De radio is 100 jaar en dat begon ooit in Den Haag

Idzerda was een technicus, die al tijdens de Eerste Wereldoorlog experimenteerde met zendapparatuur. In februari 1919 liet hij in de Jaarbeurs in Utrecht een klein wonder horen. Hij had zelf apparatuur gebouwd, waarmee hij spraak en muziek de ether in kon sturen, die op een andere plek en via een speciale ontvanger konden worden beluisterd. Daar in Utrecht was de afstand nog maar 1200 meter, maar Idzerda toonde aan dat het mogelijk was. Hij had de smaak te pakken en vroeg een zendvergunning aan, om op 6 november om 20.00 uur precies te starten met geregelde uitzendingen.

Vanaf dat moment klonken er geregeld hoorspelen, live orkestjes en ander vermaak door de speakers. De uitzendingen vanuit Idzerda’s Haagse studio werden tot ver buiten de landsgrenzen beluisterd. Idzerda stopte ermee in 1935. Inmiddels waren er publieke omroepen ontstaan, die uitzonden vanuit Hilversum. Den Haag als radiostad verdween voor een paar decennia uit beeld.

Dat veranderde in de jaren zestig, met de opkomst van de zeezenders. Met name jongeren waren niet enthousiast over de publieke radiozenders, omdat 'hun' muziek daar geen ruimte kreeg. Commerciële radio was inmiddels verboden in Nederland, maar door uit te zenden vanaf een schip op de Noordzee, werd de wet omzeild. Voor Scheveningen en Noordwijk kwamen de drijvende radiostudio’s van onder meer Radio Veronica, Radio Noordzee en Radio Capital te liggen.

Presentator en radioliefhebber André Koolen weet nog hoe hij als klein jongetje in Den Haag luisterde naar de programma's van Veronica. 'Het was verfrissend. Leuke platen en enthousiaste DJ's met een vlotte babbel. Heel anders dan het gezapige Hilversum, waar gedichten werden voorgedragen en de muzikale fruitmand werd uitgezonden', herinnert hij zich.

Toen de zeezenders werden verboden, werd het piratenwerk voortgezet op het land. Den Haag werd het walhalla van de illegale piratenstations. André Koolen denkt dat het niet toevallig is dat juist in de hofstad zoveel piraten actief waren. 'Dat zal toch te maken hebben gehad met die zeezenders. Wij hadden hier natuurlijk een goede ontvangst van Veronica, omdat dat schip voor onze kust lag. Veel mensen in onze regio luisterden daarnaar. Toen het in 1974 stopte was dat een groot gemis'.

Tientallen Haagse 'vrije jongens' doken in het gat dat was ontstaan. Ze gingen met 'bakkies' en andersoortige zenders illegaal uitzenden vanuit zolders en huiskamers. Sommige van die zenders groeiden uit tot professionele stations met tienduizenden luisteraars, nieuws en actualiteiten, adverteerders en heel veel medewerkers. Een zender als Hofstad Radio zou je kunnen zien als de eerste commerciële lokale omroep van Den Haag, Maar dan wel illegaal. Strengere wetgeving, hogere boetes en intensieve controles zorgden ervoor dat de Haagse piratenzenders uit de stad verdwenen. Maar de piratenzenders inspireerden op hun beurt weer een nieuwe generatie radiomakers.

Tjeerd Spoor was een jaar of veertien toen hij door het radiovirus werd aangestoken en besloot dat hij presentator wilde worden. Hij presenteert elke werkdag Studio Haagsche Bluf bij Radio West: de officiële publieke regionale omroep in het noordelijk deel van de provincie, die in 1987 de lucht in ging. Voor hem is de week van 6 november een feestje. En ook een droom die uitkomt, want Tjeerd gaat een aantal van zijn persoonlijke helden interviewen. Van 4 t/m 8 november komen er prominente radiopresentatoren langs in zijn programma Studio Haagsche Bluf, zoals Govert van Brakel en Felix Meurders.

Op 6 november, de dag dat het precies honderd jaar geleden is dat de eerste uitzending ter wereld plaatsvond in Den Haag, verplaatsen Radio West en Den Haag FM de studio's naar het Kurhaus in Scheveningen. Het initiatief voor deze dag kwam van de VRZA; de Vereniging Radio Zend Amateurs, die al in 2016 begonnen zijn met de voorbereidingen. Prominente (ex-)radiomakers zijn erbij, zoals Bart van Leeuwen en Ron Fresen. Luisteraars zijn van harte welkom om zelf radio te komen maken en jingles in te spreken. Er zijn live optredens van onder meer George Baker en er wordt feestelijk afscheid genomen van Radio West-icoon Leen Huisman, die er mee gaat stoppen. Maar vooral wordt er een hele dag lang gevierd dat de stad Den Haag als een rode draad door de geschiedenis van de Nederlandse radio liep.