Een gemeenteraad terugroepen van vakantie: hoe werkt dat?

'De raad kan zichzelf bijeenroepen, maar het college kan dat ook doen', legt Rinus van Schendelen uit. Hij is als emeritus hoogleraar politicologie verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. 'Het is aan de raadsleden om wel of niet te verschijnen.' Sommige raadsleden in Westland balen flink van de extra vergadering en zijn verbaasd over de gang van zaken.

De gemeenteraad heeft een eigen presidium, een dagelijks bestuur. Daar zit ook de griffier in, zeg maar de secretaris van het gemeentebestuur. 'Die overleggen samen: waar gaat het over, is het zo dringend dat iedereen terug moet komen van vakantie?', legt Van Schendelen uit.

'Als die 'ja' zeggen, wordt er een raadsvergadering uitgeschreven. En dan moet je maar hopen dat er voldoende leden terugkeren van hun vakantie en aanwezig kunnen zijn. Anders kan er niks besloten worden.' Dat heeft te maken met wat het 'quorum' wordt genoemd.

'De raad kan alleen maar rechtsgeldig vergaderen en bindende besluiten nemen als er voldoende leden aanwezig zijn. Dat staat in het reglement van elke gemeenteraad.' Volgens de hoogleraar gebeurt het niet vaak dat een voltallige gemeenteraad en college worden teruggeroepen van vakantie.

'Het is op zich al een politiek besluit om zoiets te doen. Nog afgezien van de vraag of het lukt, want mensen kunnen ver weg zijn en er zijn soms moeilijke verbindingen van A naar B. De politici kunnen ook in hun achterhoofd hebben: als we allemaal niet aanwezig zijn, is er toch geen meerderheid. Dan is het gewoon in de koffie roeren en staan ze weer op straat. Dan is iedereen voor niks teruggekomen.'

Politicoloog Peter Castenmiller, werkzaam als adviseur in het openbaar bestuur, zegt ook dat zoiets niet vaak gebeurt. 'Er zijn weinig dingen in de gemeentepolitiek echt urgent. En raadsleden blijven amateurs. Ze mogen met vakantie, het is niet hun fulltime baan. Er moet wel echt iets bijzonders aan de hand zijn willen ze worden teruggeroepen.'

In dit geval nam het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Westland het initiatief om iedereen terug te roepen van vakantie. 'Dat is heel bijzonder', zegt Castenmiller. 'Het college bestuurt, de raad controleert. Het is natuurlijk makkelijker om te besturen als er niet de hele tijd een waakhond achter je staat. Maar als er echt iets ingewikkelds speelt, waarbij het college denkt: als we nu iets belissen krijgen we daar problemen mee, dan moeten ze het vooraf willen toetsen.'

Castenmiller zegt dat er wel echt iets belangrijks aan de hand moet zijn. 'Het gaat zeker om een politiek lastige kwestie. Kijk, de Tweede Kamer wordt ook wel eens teruggeroepen van vakantie. Dat gebeurt ook niet zo vaak, maar dat zijn wél fulltime politici. Dat geldt niet voor raadsleden.' Blijkbaar kan het dus niet wachten tot na de vakantie. Castenmiller: 'Negen van de tien keer is dat wel zo. Maar blijkbaar moet er echt nog deze week iets beslist worden. Het moet wel duidelijk zijn dat de beslissing echt niet kon wachten.'

Volgens Van Schendelen kan er bij het terugroepen van een gemeenteraad soms nog iets heel anders spelen. 'Nou, de partij die het heeft aangeslingerd heeft dan wel een mooi electoraal nummertje gedraaid. En dan ontstaat het idee dat de partijen die afwezig waren, iets te verbergen hebben.'

Wat er dan gebeurt is volgens hem voorspelbaar. 'Dan komen er geluiden als: ze geven de oppositiepartijen geen kans, waar is de democratie gebleven, noem maar op. U kunt de teksten in de pers al raden, die kunt u zo recyclen van een paar jaar geleden.'

Toch lijkt het gek dat het college niet wil zeggen waar het over gaat. 'Of dat raar is? Dat hoeft niet, het kan. Stel dat het alleen over arbeidsmigranten gaat, dan kan het bijvoorbeeld zijn dat de gemeente heeft getolereerd dat tuinders op hun eigen terrein voorzieningen hebben aangebracht voor de opvang van arbeidsmigranten en dat de gemeente dat oogluikend heeft toegestaan', zegt Van Schendelen.

'Het kan zijn dat de gemeente daar wat onrustig over is. Als mocht uitkomen dat het willens en wetens met medewerking van de gemeente Westland is gebeurd, dan kan de arbeidsinspectie een fikse boete uitdelen aan de gemeente of een andere maatregel opleggen.'

Maar waarom moet daar dan zo geheimzinnig over worden gedaan?  'Dat is niet gek. Dat past in mijn aanname hiervoor, dat er iets is wat beter niet aan de grote klok gehangen kan worden. Bijvoorbeeld zo'n boete. Maar dat is een kwestie van goed journalistiek speurwerk', aldus Van Schendelen.

Voorlopig blijft er dus veel onduidelijk over deze kwestie. De raadsvergadering staat voor dinsdagavond gepland, om 19.00 uur. Of het inderdaad een besloten vergadering wordt is uiteindelijk aan de gemeenteraad. We moeten dus sowieso wachten tot vanavond en het is nog maar de vraag of er daarna, vanwege de mogelijke beslotenheid van de vergadering, wel meer duidelijk wordt.