ANALYSE: Wethouders beschuldigd van corruptie, wat nu?
DEN HAAG - Een dag na de inval bij twee Haagse wethouders en een raadslid die worden verdacht van corruptie en schending van het ambtsgeheim is het stof nog steeds niet helemaal neergedaald. Afgezien van het strafrechtelijk onderzoek is de vraag wat de beschuldiging betekent voor de toekomst van het stadsbestuur. De kans is groot dat de andere partijen de stekker eruit trekken. Een analyse.
De schrik zat er goed in toen de Rijksrecherche op verzoek van het Openbaar Ministerie dinsdag de bureaus en woningen van de twee wethouders, het raadslid en een aantal ondernemers binnenviel. Er moeten meer dan alleen vermoedens zijn geweest voordat politie en justitie tot zulke zichtbare, beschadigende acties overgaat.
Want schade lijdt de partij in eerste instantie zeker. Het gaat om de top van de grootste partij in de Haagse gemeenteraad: oprichter, naamgever en grote roerganger van Hart voor Den Haag/Groep De Mos, Richard de Mos en zijn tweede man Rachid Guernaoui. Daarnaast richt het onderzoek zich op een raadslid van dezelfde partij: Nino Davituliani, de partner van de broer van één van de horeca-ondernemers die mogelijk is bevoordeeld met een nachtvergunning.
Groep De Mos: 'Karaktermoord' vanwege 'cliëntelisme'
Hart voor Den Haag/Groep De Mos zelf houdt het op een poging tot 'karaktermoord' op de wethouders. 'Zij strijden te vuur en te zwaard voor een betere stad en voor het dienen van de belangen van onze tienduizenden kiezers. En ja, daar hoort het vechten voor de belangen van ondernemers – de kurk waar onze stad op drijft – zeker bij. Het realiseren van nachtvergunningen en een bruisende horeca behoorden tot de speerpunten tijdens de verkiezingscampagne van maart 2018. Met trots hebben we dit ook in het collegeakkoord gekregen en werken onze wethouders aan de uitvoering', aldus fractievoorzitter Arjen Dubbelaar.
Lijstduwer en sponsor John van Zweden gelooft niet dat de beschuldigingen standhouden. In Studio Haagsche Bluf op Radio West zei hij dinsdag dat de partij altijd al strijdt voor ondernemersbelangen, en altijd al – in zijn ogen onterecht – door links wordt beschuldigd van cliëntelisme, dat de partij ondernemers zou bevoordelen in ruil voor steun.
Justitie: 'Corruptie is paalrot aan fundament bestuur'
Na een spoedberaad verzochten de burgemeester en overgebleven wethouders de twee collega's om hun functie voorlopig neer te leggen. 'Het is in dit land zo dat je onschuldig bent tot het tegendeel bewezen is', schrijven zij in een verklaring. ’De verdenkingen van het Openbaar Ministerie zijn echter dermate ernstig dat het college van mening is dat het goed besturen van de stad wordt belemmerd als personen waartegen de verdenkingen zijn gericht taken kunnen uitvoeren namens het stadsbestuur.'
Wat de betrokkenen dan ook politiek boven het hoofd hangt, de straffen zullen niet misselijk zijn. Justitie neemt de zaak hoog op. In de corruptiezaak rond een gedeputeerde in Noord-Holland, de zaak-Hooijmaijers, noemde de officier van justitie corruptie 'de paalrot aan het fundament van het openbaar bestuur.' Volgens de wet kan justitie hiervoor hoge straffen eisen: maximaal een 'gevangenisstraf van ten hoogste zes jaar of een geldboete van de vijfde categorie', dat kan oplopen tot 83.000 euro.
'Juist overheidsdienaar moet integer zijn'
'Ik vind dat niemand in Nederland onaantastbaar mag zijn', zei Ronald Steen, zaaksofficier van justitie bij het Landelijk Parket naar aanleiding van die eerdere zaak. 'Hoe hoger de positie die iemand in het maatschappelijk leven bekleedt, hoe hoger de standaard moet zijn waar die zich aan moet houden.'
'Voor een goed functioneren van de democratische samenleving is het belangrijk dat burgers vertrouwen hebben in het openbaar bestuur', lezen we op de website van het Openbaar Ministerie. 'Dit vertrouwen wordt beschaamd wanneer personen die bij de overheid werkzaam zijn of een openbaar ambt bekleden zich schuldig maken aan vormen van corruptie. Juist van deze personen mag verwacht worden dat ze integer zijn en zich inzetten voor de publieke zaak.
'Coalitie beraadt zich op situatie'
VVD, D66 en GroenLinks, laten in een verklaring weten zich te gaan beraden op de ontstane situatie. Toen zij met De Mos in zee gingen, stond bestuurlijke integriteit hoog op de agenda en juist dat lijkt De Mos nu de das om te doen. 'We vinden het daarom verstandig dat het college heeft besloten om de portefeuilles van de desbetreffende wethouders te herverdelen.'
In het coalitieakkoord staat in het deel dat gaat over veiligheid, criminaliteit en ondermijning: 'Ook hebben we oog voor de kwetsbaarheid van het openbaar bestuur op dit punt: een succesvolle aanpak begint bij een weerbaar en integer eigen bestuur en organisatie.'
Geen tussentijdse verkiezingen
Dinsdag staken de fractievoorzitters twee keer de koppen bij elkaar om te kijken hoe het nu verder moet. Woensdagavond komt de gemeenteraad bij elkaar voor een spoeddebat. De kans is groot dat de overige drie coalitiepartijen de stekker uit hun coalitie met Hart voor Den Haag/Groep De Mos trekken. Gevolg zou zijn dat er opnieuw moet worden onderhandeld over een coalitie met de overige partijen in de huidige gemeenteraad, want tussentijdse verkiezingen zijn niet mogelijk. 'Dat is iets waarnaar we moeten kijken', zei burgemeester Pauline Krikke dinsdagavond tegen Omroep West.
Tot 16 maart 2022, wanneer de volgende gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden, lijkt een meerderheid in de zeer versnipperde gemeenteraad zonder Hart voor Den Haag/Groep De Mos alleen mogelijk met vijf of meer partijen. Het meest waarschijnlijk is dat de ervaren bestuurders van CDA en PvdA dan aanschuiven.
Wethouders vervangen
Tenzij de overige coalitiepartijen de coalitie met de Groep De Mos wel willen voortzetten, hangende het onderzoek van justitie. Dan worden de wethouders vervangen. Al dan niet tijdelijk en al dan niet door partijgenoten. Maar dit onderzoek kan jaren duren en het is de vraag hoeveel vertrouwen de overige partijen nog in Hart voor Den Haag/Groep De Mos hebben.