Statushouders willen dat leefomstandigheden verbeteren

Een vieze wc, afvalresten op de grond in de keuken, een vettig aanrecht met een vuile vaat in de gootsteen, een bedompte lucht in de badkamer met haren die kleven aan de wastafel. De woningen van de statushouders zien er nog het meeste uit als een aftands studentenhuis.

We krijgen een rondleiding van Khaled die oorspronkelijk uit Syrië komt en tandarts is. Hij heeft zich als woordvoerder van de groep opgeworpen omdat hij goed Engels spreekt. Een petitie om iets aan de leefomstandigheden te doen in de woningen van de statushouder is ondertekend door 85 bewoners, zegt Khaled. Afgelopen vrijdag ging een groep naar het stadhuis in Den Haag om te protesteren.

'Dit is toch niet hygiënisch' zegt Khaled vol ongeloof als hij de rondleiding geeft in een van de woningen. 'Het is ook heel ongezond. In een van de huizen hebben ze zelfs te maken gehad met tuberculose. Het is ook volstrekt onduidelijk wat voor ziektes medebewoners kunnen hebben waar je mee moet samenwonen.'

Op de vraag of de bewoners zelf niet moeten zorgen dat hun woning schoon is, komt een ontkennend antwoord. 'Sommige bewoners doen wel schoonmaakwerkzaamheden, maar veel bewoners ook niet.' Volgens Khaled wordt er van hun uitkering geld afgehouden voor schoonmaakkosten. Dus zouden de betrokken instanties er voor moeten zorgen dat woningen schoon blijven, zo is de mening van Khaled.

Maar niet alleen de slechte hygiëne zit de bewoners dwars. Ook ontstaan er spanningen en conflicten tussen bewoners onderling door de totaal verschillende achtergrond. Khaled: 'Je zet mensen bij elkaar met een totaal andere cultuur en religie die elkaars taal niet spreken en niet of nauwelijks Engels kunnen. Bovendien hebben ze ook nog eens van alles meegemaakt. Dan is het wachten tot het misloopt.'

Khaled zegt zich niet echt veilig te voelen in zijn woning. Hij wijst naar de keukenmessen op de aanrecht. 'Er is een keukenmes spoorloos. Geen idee waar die is, en waar die voor gebruikt gaat worden.' Maar er raken wel vaker spullen kwijt, zo is er onlangs nog een stofzuiger verdwenen', vertelt Khaled.

Samuel uit Eritrea voegt zich bij het gesprek. Hij beaamt in gebrekkig Engels de irritaties die er zijn tussen de bewoners onderling. 'De een wil slapen, de andere muziek luisteren en weer een ander bidden. Iedereen heeft hier zo zijn eigen leefstijl.'

Ook over de uitkering die hij krijgt (zo'n 560 euro) is Samuel niet tevreden. Als de huur die moet worden betaald voor de woning en zaken als zorgverzekering er vanaf is, houd je nog maar iets van 200 euro over voor dingen als bijvoorbeeld kleding, levensmiddelen of sigaretten.

Ook over de taalles in Nederland zijn de bewoners niet te spreken. Khaled: 'Vluchtelingen onder de 27 jaar kunnen wel elke dag taalles krijgen, maar als je ouder bent dan 27 jaar krijg je maar 2 á 3 taallessen in de week.' Een oudere Syrische man die ook in woonkamer zit voegt daaraan in het Syrisch aan toe. 'Ik heb in twee jaar tijd maar één zinnetje Nederlands geleerd. Weet je wat dat is? Het zinnetje: ik weet het niet.'

Samuel pakt het gesprek weer op. Echt blij dat hij in een opvang in Den Haag zit is hij niet, zegt hij. 'Ik zat in een vluchtelingenkamp in Italië. Ik wilde naar Zweden waar mijn zus woont, maar vanwege de verdeling die de Europese landen rond vluchtelingen hebben gemaakt moest ik naar Nederland toe. Nu zit ik hier in deze opvang in Den Haag, terwijl ik mij hier niet welkom voel.'

Khaled: 'Wij voelen ons in deze buurt geïsoleerd. Buurbewoners zien ons alleen als een groep vluchtelingen maar wij zijn ook individuen die iets van hun leven willen maken, in een normale woning willen wonen en op zoek zijn naar een baan.'

Dat er een krappe woningmarkt is in Nederland wil er bij Khaled niet in. Khaled: 'Als er in de Haagse regio zo weinig woningen zijn dan had de gemeente Den Haag ons niet moeten opnemen. In andere delen van het land zijn meer woningen beschikbaar. Laat ons daar dan naartoe gaan.'

Margriet ten Hove, regiomanager van Vluchtelingenwerk stelt in een reactie dat de klachten van de statushouders bekend zijn. 'Die horen wij ook. Maar er is ook begeleiding. Zo is er een huismeester en woonbegeleiding. Per unit zijn er ook afspraken gemaakt. Verder is er maatschappelijke begeleiding, erop gericht om mensen zelfredzaam te maken.'

'De situatie heeft ook te maken met de grote instroom van vluchtelingen in 2015 en 2016. Daardoor is er niet voldoende zelfstandige huisvesting. En door deze oplossing hebben mensen toch in ieder geval een huis. Voor iedereen zelfstandige woonruimte is op dit moment gewoon niet mogelijk. En samenleven met z'n achten is moeilijk, maar het is ook wennen.'

Een woordvoerder van de gemeente Den Haag zegt in een reactiedat het de eigen verantwoordelijkheid is van de bewoners om de huizen schoon te houden. 'In het ene huis gaat dat beter dan in het andere. Er is een verhaal over schoonmaakgeld, maar dat hangt samen met het feit dat Staedion het schoonmaakt bij de wisseling van een huurder.'

Volgens de gemeentewoordvoerder is acht personen in een huis de norm: 'Die geldt ook voor andere groepslocaties, elders. Mensen moesten uit AZC's en elders worden ondergebracht. Er is woningnood in Nederland. Er zijn gewoon niet voldoende zelfstandige woningen. Dit is zoals het gaat.'

De mensen worden gekort op hun uitkering. Dat is volgens de gemeente omdat ze samenwonen en heeft te maken met de kostendelersnorm. 'Zij worden in feite beschouwd als een gezin. Maar het budget is krap en dat is inderdaad moeilijk. Als ze straks de taal leren en werk vinden, is dat anders. Dit is een fase waar ze doorheen moeten. Wel krijgen ze ook budgetlessen.'

De gemeentewoordvoerder wijst er verder op dat het Rijk de statushouders verdeelt over Nederland. 'Dus daar gaat de gemeente niet over. Maar ook elders liggen de woningen niet voor het oprapen. Wel is het zo dat het perspectief op werk in een grote stad vaak groter is dan bijvoorbeeld in een krimpgebied.'

De gemeente Den Haag begrijpt goed dat deze eerste fase, die van opstarten, vaak moeilijk is. 'Dat kan frustraties opleveren en daar hebben wij oor voor'. Vandaar dat wethouder Wijsmuller vrijdag ook gaat praten. 'Maar ze zullen er wel doorheen moeten om een leven hier op te bouwen.'