Leidse Lowlands-wetenschappers onderzoeken doorvertellen van verhalen
LEIDEN - Verhalen vertellen doen we allemaal. Maar hoe verandert een verhaal als het doorverteld wordt van de een naar de ander. Welke details blijven hetzelfde en wat wordt vergeten. Onderzoekers Tessa Verhoef en Max van Duijn van de Universiteit Leiden onderzoeken dit weekend wat er gebeurt met doorvertelde verhalen op het festival Lowlands.
Tijdens het experiment 'Lowlands Whispers' krijgen bezoekers van Lowlands een video-opname te zien van iemand die een verhaal vertelt. Aan de proefpersonen de taak om dit verhaal zo goed mogelijk na te vertellen. Dit wordt ook weer opgenomen en aan een volgende proefpersoon getoond. Na ongeveer zes keer doorvertellen, wordt vastgesteld wat er van het oorspronkelijke verhaal is overgebleven.
Het experiment op Lowlands is onderdeel van een breder onderzoek naar hoe verhalen van generatie op generatie meegaan. Van Duijn: 'Dit experiment op Lowlands levert daar weer nieuwe inzichten voor op.' Op Lowlands wordt het zogeheten transmissieproces onderzocht. Onderzoeker Max van Duijn legt uit: 'Verhalen vertellen doen we allemaal en vaak worden die verhalen weer doorverteld. Die verhalen kunnen feitelijk zijn, maar ook emotioneel en sociaal van aard. Wat je ziet bij het doorvertellen is dat bepaalde elementen beter in het brein opgeslagen worden dan anderen.'
Alcohol maakt niet uit
Volgens van Duijn zijn het vooral de sociale details in verhalen die we goed onthouden. 'Verhalen die gaan over mensen en persoonlijke details blijven goed hangen, maar meer abstracte dingen als het vertellen van een route gaat snel verloren.'
Op een festival als Lowlands wordt flink wat alcohol gedronken, maar volgens Van Duijn maakt dat niks uit voor het experiment. 'In het dagelijkse leven worden ook vaak doorverteld op de wat meer sociale momenten. Dat is niet ’s ochtends broodnuchter bij het koffiezetapparaat, maar ’s avonds met een biertje in de kroeg.'
Te diep in het glaasje
Stomdronken festivalgangers zijn echter niet geschikt voor het onderzoek, maar daar heeft Van Duijn een slimme truc voor. 'Alle deelnemers moeten van te voren een formulier invullen, als iemand echt te diep in het glaasje heeft gekeken lukt dat niet meer, sommigen vallen zelfs in slaap.'
Het project liep tijdens het hele Lowlands-weekend. Volgens Van Duijn werkt het publiek massaal mee aan het onderzoek. 'Onze tent is net weer opengegaan en het loopt storm. We dachten dat het af en toe stil zal vallen, maar daar is al het hele weekend geen sprake van.'
