'Zoetermeerse politiek schuldig aan falen Holland Outlet Mall'

De HOM, een outletcentrum van maximaal 31.000 vierkante groot, had op de plaats moeten komen van het huidige Woonhart en had jaarlijks 5 tot 7 miljoen bezoekers moeten trekken. Van begin af aan was er al veel weerstand tegen het project, zowel van omwonenden als van ondernemers. Afgelopen september schoot de Zoetermeerse gemeenteraad de komst van de HOM af nadat projectonwtikkelaar Provast zich had teruggetrokken.

De afgelopen maanden heeft Necker van Naem op verzoek van de Zoetermeerse gemeenteraad onderzocht hoe het mis heeft kunnen gaan met het outletcentrum. De onderzoekers zijn kritisch op zowel de gemeenteraad als op het college van burgemeester en wethouders. 'Er worden gemakkelijk aanleidingen gevonden om politiek te bedrijven, waardoor de focus van een gezamenlijk einddoel afdwaalt', aldus het rapport.

De onderzoekers verwijten het college een 'gebrek aan slagkracht'. 'Dit uit zich bijvoorbeeld in het feit dat het college weinig tegengas geeft wanneer de raad zich voornamelijk met de technische details van het project bezighoudt of wanneer de raad zoveel moties en amendementen aanneemt, dat het besluit moeilijk uitvoerbaar wordt.'  

Provast wees in september de gemeenteraad al als schuldige aan voor het mislukken van het project. De projectontwikkelaar hekelde de grote hoeveelheid aan betrokken partijen en belangen. Volgens Necker van Naem heeft de omvang en inhoud van door de raad ingediende moties en amendementen 'een grote bijdrage geleverd aan het uit- en afstel van het project HOM'.

Voor de gemeente bleek het lastig om de verschillende rollen bij de HOM te scheiden. Het college was voorstander van het outletcentrum, maar de gemeente moest tegelijkertijd als 'regisseur boven de partijen staan'. Deze tegenstrijdige belangen zijn volgens de onderzoekers niet goed gewogen. 'Het gevoel heerst dan ook bij verschillende groepen, dat er niet is geluisterd door de gemeente (college én raad).'

De gemeente had beter over het project moeten communiceren, aldus het rapport. 'Het totale pakket aan samenspraak dat door de gemeente was georganiseerd, had geen duidelijk doel.' Necker van Naem legt de schuld voor het mislukken van het project overigens niet alleen bij de politiek neer. Ook de intiatiefnemers van het outletcentrum - naast Provast de eigenaren van het Woonhart - waren volgens de onderzoekers onvoldoende georganiseerd. 'Dit heeft voor een wisselende en ook onvoorspelbare verstandhouding gezorgd.'

Ook in de toekomst zal het volgens Necker van Naem lastig worden om in Zoetermeer grote projecten van de grond te krijgen. 'Het track record van onvoltooide projecten in Zoetermeer - Dutch Water Dreams, ICT Stad, China pretpark - onderstreept deze conclusie.' De onderzoekers geven de Zoetermeerse politiek wel diverse adviezen mee om grote projecten in de toekomst te laten slagen.

Zo moet vooral de informatievoorziening en communicatie beter. De onderzoekers pleiten ervoor om weliswaar naar inwoners van de stad te luisteren, maar ook voor durf om besluiten te nemen. 'Iedereen zijn zegje laten doen zonder een duidelijk kader voor de samenspraak neer te leggen of een helder beeld te hebben over hetgeen wat voorligt, leidt tot onvrede over het proces én de inhoud.'

Verder stelt Necker van Naem voor om tijdens grote projecten tussentijds te reflecteren. 'Deze reflectie draagt bij aan het continu monitoren van nut en noodzaak van het project (of delen daarvan). En ook in het bepalen of nut en noodzaak nog in balans zijn met de voorziene kosten.' Later deze maand spreekt de Zoetermeerse gemeenteraad over het rapport.