'Oranjehotel laat zien hoe kwetsbaar vrijheid is'
Het nationaal monument Oranjehotel opent de deuren
DEN HAAG - Na een grondige restauratie opent Koning Willem-Alexander vrijdagmiddag het nationaal monument Oranjehotel in Den Haag. In het Scheveningse cellencomplex werden tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 25.000 Nederlanders, vaak verzetsstrijders, gevangen gehouden. Het zal vanaf zaterdag voor het eerst zijn dat de gevangenis voor het grote publiek wordt opengesteld.
Het Oranjehotel was tijdens de bezetting de ironische bijnaam voor de Deutsches Untersuchungs- und Strafgefängnis en Polizeigefängnis in het Huis van Bewaring. De naam verwijst naar Hotel d’Orange, dat ook daadwerkelijk bestond en aan de boulevard van Scheveningen lag. Tegelijkertijd refereert het naar de koninklijke familie, de Oranjes, en is het een eerbetoon aan de verzetsmensen die hier door de nazi’s gevangen werden gezet.
Sinds 1946 wordt elk jaar wel een herdenking georganiseerd in het cellencomplex. Tijdens de eerste herdenking werden Cel 601, een van de dodencellen, en het Poortje ingewijd. Omdat Doodencel 601 altijd in zijn originele staat behouden is gebleven, vormt het nu ook het indrukwekkende middelpunt van het nationaal monument. Conservator Maia Bijl: 'Hier brachten terdoodveroordeelden hun laatste nacht door, voordat ze werden afgevoerd naar de Waalsdorpervlakte, waar ze werden gefusillieerd.'
'Oranje overwint'
Op de muren en deurposten van Cel 601 zijn nog steeds originele inscripties van gevangenen te lezen. Soms angstig, maar vaak ook hoopgevend: 'Kop op!', 'De Heere vergeet zijn gevangenen niet' en 'Oranje overwint'. In de tegenovergelegen cel ligt een van de vier Doodenboeken, met foto's en levensbeschrijvingen van 734 verzetsmensen die tijdens of na hun gevangenschap in het Oranjehotel zijn omgekomen.
Het waren volgens Bijl niet alleen verzetsmensen die gevangen hebben gezeten in het Oranjehotel: 'Het waren veel verzetsmensen, georganiseerd verzet, maar ook klein verzet. Zoals belediging van de Wehrmacht of mensen die illegaal de radio hebben beluisterd. Maar ook joden, Jehova's getuigen en economische criminelen, zoals zwarthandelaren en zwartslachters.'
Niet het eindpunt
Op een grote landkaart in een van de tentoonstellingszalen is te zien dat het Oranjehotel voor veel gevangenen niet het eindpunt was. Bijl: 'Ze werden gearresteerd door de Duitse politie en zaten daar in voorarrest. Daar wachtte vaak een proces en een veroordeling tot een Duits kamp of gevangenis. Sommigen werden vrijgelaten en anderen werden op de Waalsdorpervlakte gefusillieerd.'
Met de openstelling van het Oranjehotel is volgens Bijl niet alleen het gebouw behouden gebleven, maar wordt ook het verhaal verteld van de Tweede Wereldoorlog en de mensen die hier gevangen hebben gezeten: 'Het Oranjehotel laat zien hoe kwetsbaar vrijheid is en wat er kan gebeuren als de rechtsstaat wegvalt.'
