Den Haag kreeg Pauline Krikke omdat ze vrouw is en niet van de PvdA

Pauline Krikke tijdens haar benoeming als burgemeester van Den Haag.
Pauline Krikke tijdens haar benoeming als burgemeester van Den Haag. © ANP
DEN HAAG - Pauline Krikke en Den Haag, het is geen droomhuwelijk gebleken. Al na tweeënhalf jaar drong de gemeenteraad aan op een scheiding. Dat is opvallend want dezelfde gemeenteraad kiest Krikke in februari 2017 als nieuwe burgemeester van Den Haag. Partijpolitieke afwegingen en de sekse van de kandidaten blijken doorslaggevend te zijn geweest bij de uiteindelijke keuze voor Krikke. En dat terwijl er ook een minister en een staatssecretaris van de PvdA in de race waren.
Pauline Krikke pakt afgelopen zondag haar biezen nadat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) een paar dagen daarvoor een vernietigend rapport publiceert over de vonkenregen op Scheveningen. In het rapport wordt geconcludeerd dat de bouwers van de vreugdevuren zich keer op keer niet aan de afspraken houden. De autoriteiten weten ervan maar grijpen niet in.
De kritiek vanuit de gemeenteraad op Krikke is niet mals en een aantal oppositiepartijen roept direct om haar aftreden. In eerste instantie wil Krikke van geen wijken weten. In het weekend verandert haar standpunt, omdat ze merkt dat de politieke steun voor haar afbrokkelt en er geen meerderheid overblijft. Zondag aan het eind van de middag dient ze haar ontslag in bij de commissaris van de koning, Jaap Smit.

Verhoudingen al snel kil

Het sluit een periode af waarin de verhouding tussen haar en de gemeenteraad al snel kil werd. De raad levert kritiek op haar ‘gebrek’ aan crisismanagement na de steekpartij van Malek F. bij de Haagse Hogeschool op Bevrijdingsdag 2018 en na de Scheveningse vonkenregen tijdens de afgelopen jaarwisseling. Ook wordt haar 'zwalkend beleid' verweten omdat ze regelmatig terugkomt op eerder genomen besluiten.
Kortom: het botert niet tussen Krikke en de Haagse gemeenteraad. Terwijl ze op maandag 6 februari 2017 door de gemeenteraad naar voren is geschoven als de ideale opvolger van Jozias van Aartsen. Hoe is dat proces verlopen?

Hoe kwam Krikke in beeld?

Daarvoor gaan we terug naar half november 2016. De gemeenteraad stelt de vertrouwenscommissie samen die gesprekken gaat voeren met kandidaten. De commissie bestaat uit de fractievoorzitters Martin Wörsdörfer (VVD), Daniëlle Koster (CDA), Martijn Balster (PvdA), Peter Bos (HSP), Richard de Mos (Groep de Mos) en Karen Gerbrands (PVV). De voorzitter van de vertrouwenscommissie is Rachid Guernaoui, die dan nog D66-raadslid is. Robert van Asten is fractievoorzitter van D66, maar hij schuift Guernaoui naar voren omdat die meer ervaring heeft.
De vertrouwenscommissie opereert onder absolute geheimhouding. Namen van sollicitanten mogen onder geen beding op straat komen te liggen. Toch zijn er naast VVD’er Pauline Krikke twee politieke zwaargewichten van de PvdA in de strijd geworpen voor het burgemeesterschap van Den Haag. Dat zeggen bronnen die bekend zijn bij Omroep West, maar anoniem willen blijven.

Plasterk en Van Rijn

Dat zijn twee bewindslieden uit het kabinet Rutte II: Ronald Plasterk - die op het moment van de sollicitatieprocedure minister van Binnenlandse Zaken is - en Martin van Rijn, de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Vooral Van Rijn valt in goede aarde bij de vertrouwenscommissie. Hij maakt een stevige, rustige en betrouwbare indruk. Toch valt de keuze op Krikke. Ondanks haar verleden. In Arnhem waar ze van 2001 tot 2013 burgemeester was, wordt ze tijdens haar ambtstermijn openlijk bekritiseerd door elf fractievoorzitters vanwege haar bestuursstijl. In 2014 gaat ze aan de slag als directeur van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Een jaar later vertrekt ze daar alweer na een conflict met de Raad van Toezicht.

Verkeerde partij en mannen

Krikke is dus geen onbeschreven blad. Toch leggen Van Rijn en Plasterk het af tegen haar. Niet vanwege ongeschiktheid maar omdat ze lid zijn van de verkeerde partij en omdat het mannen zijn.
Allereerst de politieke kleur van de heren. In de vertrouwenscommissie zit Karen Gerbrands van de PVV. Deze partij is de grootste oppositiepartij en gruwelt van de PvdA. Gerbrands zou nooit aan haar achterban kunnen uitleggen dat onder haar ogen een PvdA-burgemeester wordt aangesteld. Datzelfde geldt voor Richard de Mos van oppositiepartij Groep de Mos. Ook hij steekt zijn afkeer van de PvdA niet onder stoelen of banken. En de VVD maakt uiteraard graag goede sier met een burgemeester van liberale afkomst.

Vrouwelijke burgemeester uitdrukkelijke wens

Ook de sekse speelt een rol bij de keuze voor Krikke. De gemeenteraad maakt onder vurige aanvoering van de PvdA al voor de openstelling van de vacature duidelijk dat het de uitdrukkelijke wens van de raad is om een vrouw te benoemen. De profielschets, waarin staat waaraan de kandidaat moet voldoen, wordt hiervoor zelfs aangepast. In plaats van hij/zij, staat in de profielschets zij/hij. Desondanks zijn van de negen kandidaten er slechts twee vrouw.
Krikke is een van die twee vrouwen. Ze is van de juiste partij en het juiste geslacht. Voor het rechtse en populistische deel van de vertrouwenscommissie is Krikke acceptabel omdat ze van VVD-huize is, het linkse deel kan met Krikke leven omdat ze vrouw is. Zelfs de PvdA kan de keuze daarom verkopen aan haar achterban.

Leden kabinet gepasseerd

Twee zittende leden van het kabinet Rutte II zijn dus gepasseerd door Pauline Krikke terwijl bekend is, of had kunnen zijn, dat er kritiek vanuit Arnhem en Amsterdam is geweest op haar functioneren. Toch koos de gemeenteraad voor Krikke omdat ze een vrouw is en geen PvdA’er.
Zowel Martin van Rijn als Ronald Plasterk wil niet ingaan op de vraag van Omroep West of zij in de race zijn geweest voor het burgemeesterschap van Den Haag. 'Het is goed gebruik om daar niets over te zeggen', is hun reactie. Ook een woordvoerder van Pauline Krikke verwijst naar de procedure, waarbij het niet aan de kandidaten is om uitspraken te doen over de benoemingsprocedure.