Zwart gat gefotografeerd: 'Het is alsof je een foto neemt van een vlieg op de maan'
Zwart gat in beeld gevangen
LEIMUIDEN - ‘We zijn ongeveer een eeuw bezig geweest met het idee dat er zwarte gaten zouden kunnen bestaan,’ zegt professor Vincent Icke van de Universiteit van Leiden. ‘Maar om dat direct waar te nemen, dat is heel erg lastig. Nu is dat na honderd jaar dus voor het eerst gelukt en dat is heel bijzonder.’
Een internationaal team is er in geslaagd een foto te maken, waarop het zwarte gat zichtbaar is als een zwarte, ronde vlek in het centrum van een gloeiende gaswolk. Het gaat om een foto van een zwart gat en zijn schaduw dat in het centrum van het sterrenstelsel Messier 87 staat, op ongeveer 55 miljoen lichtjaar van de aarde. De diameter van het zwarte gat is 100 miljard kilometer groot en het object is 6,5 miljard keer zo zwaar als de zon.
Wat is een zwart gat?
Een zwart gat is een gebied in de ruimte waaruit niets, zelfs licht niet, kan ontsnappen. Dit is het gevolg van een extreme vervorming van de ruimtetijd die hier optreedt, door de zwaartekracht van een zeer compacte enorme massa. ‘Omdat dit zwarte gat zo ver weg staat, is de hoek die het zwarte gat aanneemt aan de hemel vrij klein, je kunt het vergelijken met een foto maken van een vlieg op de maan,’ zegt Henk Hoekstra astronoom aan de universiteit van Leiden.
Het internationale team had een telescoop nodig ter grootte van de aarde. Dat wisten ze te bereiken door acht telescopen wereldwijd aan elkaar te koppelen, onder meer op de Zuidpool, op Hawaï, in Chili en in Spanje. Het team had in april 2017 tien dagen de tijd om de telescopen in te zetten. Op alle plekken op de wereld moest het goed weer zijn om de foto te kunnen maken. Alle telescopen leverden data en daaruit is deze foto ontstaan, een beeld gebaseerd op de radiostraling uit de omgeving van het zwarte gat.
'Vergelijkbaar met de eerste maanlanding'
‘Je kunt dit vergelijken met de eerste maanlanding of de ontdekkingsreis van Columbus: voor het eerst zien we een nieuwe wereld, eentje die totaal anders is dan wat we gewend zijn', zegt een van de bedenkers van het project, hoogleraar radiosterrenkunde en astrodeeltjesfysica Heino Falcke van de Radboud Universiteit. 'Tot nu toe was dit alles maar fantasie of wiskundige verbeelding. Nu wordt het echt.'
