Gemeente kan niets doen tegen salafistisch onderwijs

De PVV wil dat hard opgetreden wordt tegen dit soort uitspraken. 'Salafisme is een bedreiging voor onze democratie', zei PVV-raadslid Karen Gerbrands. 'Kinderen indoctrineren met dit soort haat kan jihadisme en het plegen van terrorisme bevorderen, dat verzin ik niet, dat zegt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.'

'Het college moet daarom alles uit de kast trekken om ervoor te zorgen dat jihadistenhoofstad Den Haag niet nog verder afglijdt richting Mekka.' Maar volgens de burgemeester is het niet mogelijk om in zulke gevallen op te treden. 'Hiervoor moet eerst de wet worden aangepast.'

Aanleiding voor het onderzoek van Nieuwsuur en NRC Handelsblad is het jaarrapport van de AIVD van afgelopen jaar. In het rapport over 2018 besteedt de inlichtingendienst aandacht aan de radicale invloed binnen het onderwijs. Het gaat niet alleen om de lessen op islamitische basis- en middelbare scholen, maar ook om naschoolse lessen in Arabisch en de islam.

Een van de lesboeken die in het basisonderwijs wordt gebruikt is: Help! Ik word volwassen. Dit is een boek geschreven door de Islamitische Schoolbesturen Organisatie (ISBO). Bij deze scholenkoepel zijn de Yunus Emre en Al Qoeba school in Den Haag, de Er-riseleh in Leiden, de Qalam in Gouda en de An Noer school in Alphen aan den Rijn aangesloten.

In het boek van Asma Claassen, de Expert Onderwijs en Identiteit van de ISBO, wordt beschreven dat jongens en meisjes vanaf de puberteit niet meer met elkaar om mogen gaan. 'Jongens en meisjes moeten bij elkaar uit de buurt blijven', schrijft het NRC Handelsblad. Er wordt ook ingegaan op seks buiten het huwelijk, wat volgens dit boek 'onwettige seksuele gemeenschap' is. 'Oogcontact met een jongen (en andersom) wordt in de Islam als een vorm van zina beschouwd. Het naar elkaar kijken kan het begin zijn van een verboden relatie. Wie zich schuldig maakt aan zina, wacht een grote straf in het hiernamaals.'

NRC en Nieuwsuur hebben deze passages voorgelegd aan de Onderwijsinspectie. Volgens hen zijn deze niet in strijd 'met de basiswaarden van de democratische rechtsstaat'. Minister Slob van onderwijs liet donderdagmiddag weten dat hij de onderwijsinspectie op gaat dragen om toch te onderzoeken of de scholen over de schreef gaan met het boek. Bekeken wordt of de methode wel rijmt met de onderwijsdoelen over burgerschap waar scholen zich aan moeten houden.

Hanneke van der Werf van de Haagse D66 had ondertussen al aan de gemeente gevraagd of er geen mogelijkheden waren tot optreden. 'Wat als er zo'n slappe reactie van de Onderwijsinspectie komt?', wilde zij van de burgemeester weten. 'Wat hebben wij als stadsbestuur dan nog voor mogelijkheden?' 'Dit soort uitspraken vallen niet onder de vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van godsdienst', was de reactie van de burgemeester. 'Ondemocratische boodschappen moeten in welke vorm dan ook worden aangepakt. Die raken de samenleving.'

Nieuwsuur en NRC Handelsblad keken niet alleen naar het lesmateriaal in het basisonderwijs, maar hebben ook onderzoek gedaan naar informeel onderwijs bij islamitische instellingen. In Den Haag gaat het in het laatste geval bijvoorbeeld om de as-Soennah moskee. De moskee aan de Fruitweg verzorgt wekelijks lessen in het Arabisch en het Nederlands, waarbij verschillende onderwerpen aan de orde komen. Uit eerdere reportages van NRC en Nieuwsuur blijkt dat hier de wettelijk verboden vrouwenbesnijdenis wordt aanbevolen en de gewapende jihad in Syrië wordt goedgepraat.

In de reportage worden geluidsfragmenten uitgezonden uit het informele onderwijs. De docent legt uit dat Allah geen zoon heeft en dat kerst vieren daarom de grootste zonde is die er is. 'Het is te vergelijken met mensen die een feestje vieren omdat ze je moeder hebben vermoord. Zou je daar heen gaan? Nee toch? Je kunt beter een moordenaar feliciteren dan iemand prettige kerstdagen wensen.'

In een bericht van NRC wordt genoemd dat er in Den Haag vijf lesorganisaties zijn met sterke salafistische invloeden. Burgemeester Krikke kon niet aangeven welke dit zijn en of deze organisaties zelfstandig opereren of bij een moskee horen. 'Het informeel onderwijs hoeft zich niet te registreren. Elke stroming die ondemocratische boodschappen verkondigt moet aangepakt worden. Maar in dit geval is het ingewikkeld. Er moet een wettelijke titel zijn om diepgravend onderzoek te kunnen doen. En die ontbreekt nu.'

Wethouder Saskia Bruines vertelde de gemeenteraad dat het onderwerp bij het kabinet op de agenda staat. 'Er loopt een onafhankelijk onderzoek naar informeel onderwijs en hoe daar mee om te gaan. Verder toezicht op het informeel onderwijs is wat ons betreft noodzakelijk, maar daarvoor moet eerst de wet worden aangepast.'

Nieuwsuur en NRC keken niet alleen naar het informeel onderwijs, maar hebben ook de lesboeken in het islamitisch basisonderwijs bekeken. Ze keken hierbij vooral naar de invloed van het salafisme. Dit is een substroming van de islam. Salafisten zijn mensen die terug willen naar de tijd van Mohammed. Ze sluiten zich op in hun eigen samenleving en willen zo min mogelijk omgang met andersdenkenden.

Volgens de AIVD roepen salafistische moslims niet op tot geweld, maar toch noemt de inlichtingendienst de stroming radicaal, omdat deze onverdraagzaam is en integratie tegenwerkt. De salafisten zijn onder de moslims in de minderheid, maar volgens de AIVD is het niet vast te stellen hoeveel salafisten er in Nederland zijn.

Enkele dagen na de publicatie komt de ISBO met een reactie. De organisatie heeft het bewuste boek nogmaals gelezen en een nieuwe lerarenhandleiding opgesteld, omdat sommige passages 'mogelijk anders kunnen worden geïnterpreteerd'. Een van die passages is het hoofdstuk waarin uitgelegd wordt hoe moslima's zich moeten kleden. Volgens de nieuwe handleiding aan godsdienstleerkrachten zijn het slechts aanwijzingen hoe vrouwen zich volgens Allah moeten kleden en moet het niet opgevat worden als dwang om verhullende kleding te dragen.