Vijf vragen over hanengevechten: van oud Nederlands volksvermaak tot illegale gokpraktijken

BODEGRAVEN - Dinsdagochtend deed de politie een inval bij een hanengevechtscentrum in Bodegraven. In en om het pand werden trainingsfaciliteiten voor de hanen aangetroffen en er was zelfs een gevechtsarena. Maar wat zijn gevechtshanen precies en waarom zijn ze in Nederland illegaal? Wij zochten het voor je uit.

Wat zijn hanengevechten?

Bij hanengevechten worden meestal twee (meerdere kan ook) hanen tegenover elkaar gezet in een afgezette ring. De beesten zien de ring als hun territorium en ze dulden daarin geen tegenstander. Ze dagen elkaar uit en vechten vaak tot de dood erop volgt.
De hanen worden vaak opgejut door mensen die om de ring heen staan. Die mensen gokken (in Nederland illegaal) op de wedstrijden, of zien de vechtende beesten puur als vermaak.
Omdat er geld met gokken te verdienen is, worden hanen speciaal gefokt voor de wedstrijden. Gevechten tussen de dieren kunnen heel lang duren. Om wat meer snelheid in het gevecht te brengen, worden er soms mesjes aan de poten van de hanen bevestigd. Dan gaat de andere haan sneller dood.
Worden er in Nederland hanengevechten gehouden?
'Ongeveer dertig jaar geleden was er nog een hanengevecht in Assen', weet historicus Henk Luning. 'Gewoon bij iemand in de achtertuin. Een paar mensen stonden eromheen en er werd geld ingezet. Het komt wellicht nu nog steeds voor. Ook al is het illegaal, mensen blijven het doen.'
Luning schuift bij RTV Drenthe vaak aan om over volkscultuur met betrekking tot dieren te praten. 'Vroeger had je in heel Nederland hanengevechten', vervolgt hij. 'Illegaal natuurlijk. Het mocht niet van de kerk. Die hadden liever niet dat er op zondagen mensen naar hanengevechten gingen.'
Hanengevechten waren onderdeel van de volkscultuur. 'Er werd ook valsgespeeld', vervolgt Luning zijn betoog. 'Dan deed een eigenaar buskruit in het eten van de haan zodat hij nog hitsiger werd. Of de mensen deden zeep of vet aan de veren van de haan. Dan werd de andere haan een beetje blind als hij een veer in zijn ogen kreeg.'
Kerken en steden vervaardigden al in het midden van de zestiende eeuw verboden uit op deze vorm van dierenmishandeling. 'Het staat in een traditie van palingtrekken, ganstrekken en katknuppelen', weet Luning. 'Een einde aan dit soort 'spellen' kwam pas in het laatste kwart van de twintigste eeuw. Toen de dierenbescherming in Nederland opkwam. Al kwam het daarna hier en daar nog wel voor.'
Waar komen hanengevechten dan wel voor?
Hanengevechten zijn in Europa nog legaal in delen van Spanje en Frankrijk. De politie vermoedt dat de hanen in Bodegraven waren bedoeld voor gevechten in Frankrijk. In het Noord-Franse departement Hauts-de-France zijn er zelfs nog zogeheten 'gallodromes' waar de beesten het tegen elkaar opnemen. Al neemt de populariteit van het fenomeen daar ook af.
In Midden-Amerika en Zuidoost-Azië zijn hanengevechten vaak nog legaal. In de Dominicaanse Republiek is naar een hanengevecht gaan een populair tijdverdrijf. Saillant detail: het logo van de Engelse topclub Tottenham Hotspur bevat een gevechtshaan.
Is de inval van dinsdagochtend uniek in Nederland?
Volgens een woordvoerder van de politie wel. 'Voor zover bekend is dit het eerste onderzoek dat in Nederland naar een dergelijke hanengevechten heeft plaatsgevonden', zegt ze.  Wel houdt ze er rekening mee dat er 'elders ook dit soort praktijken zijn'.
'We hebben dit jaar een aantal meldingen gekregen over vermoedelijk verboden hanengevechten', vervolgt de woordvoerder. 'Daar is onderzoek naar gedaan. Toen zijn we gestuit op dit perceel in Bodegraven met illegale bouwsels. Uiteindelijk hebben we twee mensen kunnen arresteren.'
Wat werd er aangetroffen in Bodegraven?
In Bodegraven werden hokken aangetroffen waarin de hanen waren opgesloten. Daarnaast was er trainingsapparatuur om de beesten sterker te maken. Zo stuitte de politie onder andere op een rad en een gevechtsarena.
In totaal zijn er 51 levende hanen aangetroffen. Het Openbaar Ministerie moet nog besluiten wat er met de dieren gaat gebeuren. Ook zijn er dode hanen aangetroffen in een emmer.