Rake Vragen: Hoe lang duurt een file?

Elly: ‘De filelezer vertelt op de radio niet alleen hoeveel kilometer file er op wegen staan, maar ook hoeveel extra reistijd dat voor automobilisten oplevert. Maar hoe weten ze nu hoeveel minuten je extra in de file staat bij bijvoorbeeld vijf kilometer file op de A4?’

Een boeiende vraag vindt Elly en dus schakelt ze de redactie van Rake Vragen in. Samen met Elly rijdt team Rake Vragen met haar naar het hoofdkantoor van de ANWB in Den Haag voor antwoorden.

Op de fileredactie van de ANWB zitten nieuwlezers in kleine spreekcellen. Vanuit daar praten ze de hele dag de radioluisteraars bij over het fileleed in het land. Iedere zender blijkt zijn eigen nieuwslezer te hebben die qua stijl en leeftijd bij een specifieke omroep past. René Passet is één van de vaste filelezers op Radio West. Hij maakt Elly tijdens een rondleiding wegwijs in de wondere wereld van de verkeersinformatie.

Passet laat Elly op grote beeldschermen wegenkaarten zien waar precies is aangegeven waar er files staan en hoe lang die files zijn. De ANWB kan zo in de gaten houden hoe de files in heel Nederland verlopen. Maar de informatie over hoe de filetijd wordt berekend, blijkt niet bij de ANWB vandaan te komen. Passet: ‘De gegevens hiervoor krijgen we van TomTom en Rijkswaterstaat. Zij bezitten heel veel data over het Nederlandse verkeersnetwerk. Van die data maken wij dus gebruik als we fileberichten maken.’

Op naar TomTom in Amsterdam voor meer uitleg over de berekening van filetijd. In het Traffic Centre van TomTom staat verkeersdeskundige Edwin Kools Elly en Team Rake Vragen al op te wachten. Om hem heen hangen overal beeldschermen met een wirwar aan wegen. Het wereldwijde wegennetwerk wordt hier in kaart gebracht.

De hoeveelheid data die het bedrijf bezit is onnoemelijk. ‘In totaal zenden 550 miljoen voertuigen een gps-signaal uit via een TomTom navigatiesysteem’, vertelt Edwin. In het Traffic Centre verspringen daarom om de minuut de beeldschermen met daarop de realtime verkeerssituatie van steden wereldwijd. Van Sydney tot Los Angeles, alles is te zien.

Het Amsterdamse bedrijf verzamelt de data niet alleen via navigatiesystemen, ook het gps-signaal van mobiele telefoons wordt gebruikt. ‘Het apparaat bepaalt zijn positie iedere paar seconden op basis van de signalen die uitgezonden worden door de gps-satellieten. Iedere paar minuten stuurt het apparaat zijn posities met het moment van deze metingen via het mobiele telefoonnetwerk (bijvoorbeeld 3G of 4G) naar de TomTom servers, waar deze informatie anoniem als input gebruikt wordt voor de verkeersinformatie’, aldus Edwin.

‘Maar hoe berekenen jullie dan de vertragingstijd met die gegevens?’, vraagt Elly. Edwin: ‘Via onze navigatieapparaten en via mobiele telefoons krijgen wij een realtime gps-signaal binnen. Wij vergelijken deze gegevens met historische meetgegevens en met het verschil wat daar tussen zit berekenen we de vertragingstijd’, zo legt hij uit.

Het antwoord op de vraag lijkt in eerste instantie simpel, maar volgens Edwin, die ondertussen verschillende verkeerskaarten laat zien, is het maken van een betrouwbare berekening behoorlijk precisiewerk. ‘Om een juiste berekening te kunnen uitvoeren, filteren we alle informatie die we niet nodig hebben eruit, bijvoorbeeld een fietser die een gps-signaal met z’n mobiel uitzendt of een bus die stil staat. Daarna kunnen we pas kijken naar de daadwerkelijke verkeerssituatie op de weg.’

Na de uitleg van Edwin, komt er meteen een andere prangende vraag bij Elly op. ‘Weet TomTom nu alles van mij? Jullie gebruiken zoveel gegevens’. ‘Nee hoor’, verzekert Edwin haar. Ondertussen laat hij opnieuw een verkeerskaart zien, dit keer van Moskou. ‘Alle data komt anoniem binnen. Wij zijn niet geïnteresseerd in wie er op die weg rijdt, maar alleen naar de snelheid en de locatie van een voertuig’.

Niet alleen TomTom levert filegegevens aan, ook Rijkswaterstaat voorziet de ANWB van actuele verkeersinformatie. Alleen doen zij dat op een hele andere manier. Rijkswaterstaat baseert namelijk de file-informatie voor het overgrote deel op lussen in het asfalt van de weg. ‘In totaal hebben we ruim 26.000 van die meetpunten in de Nederlandse snelwegen liggen. Die lussen liggen op plekken waar het normaal gesproken druk is. Denk hier bijvoorbeeld aan de Utrechtsebaan. In die wegen liggen de lussen om de 500 meter, waardoor we in staat zijn nauwkeurig files te meten en dan ook de tijd van de file te bepalen’, zo legt Michel de Vos van Rijkswaterstaat uit.

De lussen meten volgens Michel onder meer de snelheid van een voertuig. ‘Op basis van die informatie en de lengte tussen de lussen wordt via een algoritme een berekening gemaakt van de reistijd op het desbetreffende traject’, vertelt hij.

Maar waarom berekent Rijkswaterstaat de filetijd anders dan TomTom? ‘Wij baseren onze verkeersinformatie voornamelijk op lussen in de weg. Daar zijn onze systemen op gebouwd. Verschillende verkeersinformatiediensten hebben ieder hun eigen algoritme ontwikkeld voor het berekenen van files. Hierbij maken veel aanbieders gebruik van floating car data (dat zijn gps-gegevens van smartphones en navigatiesystemen). We gebruiken floating car data wel als signaalfunctie. Dit doen we via allerlei bronnen, zoals Google Maps, Waze en Flitsmeister, enzovoort. Deze informatie verifiëren we via onder andere onze verkeerscentrales en weginspecteurs. Als we zo’n file kunnen verifiëren, dan nemen we hem mee in ons file-overzicht, vertelt Michel.

Net als TomTom kan Rijkswaterstaat de filetijd in veel gevallen nauwkeurig berekenen. ‘We hebben veel meetpunten in de Nederlandse snelwegen liggen waardoor we in staat zijn nauwkeurig files te meten en dan ook de extra reistijd voor de weggebruiker’, aldus Michel. Maar zoals bij elk systeem geldt, kleven er ook wat nadelen aan. ‘Bij heel langzaam rijdend verkeer (denk aan stapvoets rijden, of in situaties waarin het verkeer echt even stilstaat) kan het zijn dat de tijdsaanduiding onnauwkeuriger is. Daarom geven wij de vertragingstijden weer tot een half uur en daarna spreken we over ‘meer dan een half uur’.

Uiteindelijk, na een lange tocht met de nodige vertragingstijd , keren Elly en het team van Rake Vragen weer terug naar Den Haag. Ondertussen zet Elly opnieuw de radio aan om te luisteren naar de verkeersinformatie. ‘Zo leuk! Ik weet nu exact hoe dit gaat. De volgende keer dat ik in de auto zit weet ik precies waar de filetijd informatie vandaan komt. Ik heb antwoord op mijn vraag’, glimlacht ze.

Deze vraag is gesteld in onze rubriek Rake Vragen. Heb jij ook een Rake Vraag? Stuur hem in, wie weet gaan we samen op zoek naar het antwoord!