ANALYSE: Groep de Mos maakt zich wel/niet schuldig aan belangenverstrengeling

Richard de Mos
Richard de Mos © archief
DEN HAAG - Groep de Mos in de Haagse gemeenteraad moet zich verdedigen tegen de schijn van belangenverstrengeling. Volgens partijen als de SP, de PvdA en de Haagse Stadspartij deugt de manier waarop Groep de Mos met donaties aan de partij omgaat niet. De kwestie in tien vragen.
Wanneer is de discussie begonnen?
Vlak voor de zomervakantie, op 6 juli slaat SP-fractievoorzitter Bart van Kent aan op een motie van Groep de Mos waarin de partij pleit voor een nachtvergunning voor zalencentrum Opera. De SP beschuldigt fractievoorzitter Richard de Mos van 'clièntelisme' omdat de Opera sponsor is van Groep de Mos. Partijleden kunnen in het zalencentrum 10 procent korting krijgen. De PvdA en de Haagse Stadspartij sluiten zich bij deze kritiek aan.
Wat bedoelen de partijen met 'clièntelisme'?
Volgens het woordenboek is de betekenis van 'clièntelisme: een persoon of groep mensen ondersteunen of een dienst bewijzen in ruil voor politieke steun'. Richard de Mos zou dus in ruil voor geld voor zijn campagnekas, zijn politieke invloed in de gemeenteraad aanwenden om zijn donateurs te helpen.
Is het verwijt terecht?
De Mos maakt zich in elk geval kwetsbaar voor dit verwijt, omdat hij regelmatig opkomt voor individuele belangen van ondernemers. In het jaarverslag 2016 van de partij staan advertenties van 33 bedrijven die Groep de Mos steunen. Dat doen ze door 10 procent korting te geven aan partijleden van Groep de Mos. Uit een inventarisatie van Omroep West blijkt dat Groep de Mos het belang van acht sponsors hiervan direct heeft gediend in de gemeenteraad.
Daarnaast staan er twee donateurs met politieke ambities op de lijst. Groep de Mos-sponsor en behangkoning John van Zweden heeft zich aangeboden als kandidaat-raadslid voor de verkiezingen in 2018 en Groep de Mos-sponsor en poelier Victor Meijer was kandidaat-raadslid in 2014.
Voor welke individuele belangen is De Mos dan zoal opgekomen?
Een nachtvergunning voor zalencentrum Opera dus. Dat doet de partij in een motie op 6 juli 2017 en in schriftelijke vragen op 8 februari 2017. Ook probeert Groep de Mos de uitbreiding van het aantal zalencentra in de stad tegen te houden en stelt daarover op 12 april 2016 schriftelijke vragen.
Verder komt de partij op voor Groep de Mos-sponsor de Loempia Express omdat die geen vergunning zou krijgen voor het verkopen van buitenlandse snacks' op een aantal markten in de stad. 'Sinds wanneer kennen wij een gemeentelijke smaakpolitiek en wie is er bij zulk kolderiek beleid gebaat?' vraagt de partij zich af in schriftelijke vragen op 28 juli 2015.
Op 4 november 2016 pleit Groep de Mos voor een parkeerterras voor eetcafé Augustus, ook een sponsor van de partij. In een motie spreekt hij van 'willekeur in het verstrekken van parkeerterrassen in notabene dezelfde straat'.
En op 6 september 2016 komt De Mos op voor vishandel De Otter die moet vertrekken van het Almeloplein en stelt daarover schriftelijke vragen. Ook vishandel De Otter is een van de 33 sympathisanten van Groep de Mos.
Maar als dit zo is op te zoeken, dan is er toch geen schijn van belangenverstrengeling?
De Mos beroept zich hier inderdaad op. 'Ik ben open en transparant en onze sponsors zijn gewoon terug te vinden op onze site', zegt De Mos.
Vrijdag gaat hij nog een stap verder en geeft het financiële overzicht vrij van de Vereniging Groep de Mos. Hij maakt bekend dat John van Zweden van het Behangparadijs in Den Haag zijn grootste geldschieter is en dit jaar zesduizend euro heeft overgemaakt. Het gaat om een lening die de partij met een speciale actie gaat terugbetalen.
'Wij voldoen hiermee aan de landelijke regel dat politieke partijen giften boven de 4500 euro openbaar moeten maken', legt Groep de Mos-raadslid en campagneleider Rachid Guernaoui uit. 'Als lokale partij hoeven wij dit niet te doen, maar het is een geste om van de discussie over onze partijfinanciering af te zijn.'
De namen van alle andere donateurs blijven dus geheim.
Doet Groep de Mos dan dingen die niet mogen?
Volgens de letter van de wet in elk geval niet. Partijen mogen donaties ontvangen
Dus andere partijen krijgen ook donaties, hoe gaan zij daar mee om?
Sommige partijen zoals de SP doen niet aan donateurs. De partij heeft een afdrachtregeling waarbij SP'ers hun salaris aan de partij geven. De partij houdt daarvan een deel in voor bijvoorbeeld campagneactiviteiten en maakt vervolgens een vast salaris over aan de volksvertegenwoordigers.
De Haagse Stadspartij (HSP) heeft een enkele particuliere sponsor. Dat zijn partijleden die meer contributie betalen dan de jaarlijkse 25 euro. 'Maar dat zijn er slechts een paar', zegt HSP-fractievoorzitter Peter Bos.    
De VVD heeft meer donateurs. De partij heeft net als Groep de Mos een Club van 100. Deze stichting sprokkelt geld voor de campagnekas van de VVD binnen. De Club van 100 organiseert voor de donateurs wervingsdiners, bijeenkomsten met ministers of wethouders en werkbezoeken. In 2016 ontving de stichting dertig donaties voor een totaal bedrag van 18.420 euro, zo blijkt uit het jaarverslag van de Club van 100. Wie de donateurs zijn is onbekend.

En nu?

Om alle discussies over partijfinanciering tegen te gaan, voelt een aantal partijen in de Haagse gemeenteraad ervoor om meer openheid te geven. Voor landelijke partijen geldt de regel dat alle giften boven een bedrag van 4500 euro openbaar moeten worden gemaakt.
De Haagse Stadspartij, de PvdA, de SP en de VVD willen ook voor Den Haag zo'n soort regeling maken waarbij donaties boven een nog nader te bepalen bedrag in een openbaar register terecht komen. Dit najaar zou hier een voorstel voor komen van het presidium van de Haagse gemeenteraad.

Dus als dat register er is, dan is de discussie over partijfinanciering ten einde?

Dat valt nog te bezien. Het gaat om een convenant. Partijen kunnen zich erbij aansluiten maar het hoeft niet. Als partijen bijvoorbeeld vrezen dat donateurs zullen weglopen omdat ze niet te boek willen staan als financier van een politieke partij, dan staat het ze vrij om niet mee te werken.
Bovendien geeft het register slechts inzicht in een deel van de partijfinanciering. Als ondernemers politieke partijen steunen door bijvoorbeeld het beschikbaar stellen van bedrijfsruimte voor partijbijeenkomsten, dan komt dit niet terug in het register. En zo blijven donaties een politiek lastig onderwerp.

Hoe reageert Groep de Mos eigenlijk?

Kijk hier maar.