'Studentikoze cultuur met drugsgebruik na vrijdagmiddagborrel ProDemos'

© ANP
DEN HAAG - Het duurde bij het misbruikschandaal bij ProDemos te lang voordat er werd ingegrepen en er is te weinig ruimte binnen de organisatie voor kritiek. Ook was het interne onderzoek naar de affaire ondeugdelijk. Met deze harde kritiek komt een onafhankelijke commissie na een onderzoek naar het misbruik van meerdere medewerkers door een leidinggevende bij ProDemos, het instituut dat de rondleidingen door de Tweede Kamer organiseert.
De angst voor gezichtsverlies had binnen de organisatie de overhand. Eind april kwam naar buiten dat een leidinggevende van ProDemos medewerkers zou hebben misbruikt. De man is ontslagen en er is aangifte tegen hem gedaan. De Tweede Kamer en Binnenlandse Zaken, die het instituut financieren, lieten een onafhankelijke commissie onder leiding van Tjibbe Joustra onderzoek doen bij ProDemos, dat niet alleen de rondleidingen geeft, maar ook verantwoordelijk is voor de Stemwijzer.
Al in 2015 kwamen signalen van grensoverschrijdend gedrag van de leidinggevende naar buiten, concludeert de commissie. Maar dit leidde 'niet of onvoldoende tot actie'. Het interne onderzoek dat in februari van dit jaar volgde was niet zorgvuldig. 'Het mag niet als een onderzoek worden bestempeld', zo kraakte de commissie het onderzoek van ProDemos af.

Religie en seksuele voorkeur

Volgens de commissie schieten het personeelsbeleid en het beleid rond integriteit tekort. Dat komt mede door de groei van de organisatie. 'Daarnaast is er weinig ruimte voor kritiek en reflectie en de grenzen tussen het professionele en persoonlijke zijn onvoldoende duidelijk.' Daardoor is volgens Joustra een studentikoze cultuur ontstaan 'met hard gedrag en intolerante grappen over onder andere religie en seksuele voorkeur'.
Bij die studentencultuur hoorde ook stevig drankgebruik. Dat begon bij borrels binnen het kantoor, maar ging daarna buiten door. Details noemt Joustra niet. Maar de NOS sprak met mensen die wel een boekje open deden. Zij vertellen dat het met name op vrijdagavonden geregeld uit de hand liep. Na een paar kratjes bier belandden sommige collega's in de karaokebar Thai Princess of een andere kroeg rond het Binnenhof.

Drugs

Aan het eind van de avond nam de man soms mannelijke ondergeschikten mee terug naar kantoor. Daar gebruikte hij vaak nog drugs met zijn favoriete mannelijke ondergeschikten, schrijft de NOS. Dat het wangedrag werd getolereerd komt door Joustra doordat medewerkers zich niet veilig voelden om misstanden te melden.
Ook de raad van toezicht liet steken vallen, oordeelt de commissie. Zij was 'onvoldoende op de hoogte van de klachten' en zag 'weinig kritisch' toe op het interne onderzoek. Bovendien hield de raad het ministerie en de Kamer te lang buiten de zaak.

Kan groei niet aan

Bij ProDemos werken 85 mensen in vaste dienst en daarnaast nog eens een honderdtal oproepkrachten. Het kabinet wil dat elke leerling het Binnenhof een keer bezoekt. De verwachting is dat de organisatie daardoor de komende jaren flink groeit. Volgens de onderzoekscommissie kan ProDemos die groei alleen niet aan. Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken wil dat er dit voorjaar een verbeterplan op tafel ligt. Eind november moet er al een eerste bewijs liggen dat de veiligheid en integriteit van de medewerkers wordt verbeterd.