De beige-rode Haagse klassieker verdwijnt, maar wat wordt de nieuwe tram?

Tramlijn 1 over de Scheveningseweg
Tramlijn 1 over de Scheveningseweg © Maarten Brakema
DEN HAAG - De vertrouwde beige-rode trams gaan uit het Haagse straatbeeld verdwijnen. De zogenaamde GTL-8-voertuigen die nu nog op de lijnen 1, 6, 12 en 16 rijden, hebben het einde van hun levensduur bereikt en moeten worden vervangen. Probleempje: ze zijn niet meer te koop. En dus komt er een heel nieuw type tram in Den Haag. De Haagse gemeenteraad staat daarom aan de vooravond van een ingrijpende beslissing. Welke trams moeten er straks op deze lijnen gaan rijden?
Op dit moment rijden er nog zestig van die trams in de stad, op vier lijnen dus. Al in de vorige collegeperiode is er een paar keer over de vervanging gesproken. Maar er werd toen nog geen beslissing genomen. Dat gaat de komende maanden wel gebeuren, want de tijd begint ook een beetje te dringen.
De Metropoolregio Rotterdam Den Haag, die over het openbaar vervoer gaat, wil dat de stad snel een beslissing neemt. De trams moeten al in 2024 gaan rijden en het bestellen ervan is een grote opdracht aan een leverancier. Die moet dus Europees worden aanbesteed. Dat kost ook tijd.

Welke trams krijgen we ervoor terug?

Dat is nog een beetje de vraag. Je kan bij een groot aantal leveranciers veel verschillende soorten trams kopen. De belangrijkste vragen waarover het in Den Haag gaat is de lengte en breedte. De gemeente, de HTM en de Metropoolregio hebben een voorkeur voor trams van ongeveer 35 meter lang. Dat is zo ongeveer de lengte van de huidige perrons. Een meer heikel punt is de breedte van de trams. De huidige GTL's zijn 2,35 meter breed. Maar de standaard voor nieuwe trams is tussen de 2,40 en 2,65 meter.
Gemeente, HTM en regio hebben zelf een voorkeur voor 2,65 meter. Dat is nog eens tien centimeter breder dan de andere nieuwe trams die al in Den Haag rijden, de Avenio's. Die trams van 2,65 meter breed kunnen een kwart meer passagiers vervoeren dan de huidige. Omdat de bevolking van Den Haag de komende jaren groeit én omdat het stadsbestuur wil dat meer mensen de auto laten staan en gebruik gaan maken van het openbaar vervoer, komt dat goed uit.

Ideaal toch?

Dat lijkt wel zo. Maar dat die trams breder zijn, kan ook voor problemen zorgen. Bijvoorbeeld in smalle straten als de Zoutmanstraat, een bekend knelpunt. Hier is weinig ruimte en dus zouden fietsers, geparkeerde auto's en trams makkelijk met elkaar in conflict kunnen raken.
Zo zijn er meer plekken. De Hobbemastraat, de Beeklaan, het Stuyvesantplein en de Paul Krugerlaan, om maar een paar voorbeelden te noemen. Daarom moeten de sporen op deze plekken worden aangepast. De gemeente studeert nog op hoe dat precies moet.

Nieuwe trams kopen, sporen aanpassen. Blijft het daarbij?

Nee. Want de Tweede Kamer heeft besloten dat de trams ook nog toegankelijk moeten zijn voor mindervaliden. Je moet er makkelijk kunnen instappen en je moet er met een rolstoel naar binnen kunnen rijden. Dus moeten de nieuwe trams ook een lage instap krijgen. De kleine trappetjes die de GTL's hebben, kunnen niet meer.
Daarnaast moeten de haltes worden aangepast. Die moeten hoger en breder worden. Veel werk, want aardig wat van de haltes langs deze lijnen zijn nu nog kort, laag en smal. Verder zijn de nieuwe trams zwaarder, dus moet er in ieder geval één brug worden vervangen: de Willemsparkbrug bij de Alexanderstraat en Mauritskade.

Zijn er ook voorstanders van smallere trams?

Die zijn er ook. Zo wijst de Fietsersbond erop dat de brede trams meer ruimte in beslag nemen op straat en dat de fietser daarvan de dupe kan worden. Ook zijn er mensen die erop wijzen dat het minder geld kost om smallere trams te kopen. Dit omdat je dan minder aanpassingen hoeft te doen aan de sporen. Ook inwoners van Den Haag die de noodzakelijke aanpassingen aan hun straten niet zien zitten zijn tegen.
Want als de bredere trams er komen, moet op enkele plekken de sporen verder uit elkaar worden gelegd. Ook zijn er in de politiek critici die vrezen dat er bomen en parkeerplekken moeten verdwijnen vanwege die nieuwe trams. Maar volgens wethouder Robert van Asten (D66, verkeer) is dat laatste zeker niet het geval. Ook benadrukt hij dat de routes niet worden aangepast of geschrapt. Want ook dat is een geluid dat je soms nog hoort.

Wat gaat dat allemaal kosten?

Het toegankelijk maken van de perrons voor mindervaliden kost bijna 37 miljoen euro. Als je smalle trams zou bestellen, zou het aanpassen van de sporen dertig miljoen kosten, Bij bredere trams is dat bedrag iets hoger: 34 miljoen.
Maar uiteindelijk gaat het dus om een bedrag van rond de 70 miljoen voor het aanpassen van de infrastructuur. Dan heb je nog geen tram gekocht. Hoeveel die gaan kosten, is nog niet bekend. Maar ter vergelijking: een Avenio kost per stuk ongeveer 2,5 miljoen euro.

Wanneer weten we meer?

Woensdag sprak de gemeenteraad tijdens een werkbespreking met deskundigen en betrokkenen. De komende tijd moeten de politieke partijen hun standpunt bepalen over welke tram ze willen. En voor het einde van het jaar moet er dan een keuze worden gemaakt.
De HTM kan dan de opdracht gaan aanbesteden. Zo'n procedure kan een jaar duren. Vervolgens moeten ze nog worden gebouwd. In 2024 kunnen ze dan gaan rijden. Als het goed is, is dan de discussie voor enkele decennia voorbij, want een tram gaat dertig jaar mee.