is overigens niet de kelder waar de graven van de Oranjes zich bevinden. De bouw van de nieuwe evenementenkelder zou geen problemen moeten opleveren voor de graven van de Koninklijke familie.

Drie ton

Volgens de archeologieverenigingen is drie ton veel te weinig om alle skeletten en mogelijk andere archeologische vondsten in de andere kelder te onderzoeken. ‘Als dat geld op is, stoppen ze met graven’, zegt de raadsman van de archeologieverenigingen.
Voor drie ton kan volgens de verenigingen hooguit 20 procent van de skeletten archeologisch worden onderzocht. En daarmee zou een ‘unieke kans’ om onderzoek te doen naar honderden jaren oude skeletten verloren gaan, zegt AWN-voorzitter Tonnie van de Rijdt.

Weg is weg

Uit de skeletten kan volgens haar heel veel informatie gehaald worden, maar alleen als ze op de huidige plek onderzocht worden. ‘We zouden onder meer kunnen leren hoe de bevolkingssamenstelling en de demografie in Delft honderden jaren geleden was en wat de verschillen waren tussen arm en rijk. Maar dan moeten we wel de kans krijgen. Als je het nu niet onderzoekt, kan het nooit meer. Weg is weg.’
Dat onderschrijft de bij de zitting aanwezige archeoloog Raphaël Panhuysen. ‘We dreigen nu een unieke kans mis te lopen om grafrituelen van vijfhonderd jaar geleden te onderzoeken. Ook zouden we onderzoek willen doen naar de gezondheid van mensen en hoe epidemieën zich hebben ontwikkeld. Er wordt in Delft geschiedenis weggevaagd, in het buitenland zou dat ondenkbaar zijn.’

Restauratie

Panhuysen vindt het lastig om een schatting te maken van hoeveel geld er nodig is voor het archeologisch onderzoek. Maar hij wijst er wel op dat in Oldenzaal onlangs anderhalf miljoen euro is uitgetrokken voor het opgraven van een vergelijkbaar aantal skeletten. ‘In Delft is drie ton beschikbaar voor alles, dus ook voor het verwijderen van de 80 procent die niet onderzocht gaat worden. Dat is gewoon te weinig.’
De totale restauratie van de Nieuwe Kerk kost ruim 12 miljoen euro. De kerk zelf draagt zo’n 3 miljoen euro bij en de gemeente anderhalf miljoen euro. Het overige geld is afkomstig van onder meer fondsen en particulieren. De staatsraden vroegen woensdag een paar keer waarom er geen extra geld naar het archeologisch onderzoek kan gaan.

Maximum

De gemeente Delft en de kerk zeggen dat geld niet te hebben. De jurist van de gemeente, Wim van den Berg, wees op de slechte financiële situatie van Delft, onder meer veroorzaakt door grote bouwprojecten als de Spoorzone. ‘Anderhalf miljoen euro voor een kerkelijke restauratie is voor de gemeente het maximum.’
Ook de kerk heeft volgens Van den Berg geen extra budget voor archeologisch onderzoek, omdat er dan bijvoorbeeld geen geld meer zou zijn voor de erediensten. ‘Daarmee vervalt vervolgens de noodzaak om het gebouw te onderhouden en dan komt de toeristische en maatschappelijke functie van de kerk in gevaar.’ De nieuwe ontvangstruimte onder de Nieuwe Kerk zal commercieel geëxploiteerd worden om extra inkomsten binnen te krijgen.

Uitspraak

De rechter oordeelde begin vorig jaar dat de ontvangstkelder er mag komen en dat het beperkte archeologische onderzoek volstaat. Tegen dat besluit hebben de archeologieverenigingen beroep aangetekend bij de Raad van State. De uitspraak volgt in principe binnen zes weken, al mag die termijn een keer verlengd worden.