'Haringtest AD is doorgestoken kaart', zegt deskundige na onderzoek

Volgens hem scoren haringboeren die aangesloten zijn bij groothandel Atlantic op Scheveningen gemiddeld veel hoger dan winkeliers die hun vis ergens anders bestellen. Saillant detail: één van de keurmeesters van de AD-test geeft cursussen bij Atlantic.

Vollaard: 'Het gaat gemiddeld genomen om 3,6 punt extra op een schaal van 10. Vishandels met deze leverancier zijn dan ook zwaar oververtegenwoordigd in de top 10 van de AD Haringtest 2016 en 2017.'

Het gaat om twintig leveranciers die zaken doen met Atlantic. Die scoren gemiddeld een 9,1. Andere viswinkels, die niet met Atlantic werken, scoren gemiddeld een 5,5. Volgens Vollaard is het niet mogelijk dat de haring van Atlantic simpelweg beter is.

De econoom zegt: 'Het verschil in score wordt niet verklaard door het gewicht, het vetpercentage en de microbiologische gesteldheid van de haring. Dat zijn de objectief meetbare onderdelen.'

Volgens Vollaard wekken de hogere scores van haringboeren die met Atlantic in zee gaan extra argwaan, omdat Taal werkzaam is voor deze firma. Hij geeft cursussen namens deze haringgroothandel. Na die cursus kunnen haringboeren 'gewoon' weer meedoen met de haringtest.

Vollaard: 'De verdenking is dat verkooppunten die voor Atlantic als leverancier kiezen en een cursus bij Atlantic volgen daarmee een hoge score in de test veiligstellen. Dit puntenvoordeel zou een vorm van klantenbinding zijn', aldus Vollaard tegen EenVandaag.

De Tilburgse econoom toonde al eerder aan dat haringboeren in de regio Den Haag/Rotterdam, waar keurmeester Taal woont, worden bevoordeeld in de test. Al veel langer doen er ook allerlei geluiden de ronde dat de haringtest niet eerlijk zou verlopen. Een paar jaar geleden publiceerde NRC Handelsblad bijvoorbeeld al een kritisch artikel.

'Ik heb altijd gezegd dat ik mezelf in de spiegel moet kunnen blijven aankijken', zei hij destijds. Er was toen ook kritiek op het AD, omdat de reclameafdeling vishandeldels benaderde met de vraag of ze wilden adverteren in de special rond de haringtest. Taal zelf is deze woensdag niet voor commentaar bereikbaar. Hans Nijenenhuis, hoofdredacteur van het AD, wil wel reageren. 'Betrouwbaarheid staat bij onze test altijd voorop. De consument moet op ons oordeel kunnen vertrouwen. Er is geen vermenging van journalistieke en zakelijke belangen', schrijft hij in een verklaring.

Verder laat hij weten dat het AD instaat voor de betrouwbaarheid van alle bij de test betrokken keurmeesters. 'Ze opereren nooit alleen, maar altijd met zijn drieën. De keurmeesters van het AD weten niet wie de leveranciers zijn bij de winkels meenemen voor de test.'

Algemeen directeur Umut Tagi van haringhandel Atlantic is bepaald niet te spreken over de werkwijze van EenVandaag. 'Ik vind het heel zonde dat zo'n belangrijk programma van de Nederlandse omroep een verhaal de wereld inbrengt zonder te kijken of er waarheid in zit. Zonder enig onderzoek, zonder enige vraag. Het enige waarvan ze uitgaan, is iemand die probeert ons te treiteren en die valse informatie geeft, terwijl hij hoogleraar Economie is.'

Atlantic: Dit is een leugen

Tagi zegt: 'We willen elke confrontatie aangaan. Maar over dit verhaal hebben we geen woord of verklaring af te leggen. Een leugen is voor ons geen reden om daarover een vraag te beantwoorden. We nemen dit niet serieus.' Op de vraag of het niet raar is dat zijn bedrijf cursussen regelt die door één van de keurmeesters van de test worden gegeven, wil Tagi ook niet diep ingaan.

'Maar ik kan de twijfel met met één woord wegnemen. We hebben zelf ook viswinkels en die staan veertiende en 35ste in de test, dus waar hebben we het over? Onze klanten scoren al bijna twaalf jaar goed. En wij ook. Internationaal scoren onze producten in Hong Kong, Turkije, Egypte, Israël. Ik kan u documenten sturen, prijsuitreikingen laten zien, noem maar op.'

Tagi is vooral boos op Ben Vollaard. 'Wat mensen willen denken, mogen ze denken. Iedereen in Nederland mag denken. Maar welk bewijsmateriaal hebben ze? Wat voor belangen hebben EenVandaag en die economische meneer? Laat hen eerst eens kritisch onderzoek doen. Laat professionele mensen hiermee aan de gang gaan.'

Hoofdredacteur Nijenhuis van het AD sluit zich daarbij aan. 'Vollaard hanteert bij zijn kritiek een model dat alle testonderdelen even zwaar meetelt, maar dat is niet hoe de AD-test werkt.' Volgens Nijenhuis kan daar een verklaring in liggen. 'Het AD test haring op kenmerken die er voor de consument toe doen, waarbij smaak het allerbelangrijkste is en microbiologische gesteldheid een cruciale randvoorwaarde.' Wat de hoofdredacteur betreft mag econoom Vollaard volgende keer gerust komen helpen: 'Laat ons nog eens onderstrepen, zoals we ook bij eerdere kritiek van Vollaard hebben gedaan: kom en test vooral eens mee! Hij is van harte uitgenodigd.'

Er is geen sprake van doorgestoken kaart, zegt ook Allie Simonis, eigenaar van de gelijknamige vermaarde vishandel op Scheveningen, stellig. 'Ze komen langs, wij geven haringen mee. Meer is het niet', zegt hij tegen Omroep West. Dat er sprake is van 'doorgestoken kaart' gelooft hij niet. 'De haring wordt beoordeeld op een aantal criteria. Temperatuur, smaak, hoe het eruit ziet, de consistentie. Voor zover ik kan beoordelen, zijn er heel veel onafhankelijke criteria.'

Simonis scoort de laatste jaren ook erg goed in de test en dat legt het familiebedrijf geen windeieren. Dit jaar staat het bedrijf op plek drie. En ook Simonis koopt de haring in bij groothandel Atlantic. Allie Simonis: 'In het verleden hebben onze medewerkers ook de cursussen van Taal gevolgd via Atlantic. Dat is vier of vijf jaar geleden. Maar dat is toch onafhankelijk van elkaar. 'De testers komen hier binnen. Ik zie niet wie het zijn.'

Toch kent hij keurmeester Taal wel. 'Jazeker, ik heb hem meegemaakt bij die cursus. Hij loopt al hele lang mee. Het is een man die zijn sporen heeft verdiend. Ik heb al die verhalen ook gehoord, maar het zijn degenen die het laagst op de lijst staan dit dit soort dingen roepen'.'

Zijn zij dan jaloers? Simonis: 'Dat lijkt mij wel. Wij zijn ook begonnen met een nul en hebben er alles aan gedaan om een hoger cijfer te krijgen. We scoren de laatste tijd hoog, omdat we enorm veel aandacht voor de haring hebben.'

EenVandaag meldt dat een aantal viszaken juridische stappen tegen het AD gaat nemen. Volgens het actualiteitenprogramma is Lon Oosterbroek uit Zoetermeer daar één van. Maar tegenover Omroep West wil hij daar niet op reageren. 'Ik wil het eerst een dag laten bezinken', is het enige wat Oosterbroek kwijt wil.

Tegenover EenVandaag is hij wat loslippiger. 'De AD Haringtest moet stoppen. Dat is mijn prioriteit. Tientallen visboeren worden gedupeerd en lijden emotionele en financiële schade', tekent het programma op.