Voorschoten gaat door met afvalbak met chip, ondanks zorgen over privacy

VOORSCHOTEN - De gemeente Voorschoten gaat door met het omruilen van oude restafvalcontainers voor nieuwe met een chip. Volgens wethouder Monique Lamers voldoet de gemeente aan de wettelijke voorwaarden daarvoor. De gemeenteraad stelde vorige week vragen over de privacy van bewoners aan de wethouder. Zij stelde daarop een spoedonderzoek in.
De chip is bedoeld om afvalscheiding te stimuleren, bij te kunnen houden hoe vaak een kliko geleegd is en om het areaal aan containers beter te kunnen beheren. Volgens de gemeente is de chip niet in strijd met de privacyregels omdat de informatie die wordt verzameld alleen aan een adres gekoppeld is en niet aan andere gegevens.
'Maar ook een adres is een gegevensdrager', zegt de Autoriteit Persoonsgegevens. 'Dit betekent dat informatie ofwel direct over iemand gaat, ofwel naar deze persoon te herleiden is.’

Publiekrechtelijke taak

Een voorwaarde om persoonsgegevens op te mogen slaan, is dat er een wettelijke grondslag voor moet zijn. De vraag daarbij is of het bijdraagt aan het uitvoeren van een publiekrechtelijke taak. Er zijn zes grondslagen, waarvan de gemeente er aan minimaal één moet voldoen.
Het doel om de persoonsgegevens te verzamelen, het stimuleren van het scheiden van afval en het beheer van het aantal containers, is volgens de Autoriteit Persoonsgegevens op zichzelf geen grondslag. Wel houdt de woordvoerster een slag om de arm: 'We moeten eerst deze specifieke situatie onderzoeken, voor we kunnen zeggen of het wettelijk niet mag.' De woordvoerster kan en mag niks zeggen over eventuele vervolgstappen.

Algemeen belang

De gemeente moet volgens de wet kunnen onderbouwen op welke grondslag zij zich baseert. De gemeente zegt zich te baseren op het feit dat de gegevensverwerking noodzakelijk is voor de vervulling van een taak van algemeen belang, namelijk het beheer van de containers en de gescheiden inzameling van het afval. 'Het gaat hier alleen om beheer, meer niet. We hebben inmiddels een aantal stappen ondernomen. We hebben onder andere bewoners op drie manieren geïnformeerd en daarmee voldoen we aan de voorwaarden,' aldus wethouder Lamers.
Een rondje door het dorp leert dat de mening onder Voorschotenaren verdeeld is. 'Het begint op het randje te komen, dat ze dat soort dingen bij gaan houden,' zegt een bewoner. 'Ik vind het wel een goede zet,' zegt een ander, 'daardoor zijn mensen waarschijnlijk eerder geneigd het afval te scheiden, dus wat mij betreft prima.' Een andere inwoner bekruipt het 'Big Brother' gevoel: 'ze kijken tegenwoordig overal wat je doet.'

'Adresgegevens zijn zeer gevoelige informatie'

De stichting Privacy First maakt zich wel zorgen om de situatie. 'Wij denken dat het niet mag. In Arnhem was eerder al, in andere vorm, afvalregistratie op adresniveau. Toen heeft de Autoriteit Persoonsgegevens gezegd dat het niet mag.'
Het is volgens de stichting maar de vraag hoe veilig die gegevens zijn in handen van de gemeente, want adresgegevens zijn volgens de woordvoerder zeer gevoelige informatie. 'Met deze gegevens heb je het levenspatroon van de hele lokale bevolking in handen,' vertelt een woordvoerder. 'Je kunt zien dat mensen wekenlang hun afval niet weggooien, dan kun je ook zien dat mensen lang niet thuis zijn. Die informatie is zeer gewilde informatie voor criminelen.'

Beveiliging

En de beveiliging van dit soort data is volgens Privacy First vaak niet zo streng. 'We hebben het niet over medische of financiële data, die worden extreem goed beveiligd. Met data over afval en adressen staan mensen er vaak niet bij stil. Je creëert met deze situatie een enorm risico voor criminaliteit.'
In de brief aan de inwoners waarin bekend werd gemaakt dat de afvalbakken ingeruild zouden worden, is niks te vinden over de chip die de afvalbak krijgt. Alleen op de website van de gemeente is dat terug te vinden. Volgens wethouder Lamers moet de gemeente keuzes maken bij de inhoud van brieven aan bewoners: 'je moet ook niet te veel informatie geven. Achteraf kun je zeggen: misschien had dit er wel in gemoeten, maar die chips zijn puur en alleen gericht op het beheer.'

Gemeenteraad

Inmiddels heeft de gemeente een uitgebreid vraag en antwoord-document op haar website geplaatst. Ook worden inwoners volgens de wethouder persoonlijk op de hoogte gesteld van de verandering. Donderdagavond gaat de raad tijdens de commissievergadering in discussie over de situatie en over het afvalbeleid in het algemeen.