Driehonderd omgekomen Scheveningse vissers Eerste Wereldoorlog herdacht: 'Een gigantisch aantal'

De Scheveningse vissers kwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog op verschillende manieren om het leven. De vissersboten voeren op de Noordzee tegen zeemijnen aan of een torpedo doorboorde een schip tijdens de zogeheten onbeperkte duikbotenoorlog.

Historicus Bas Kromhout legt uit waarom juist de Noordzee strijdtoneel was tijdens de Eerste Wereldoorlog. 'De Britten en Duitsers wilden van elkaar stoppen dat ze werden bevoorraad', zo doceert hij. 'Dat deden ze door de toevoer af te knijpen op zee. Daarbij was alles geoorloofd.'

'Een gigantisch aantal', noemt Kromhout de driehonderd vissers die omkwamen. 'Zeker in een dorpsgemeenschap als Scheveningen. In elke familie waren doden te betreuren. Er waren zelf kinderen van dertien die de zee opgingen en daar stierven. Het was een enorme wond die tot op de dag van vandaag voelbaar is.'

Karel Kulk is geboren in 1946 en verloor familieleden tijdens de Eerste Wereldoorlog. 'Mijn opa van mijn moederskant en een oom', vertelt hij. 'Toen mijn moeder in de tachtig was, vertelde ze er pas over. Op Scheveningen werd er net als in de meeste vissersdorpen over gezwegen, de mensen droegen hun leed en spraken er niet over.'

'Alleen in de kerk zochten de mensen troost bij elkaar', weet Kulk. 'Dat was een soort reddingsboei waar er leed werd gedeeld. Thuis werd erover gezwegen.'

'De Scheveningse slachtoffers vielen tussen 1914 en 1919', lepelt Kulk een feitje op. 'Een jaar na het einde van de oorlog overleden er nog mensen door een zeemijnen. Als er iemand overleed in Scheveningen werden de ramen geblindeerd met witte lakens. In die periode werd het hele dorp gedomineerd door lakens van rouw.'

Kromhout vindt het belangrijk dat deze herdenking wordt gehouden. 'In Nederland is het ieder jaar stil tijdens de herdenking van de Eerste Wereldoorlog en dat vind ik vreemd', zegt de historicus. 'We missen aansluiting bij een hele mooie herdenkingstraditie waarbij verzoening, internationale samenwerking en de belofte om nooit meer zo'n grote oorlog in Europa toe te staan centraal staan.'

De geschiedkundige weet dat dit komt doordat Nederland neutraal was tijdens de Eerste Wereldoorlog. 'De slachtoffersaantallen in Nederland zijn niet te vergelijken met de miljoenen die in onze buurlanden zijn gevallen. Toch is het waardevol om aan te sluiten bij die Europese gedachte die op 11 november ieder jaar wordt uitgedragen. Dit nooit meer. Daar mag Nederland niet bij ontbreken.'