Waarom staat de Noordzee op Haagse landkaarten op de verkeerde plek?

Tessa Bekker heeft het altijd verwarrend gevonden dat op kaarten van Den Haag en omstreken de Noordzee bovenaan de kaart staat afgebeeld, richting het noorden dus, in plaats van het westen. Hierdoor raakte Bekker ook gedesoriënteerd als het over omliggende plaatsen ging zoals Zoetermeer of Delft. Want deze gemeenten stonden op deze kaarten opeens ook niet meer op de logische plek.

Team Rake Vragen probeert richting te geven in deze duisternis en gaat te rade bij Peter Van der Krogt. Hij heeft onderzoek gedaan naar oriëntatiepunten op landkaarten. Volgens Van der Krogt is op de meeste landkaarten de Noordzee bovenaan weergegeven.

De reden dat de Noordzee op de kaart bovenaan staat blijkt te maken te hebben met Hollandse nuchterheid en vooral zuinigheid! Van der Krogt: ‘Als je een plattegrond van Den Haag op het noorden oriënteert, heb je linksboven een grote driehoek van zee. Om de kaart op dezelfde schaal af te beelden als anderen heb je veel meer papier nodig.’ De reden dat de kaart van Den Haag gekanteld is dus een heel economische reden, het papier wordt op deze manier goed gevuld.

Er zijn ook landkaarten die zijn georiënteerd op reis- of kijkrichting. In Delft bijvoorbeeld is dit het geval. In het onderzoek legt Van der Krogt uit: ‘Als je Delft binnen komt rijden, dan staan er overal stadsplattegronden. Maar in Delft zijn de kaarten zo getekend dat je de stad als het ware voor je ziet liggen. Kom je uit het zuiden, dan staat op de kaart het noorden boven; maar kom je uit het noorden, dan staat het zuiden boven.’

De verwarring van het oriëntatiepunt is niet alleen op de landkaart te vinden, maar ook in straat- en buurtnamen in Den Haag. Wendy Louw van het Haags Gemeentearchief: ‘De Haagse straat Noordeinde loopt naar de zee in het Westen terwijl de straat Westeinde naar het zuiden loopt. En het vroegere Suyteinde (nu de Wagenstraat) gaat weer richting het oosten.'

Vragensteller Tessa Bekker is blij met het antwoord op haar Rake Vraag. ‘Het klinkt heel logisch om de kaart vanwege praktische redenen op deze manier af te drukken.’ En gelukkig bestaan er voor Tessa Bekker tegenwoordig navigatiesystemen in plaats van zo’n ouderwetse landkaart, zodat ze altijd de juiste richting op wordt gewezen.

Stel jouw Rake Vraag!
Deze vraag is gesteld in onze rubriek ‘Rake Vragen’. Heb jij ook een Rake Vraag? Stuur hem in, wie weet gaan we samen op zoek naar het antwoord!