'Pleegjuf' Patricia woonde als kind bij juf Dineke en nam zelf ook een leerling in huis

Patricia met haar man en pleegzoon
Patricia met haar man en pleegzoon © Patricia Merk
RIJSWIJK - Patricia Merk Jehee uit Rijswijk werd als 12-jarig kind door haar juf in huis genomen. Ze werd uiteindelijk zelf leerkracht en de geschiedenis herhaalde zich: ze nam een 9-jarige leerling uit haar klas in huis die een pleeggezin nodig had. In het kader van de Week van de Pleegzorg doet zij haar verhaal.
Patricia's biologische ouders konden niet voor haar zorgen. Toen ze erg jong was, besloten haar ouders te scheiden. 'Mijn moeder kon mij eigenlijk niet aan. Zowel mijn biologische moeder als vader zullen niet met de prijs van beste vader en moeder van de eeuw aan de haal gaan. Dat is niet leuk om te zeggen, maar zo was het wel.' Ze geeft meteen toe dat ze zelf ook geen makkelijk kind was, 'maar je bent het product van de opvoeding'.
In huis ging het niet meer en dus ging Patricia’s moeder naar school met de mededeling: 'Ik ga Patricia aanmelden voor een kindertehuis'. Haar groep 8-juf was op dat moment op zoek naar pleegkinderen. 'Ze waren net goedgekeurd als pleegouders. Ze vroeg toen: mag Patricia bij ons komen? Zo gebeurde dat en daar heb ik tot mijn 23ste gewoond.'
Patricia woonde tot haar 23ste bij haar juf in huis | Eigen foto
Patricia woonde tot haar 23ste bij haar juf in huis | Eigen foto
De gezinssituatie bij haar juf bleek een perfecte match. 'Ik heb daar gekregen wat ik nodig had, ik kon weer kind zijn. Ik hoefde niet meer thuis te koken en de was te doen.' Toch was het ook een beetje dubbel. 'In een pleeggezin terechtkomen, is al best spannend. Ik kwam ook nog eens bij mijn juf terecht. Dat is toch wel een raar concept. Mijn pleegzoon zegt bijvoorbeeld na negen jaar ook nog steeds juf tegen mij, dat deed ik zelf ook tegen mijn pleegouders.'

Geschiedenis herhaalt zich

Pleegmoeder Patricia staat inmiddels elf à twaalf jaar voor de klas. Negen jaar geleden herhaalde de geschiedenis zich. Haar huidige pleegkind Jeroen zat bij haar op school. 'Ik heb zijn intake gedaan. Hij woonde toen al in een pleeggezin, hij ging op zijn vierde bij zijn biologische ouders weg.' De situatie bij zijn pleegouders escaleerde toen Jeroen 9 jaar oud was. 'Hij kwam op straat te staan en ik belde mijn vriend. We hadden het al eerder over pleegkinderen gehad. Kunnen wij dat aan Jeroen bieden?', vroeg ze aan haar vriend. 'Dat was op een dinsdagavond en donderdagavond stond Jeroen met zijn koffers bij ons op de stoep.'
In eerste instantie zou het alleen om crisisopvang gaan. Maar drie dagen werden drie weken. 'Het was een beetje aftasten op het begin. Jeroen kwam met een behoorlijk dossier bij ons binnen. Denk daarbij aan verwaarlozing en vooral veel onveiligheid. Dan weet je op het begin niet wat zo'n kind precies nodig heeft. Hij sliste enorm, hij had een enorme achterstand. Hij kon bijvoorbeeld nog geen boterham snijden op zijn negende, zijn motoriek was erg zwak.'

Zware hechtingsstoornis

Na een jaar fulltime bij Patricia en haar vriend te hebben gewoond, bleek dat er toch veel meer met Jeroen gedaan moest worden dan zij konden bieden. Hij is uiteindelijk twee jaar in een besloten setting terecht gekomen waar Patricia en haar vriend wel weekendpleegouders bleven. 'Daar is hij heel intensief begeleid en heeft hij therapieën gehad om wat hij heeft meegemaakt te kunnen verwerken en een plekje te kunnen geven.'
Jeroen kampt door alles wat er in het verleden is gebeurd met een zware hechtingsstoornis. Het feit dat Patricia hem al kende als juf, maakte het volgens haar voor Jeroen wel makkelijker. 'Nu was er in ieder geval iemand die hij kende. Dat gaf in zijn geval een beetje zekerheid.' Toch had het ook nadelen. 'Privé en zakelijk liep enorm door elkaar heen. Het was niet zo dat ik even naar mijn werk ging en afstand kon nemen van de gezinssituatie.'

'Praten is de sleutel'

Het feit dat ze zelf als kind in een pleeggezin bij haar juf terechtkwam, heeft wel enorm geholpen. 'Sowieso helpt het dat je daar makkelijker over mee kunt praten. Hij voelt zich dan niet zo alleen, want hij zag dat er wel meer mensen in die situatie hebben geleefd. Ik denk dat dat voor hem wel een soort van veiligheid heeft gegeven: ik snapte hem en dat voelde hij ook.'
Het gezin van Patricia | Eigen foto
Het gezin van Patricia | Eigen foto
Die ervaring nam Patricia ook mee in haar werk als juf. 'Jeroen is een mannetje met een behoorlijke rugzak. Dat geeft je als leerkracht wel inzicht in hoe je met dat soort kinderen om moet gaan. Heel veel mensen – net als wij op het begin - denken: als we maar genoeg structuur en liefde erin stoppen dan komt het vanzelf wel goed. Dat is gewoon niet zo, daar is veel meer voor nodig. Je moet begrijpen dat het voor zulke kinderen heel veel energie kan kosten om alleen al aan tafel te zitten en te praten over hoe de dag was.' Haar tip voor mensen, vooral leerkrachten, om met pleegkinderen om te gaan: erover praten, ook met de klas. 'Als mens wil je gezien en gehoord worden en niet het idee hebben: zoals ik ben is raar en vreemd. Dat het normaal is, dat moet je over brengen bij kinderen. Praten is de sleutel.'

Enorme ontwikkeling ondanks blijvende rugzak

Inmiddels is Jeroen 18 jaar. 'Hij heeft zich enorm ontwikkeld', vertelt Patricia vol trots. 'Hij doet nu MBO-4 leidinggevende bediening. Hij is fantastisch in zijn werk. De leerkrachten zijn weg van hem en op zijn stage doet hij het goed. Dat zijn hele fijne dingen die we bereikt hebben in die tijd. Die rugzak die blijft, dat gaat ook niet weg, maar wat hij leert is hoe hij er mee om moet gaan.'
Ook zijn Jeroen en zijn pleegouders op zoek naar een eigen woning voor hem. 'Hij wil wel heel graag op zichzelf. Aangezien hij vrij jong al zelfstandig moest zijn, merk je dat hij zelf dingen wil bepalen en ook zelf fouten wil maken. Dat hoort er ook bij, dat is heel gezond. Wij blijven hoe dan ook betrokken als pleegouders. Ook als hij op zichzelf woont, zullen wij zijn pleegouders blijven.'

'Geen idee of contact blijft'

Of dat contact ook zo blijft, weet Patricia niet. 'Dat hopen we en we hopen ook dat hij hier over vijftien jaar met zijn vrouw of met zijn vriend of met zijn kinderen bij ons met kerst aan de tafel zit. Of hij dat aankan, dat weten we niet. Ik ben zelf op mijn 23ste uit huis gegaan en ik zie mijn pleegouders nog steeds als mijn ouders. Ik zie mijn pleegmoeder ieder weekend. Dat zijn gewoon mijn ouders. Ik had alleen geen hechtingsstoornis, dus of dat gaat lukken in het geval van Jeroen weten we niet. Het zal vanuit ons heel veel energie kosten om dat contact te onderhouden.'
Daar gaan Patricia en haar vriend wel alles aan doen. 'Je geeft hem mee dat we er voor hem zijn. Als hij een keer hard valt, dan zijn we er voor hem om hem omhoog te trekken. Hij kan, welke stommiteit hij eventueel ook uithaalt, altijd bij ons aankloppen.'

Meer veilige plekken creëren

Met haar verhaal hoopt Patricia dat mensen gaan nadenken of ze ook een plekje kunnen bieden aan kinderen die het nodig hebben. 'Als ik kijk wat wij hebben kunnen bieden aan Jeroen, dan denk ik dat er zo veel mensen zijn die een plekje kunnen creëren om voor kinderen een stukje veiligheid te bieden.' Volgens Patricia denken te veel mensen niet geschikt te zijn als pleegouder. 'Maar het hoeft niet altijd fulltime. Er zijn ook andere belangrijke vormen als weekendpleegouder of vakantiepleegouder.'
>> Vanwege de privacy is de naam van Jeroen gefingeerd