Leiden gaat 'vergeten' bombardement van 1944 herdenken

Op 10 en 11 december 1944 werd een flink deel van Leiden gebombardeerd. Daarbij vielen zo'n zestig doden en veel gewonden. Saillant is dat de bommen afkomstig zijn van de Engelsen, die op dat moment juist bezig waren om Europa te bevrijden.

De Engelsen mikten op de spoorbanen in en rond Leiden. Via die rails werden onder meer de V2-raketten vervoerd die het Duitse leger vanuit Wassenaar afvuurde op Londen. 'Die raketten waren zo geavanceerd dat de Engelsen alleen konden voorkomen dat ze werden afgevuurd. Daarna was er geen houden meer aan', vertelt Rob van den Nieuwendijk, auteur van het boek 'De vergeten bombardementen'.

Spijtig genoeg misten de Engelse bommen precisie. Hierdoor werd de omgeving van het huidige station Leiden Centraal en het voormalige station bij de Herensingel stevig geraakt, en werden hele stadsdelen bij de stationsbuurt en het Noorderkwartier verwoest.

Dat het bombardement van Leiden, in tegenstelling tot dat van bijvoorbeeld Rotterdam, niet zo bekend is, komt volgens Van den Nieuwendijk deels doordat het aan het einde van de oorlog gebeurde. 'Niet lang daarna werd Nederland bevrijd en keek men vooral vooruit. Over de oorlog werd weinig meer gepraat.'

Wat verder meespeelt, vertelt Van den Nieuwendijk, is dat de bommen van Engelse komaf waren. 'Dat was de bevrijder, dus het incident werd niet heel breed uitgemeten.' De eerste herdenking volgt dan ook pas in 1994, 50 jaar na het bombardement.

Op dit moment herinnert weinig in de stad aan de tragische gebeurtenissen van '44. 'Je kan het zien aan de flats rond Centraal en aan de nieuwere huizen in De Kooi en onder het spoor richting Utrecht is in 2018 bij Centraal een muurschildering aangebracht. Verder is er in de Keizerstraat een gedenksteen te vinden, maar dat is het helaas.'

De bekendmaking dat het bombardement dit jaar wordt herdacht, volgt op een brief van Martin Deen, die in december 1944 zijn beide ouders verloor. Hij verzocht in een brief aan de gemeenteraad om na 75 jaar stil te staan bij bombardement: 'Een waardige herdenking en een simpele, maar ernstige memoriaal kost niet veel, maar kan erkenning brengen. 3 oktober zullen wij altijd vieren, de ontploffing van het kruitschip zullen we altijd herdenken, maar december 1944 mogen wij niet vergeten.'

De stichting Dodenherdenking Leiden gaat nu de wens van Deen vervullen. Hoe de herdenking eruit gaat zien, en of deze jaarlijks zal plaatsvinden, is nog niet bekend. Van den Nieuwendijk is er in ieder geval blij mee: 'Het is een van de laatste mogelijkheden om deze gebeurtenis te herdenken met mensen die het hebben meegemaakt. 75 jaar is een lange tijd.'