50 jaar levensreddende niertransplantaties LUMC

Voorzichtig aan begon het vijftig jaar geleden. Vooral jonge patiënten met een goed vooruitzicht kwamen in aanmerking voor een niertransplantatie. Veelal werden er nieren van familieleden gebruikt; een enkele keer een donornier van een overleden persoon. Daar kwamen de nieren bij van mensen die geen levensverwachting meer hadden omdat ze bijvoorbeeld hersendood waren. Ton Rabelink, internist van het het LUMC, vertelt: 'Toen de technische mogelijkheden om een nier te bewaren beter werden, konden er in de loop der jaren veel meer mensen getransplanteerd worden.'

De stichting Eurotransplant verzorgde van het begin af aan de verdeling van de anonieme donornieren voor de samenwerkende transplantatiecentra, laboratoria en donorziekenhuizen binnen acht landen. De stichting zoekt naar de best mogelijke match en zorgt dat de toewijzing van de organen op medische en ethische gronden juist geschiedt.

Vooral de laatste twintig jaar is er een toename te zien van het aantal levende donoren. Rabelink: 'Dat zijn mensen die bij volle bewustzijn een nier schenken aan een familielid of een bekende. Dat gaat tegenwoordig soms zelfs via Facebook. Verder heb je nog de zogeheten Samaritaanse donoren die iets goeds willen doen en doneren aan een onbekend iemand. Al die 'levende' donaties zijn fantastisch, want ze zijn beter dan de nieren van overleden personen.' Deze levende donaties geeft veel zieken de mogelijkheid getransplanteerd te worden vóór ze aan de nierdialyse moeten.

Transplantatie is een enorme uitkomst voor mensen wier nieren niet meer werken. Maar er is wel degelijk een keerzijde. Als je een donornier hebt moet je medicijnen slikken tegen het afstoten van de nieuwe nier. Na jarenlang gebruik kunnen die medicijnen bijvoorbeeld huidkanker veroorzaken. Maar op korte termijn zijn ook gevallen bekend van concentratiestoornissen, intense moeheid, angst en somberte.

Maar de wetenschap staat niet stil. Volgen de Leidse internist is er een grote kans dat het ziekenhuis over tien tot twintig jaar een nier kan transplanteren die uit eigen stamcellen gekweekt is. 'De stamcellen kun je opvoeden tot niercellen. Omdat het lichaamseigen cellen zijn hoeven patiënten dan niet levenslang medicijnen te slikken.'