Paleis Noordeinde: van woonhuis tot paleis van de koning

Sonja van Spronsen woont om de hoek van het paleis en wil graag weten waar de naam van het gebouw vandaan komt. 'Hoe langer ik in Den Haag woon, hoe nieuwsgieriger ik naar het paleis ben geworden', zegt ze. Ik ben met andere ogen naar het paleis gaan kijken. Ik heb een fascinatie met namen en op een gegeven moment dacht ik: hoe is het paleis aan zijn naam gekomen?'

Voor het antwoord nemen we Sonja mee naar het paleis. In de Balkonkamer, bekend van de zwaaiscène met de koninklijke familie op Prinsjesdag, krijgt ze het antwoord op haar vraag van Laura Smeets, conservator bij de Koninklijke Verzamelingen. 'De naam is al heel oud. De eerste keer dat die gebruikt wordt, is in 1370. In de stichtingsakte van Die Haghe, het latere Den Haag, wordt er gesproken over wat de grenzen zijn.'

Die Haghe houdt in die tijd op bij de Oude Molstraat en Molenstraat en daarbuiten is het grondgebied dat wordt aangegeven als het 'Noordende'. Bij het einde van het dorp liep een weg richting de Noordzee. 'Waarschijnlijk komt daar het naamdeel noorden vandaan. Daarom het Noordeinde', vertelt Smeets.

Paleis Noordeinde is niet altijd een paleis geweest. Smeets: 'Het is gebouwd als groot woonhuis. Op een gegeven moment is het ter beschikking gesteld aan Louise de Coligny, de weduwe van Willem van Oranje.' Vervolgens krijgt haar zoon Frederik Hendrik het paleis van de State. Pas als koning Willem I na de Franse Revolutie er zijn intrede doet, wordt het gebouw een paleis.'

Langzaamaan wordt het gebouw steeds groter. Zo komen de vleugels er pas later bij. 'Het is oorspronkelijk niet gebouwd als groot paleis en dat zie je ook', stelt Smeets. 'Symmetrisch gezien klopt het niet. Als je voor het paleis staat, zie je ook dat de ene vleugel een raam langer is dan de ander.'

Paleis Noordeinde is het paleis dat het meest gebruikt wordt, ook al woont er niemand. 'Het Paleis op de Dam in Amsterdam is echt voor de grote staatsbezoeken en is de rest van het jaar open voor publiek. Bij Paleis Noordeinde is het precies andersom. Het paleis wordt het hele jaar heel intensief gebruikt en is in de zomer maar een paar dagen open voor publiek.'

Eén van de zalen die kunnen worden bezocht is de Balkonkamer, waar Sonja en Smeets staan tijdens het interview. De kamer wordt veel gebruikt. Smeets: 'In de kamer worden wekelijks op woensdag ambassadeurs van andere landen ontvangen die hun geloofsbrieven overhandigen namens hun staatshoofd. Dit doen zij om aan te geven dat de relaties goed zijn tussen beide landen. In deze kamer is ook het interview afgenomen aan de vooravond van de inhuldiging van Willem-Alexander tot koning. Dit is een kamer waar heel veel gebeurt.'

En dat geldt voor veel andere kamers in het paleis, aldus Smeets. 'Bijvoorbeeld de Puttikamer. Daar wordt wekelijks samen met de koning en koningin, en soms prinses Beatrix, de agenda's vastgesteld. En in de Grote Balzaal is de ruimte waar de Appeltjes van Oranje worden uitgedeeld.'  

Tijdens deze zomer kunnen mensen het paleis bezoeken. Daar was veel animo voor, want binnen een paar dagen waren de tickets uitverkocht. De rest van het jaar is Paleis Noordeinde volop in gebruik. Voor veel ruimtes in het paleis geldt dat ze wekelijks in gebruik zijn door de leden van de koninklijke familie.'

De vraag over Paleis Noordeinde is door Sonja gesteld via Rake Vragen. Heb jij ook een vraag?  Stuur deze in via www.omroepwest.nl/rakevragen. Misschien gaan we dan de volgende keer met jou op zoek naar het antwoord van jouw vraag.