Deskundige over ophef zwembad: 'Taboe op seks in opvoeding speelt een rol'

DEN HAAG - Wat zich zou afspelen bij zwembad Het Zuiderpark in Den Haag is 'zeker niet uniek'. Dat zegt Marianne Cense, onderzoeker van Rutgers. Dat is het kenniscentrum op het gebied van seksualiteit. Volgens haar kan het taboe om thuis over seks te praten een rol spelen bij het gedrag van de jongeren. Jongeren met een islamitische achtergrond zouden verantwoordelijk zijn voor aanrandingen, bedreigingen en vernielingen, zo signaleert het personeel.
Dat blijkt allemaal
die namens het personeel is geschreven. Dat jongeren zich misdragen in een zwembad komt vaker voor, zegt Cense. 'Er zijn in de afgelopen tien jaar al veel meer van dit soort meldingen gekomen over zwembaden in heel Nederland. Utrecht en Eindhoven waren al eerder in het nieuws.'
Volgens de deskundige is dit soort dingen nooit helemaal te voorkomen. 'Als het gaat over seksueel overschrijdend gedrag, kun je daar als zwembad wel een aantal maatregelen tegen nemen.' Het gaat dan bijvoorbeeld over duidelijke gedragsregels en communicatie: 'Je moet duidelijk maken wat wel en niet mag en dat er maatregelen volgen als je je niet aan de regels houdt'. Een aantal partijen in de gemeenteraad pleitte eerder deze donderdag voor een zwemverbod voor overtreders.

Taak voor ouders?

Ook ouders hebben volgens Cense een taak. 'Zeker. Een zwembad kan dat niet alleen doen. Een zwembad is een gelegenheid waarin mensen elkaar min of meer bloot zien. Voor jongeren in de puberteit is dat best spannend. Dan moet je van huis uit een bepaalde bagage hebben meekregen hoe je daarmee omgaat, hoe je elkaar met respect benadert.'
In de brief wordt geschreven dat bezoekers van zwembad Zuiderpark soms het advies krijgen zich minder uitdagend te kleden. Maar daar gelooft Cense niet in. 'Ik vind dat een zwembad er is om te zwemmen, voor meisjes en voor jongens. Dat doe je het liefst in een bikini, badpak of zwembroek. Dat moet kunnen. Meisjes moeten gewoon in een bikini kunnen zwemmen, anders zijn we wel heel raar bezig.'

Van alle tijden?

Toch lijkt het probleem van alle tijden. Pubers zijn tenslotte bezig met het verkennen van grenzen, en dan gaan ze daar wel eens overheen, zou je denken. 'Natuurlijk. En meisjes dagen jongens ook uit. Het hoort ook dat je grenzen verkent als je een beetje aan het spelen bent. En het is ook grappig om anderen het zwembad in te duwen of kopje onder te laten gaan. Dat speelse hoort erbij. Maar als je aangerand wordt of bang wordt door een groepje om je heen, dan is de grens wel overschreden.'
Ze wijst nogmaals op het belang van een goede seksuele opvoeding. 'Hoe interpreteer je bepaalde signalen, als jongen. Waneer een meisje naar je lacht, wat denk je dan? Denk je dan meteen, die wil dat ik haar vastpak? Of denk je, die vindt mij wel aardig, misschien kan ik eens met haar gaan praten?'

Cultuur en religie

Cense wijst ook op groepsdruk. 'Met name bij jongens speelt dat een rol. Wanneer zij met elkaar zijn, gaan ze ander gedrag vertonen dan als ze alleen zijn. Ze laten zich dan meesleuren, zo van: daar loopt een leuk meisje, ga jij er eens op af. Dan moet je wel heel stevig in je schoenen staan om daarin niet mee te gaan. Dus, hoe maak je ze weerbaar? Dat is de vraag.'
In sommige gevallen spelen cultuur en religie ook een rol, erkent ze. 'Bijvoorbeeld in de opvattingen die je meekrijgt vanuit huis. Soms is er een groot taboe thuis om over seks te praten. Dat kan met cultuur of religie te maken hebben, maar ook met een soort schaamte. Het is niet zo zwart-wit. Maar dan krijg je van huis uit minder goede begeleiding daarin, dat speelt absoluut mee.'

Lastig te benoemen

In deze tijd lijkt het soms lastig om dingen te benoemen als het gaat om moslimjongeren. Is dat niet ingewikkeld om het probleem goed op te kunnen lossen? 'Je moet wel uitkijken dat je niet stigmatiseert. De meeste Turkse en Marokkaanse jongens doen dit natuurlijk niet. Ze krijgen van huis uit ook mee dat je respect moet hebben voor vrouwen. En meisjes krijgen een gevoel van waardigheid mee, dat mensen niet zomaar aan hen mogen zitten. Dat is een boodschap van weerbaarheid.'
En, zegt Cense, het is niet eenduidig. 'Je merkt wel dat er onder sommige jongens misverstanden bestaan dat je blote vrouwen zomaar mag aanraken. Dat is niet de bedoeling natuurlijk.' Is dat dan een kwestie van machocultuur? 'Dat kan. Er zijn altijd jongens die denken dat ze het alfamannetje op de rots zijn. Dat geldt niet alleen onder Turkse en Marokkaanse jongens. Er zijn ook Nederlandse jongens die dat doen.'

Wat nu te doen?

Maar wat moet het Zuiderpark-zwembad volgens haar nu als eerste doen? 'Ze moeten duidelijke uitspraken doen over hun beleid. Dat ze veilig willen zijn voor iedereen. En dat dan vertalen naar gedragsregels: zo gaan we handhaven en toezicht houden.' Ook moet er volgens haar gekeken worden naar de kleedhokjes.
'Kun je er overheen kijken, of er onderdoor? Hoe toegankelijk zijn bepaalde plekken, is het veilig daar rond te lopen? Ik kan er vanaf een afstand niet zoveel over zeggen en ik weet nog te weinig over de dingen die nu gemeld worden. Maar het zwembad moet wel beleid gaan maken en dat vertalen naar de realiteit.'