Lisette (35) jaagt op giftige koraalduivel op Curaçao: 'Eerste keer op vis schieten was bizar'

DEN HAAG - Met een duikfles op haar rug en een speer in haar hand jaagt Lisette Keus (35) in Curaçao op de koraalduivel. Deze vis, ook wel bekend onder de naam lionfish, is een ongewenste exoot die een bedreiging is voor het koraal en de vispopulatie in de Caribische Zee. Inmiddels heeft de geboren Haagse een eigen bedrijfje en verkoopt ze het vlees van de lionfish aan lokale restaurants en maakt ze van de vinnen en staart bijzondere sieraden. 'Je gaat zo'n vis niet doden om terug de zee in te gooien.'
Lisette groeide op in Den Haag, maar verhuisde op haar zevende met haar ouders naar Curaçao, waar haar liefde voor de onderwaterwereld en duiken begon. Nadat ze als tiener nog wat jaren doorbracht in Den Haag en onder andere een studie aan de Universiteit Leiden volgde, besloot ze op haar negentiende terug te gaan naar Curaçao om aan de slag te gaan als journalist. 'Toen ik terugkwam en ging duiken zag ik opeens een lionfish. Ik kende het soort wel, want ik had hem regelmatig in de Pacific gezien', vertelt Lisette. 'Ik dacht: hè, wat doet die hier? Naar mijn weten had het beest er nooit eerder gezeten en hoort hij helemaal niet in de Cariben.'
Lisette ging op onderzoek uit en kwam erachter dat de koraalduivel eetbaar is en in bijvoorbeeld Japan een delicatesse is. 'Ik kwam uiteindelijk in contact met een vishandelaar uit New York, die de lionfish verkocht voor 160 dollar per vis.' Lisette zag daardoor brood in het bejagen van de koraalduivel, ondanks dat de vis tegenwoordig voor 'slechts' negen dollar per kilo wordt verkocht. Dat de koraalduivel ook nog eens een negatieve invloed heeft op de onderwaterwereld in de Caribische Zee, was misschien nog wel een belangrijker argument voor de Haagse om te beginnen als koraalduiveljager op Curaçao.
Een koraalduivel aan de speer
Een koraalduivel aan de speer © Lisette Keus
Waarom wordt er op de koraalduivel gejaagd?
De koraalduivel of lionfish is een vissoort die van oorsprong alleen in de Indische en Grote Oceaan voorkomt. Sinds een aantal jaar teistert deze exoot echter ook de riffen in de Caribische Zee. Er doen verschillende theorieën de ronde over hoe het beestje daar gekomen is, maar de meest gangbare is dat de koraalduivel uit een aquarium in het Amerikaanse Florida is ontsnapt of vrijgelaten. De vis wordt als een plaag gezien, omdat het heel veel andere vissen eet en zelf geen natuurlijke vijand heeft. Hierdoor heeft de koraalduivel een negatieve invloed op de vispopulatie en op de gesteldheid van het koraal. De vissen die prooi zijn van de lionfish eten namelijk de algen van het koraal. Als dit niet meer gebeurt, ontstaat er een deken van alg, waardoor het koraal stikt. Omdat de lionfish nauwelijks zelf gegeten wordt, kan het flink zijn gang gaan. Bovendien planten ze zich heel snel voort. Een vrouwelijke koraalduivel legt elke drie à vier dagen 30.000 eitjes, dat zijn zo'n 2 miljoen eitjes per jaar.

Volledig gebruik van de koraalduivel

Haar liefde voor de natuur en dieren maakte het echter niet gemakkelijk voor Lisette om te beginnen met de jacht. 'Je doodt immers toch een levend wezen. Dus de eerste keer dat ik op een vis schoot… dat was echt bizar', herinnert de Haagse zich. 'Ik twijfelde heel erg. Zal ik het doen, zal ik het niet doen. Toen heb ik mijn ogen dichtgedaan en geschoten.'
Haar dierenhart zorgt er echter wel voor dat ze er alles aan doet om zoveel mogelijk uit de lionfish te halen. 'Je gaat niet zo'n vis doden om hem terug de zee in te gooien. Tenminste, dat doe ik niet', legt Lisette uit. 'Ik vond het zo'n mooi dier dat ik erover na ben gaan denken wat ik er allemaal mee kon doen.' Dat heeft geresulteerd in haar eigen bedrijfje. Het vlees verkoopt ze aan lokale restaurants en van de vinnen en staart maakt ze sieraden. Bovendien geeft ze de ingewanden aan zwerfkatten. 'Ik gebruik de lionfish dus volledig.'
Haagse Lisette jaagt op koraalduivels in Curaçao
Hoe wordt er gejaagd op de koraalduivel?
De koraalduivel wordt duikend per stuk gevangen. De vis zit vaak wat dieper in de zee en moet goed gespot worden, omdat ze vaak verscholen zitten in grotjes. Ze kunnen daarom niet met een lijn of netje gevangen worden, maar alleen met een speer. Na de vangst wordt de koraalduivel in een afgesloten buis, een zookeeper gestopt. Speervissen is verboden op Curaçao maar wordt gedoogd voor de koraalduivel. Het jagen op de koraalduivel is niet zonder gevaar, want het beest heeft twintig giftige stekels. Een steek van de koraalduivel is erg pijnlijk en geeft een flinke zwelling.

Minder vis eten

Het had wel wat voeten in de aarde om Curaçao bekend te maken met deze onbekende vis. 'In het begin moest ik echt de keukens van de restaurants inlopen om de lionfish te laten zien en uit te leggen hoe je het kon klaarmaken. Ze kenden het hier namelijk helemaal niet.' Nu heeft Lisette een aantal vaste afnemers en pleit ze er zoveel mogelijk voor dat mensen lionfish eten in plaats van andere vis.
'Ja, ik vind het belangrijk dat mensen minder vis eten, dat is wel mijn verhaal', vertelt Lisette. 'Ik vind niet dat mensen geen vis meer moeten eten, maar het gaat me aan het hart als je ziet met wat voor gemak het gaat. Als ik ergens in een plaatselijke viswinkel ben, verbaas ik me over hoeveel vis er ligt. En dat gaat dan over één winkeltje, in één straat, in één dorpje… Het is niet normaal als je bedenkt om hoeveel vis dat wereldwijd moet gaan. Dan denk ik, kies er dan voor om lionfish te eten, dan eet je toch vis zonder dat je meedoet aan de enorme visvangsten.'

Rottende oorbellen

Voor het maken van sieraden haalde Lisette haar inspiratie van het internet. 'Ik was aan het googlen wat ik allemaal kan doen met de lionfish en kwam toen op een website van een vrouw uit Belize, die allemaal sieraden maakte van de vis', vertelt de Haagse. 'Ik dacht, grappig, dat kan ik ook! Ik ben naar mijn duikschool gerend en heb daar een vis gepakt. Drie uur later zat ik met mijn eigen oorbellen in aan de bar. Toen zei ik tegen wat vrienden, jongens, deze bucket bier is van mij, want hier ga ik geld mee verdienen.'
Zo gemakkelijk bleek het echter niet en het heeft Lisette nog heel wat tijd gekost om een perfect eindproduct voor de verkoop te maken. 'Drie dagen later rotten de oorbellen mijn oren uit, want ik had veel nog niet goed gedaan', zegt ze lachend. 'Uiteindelijk heeft het me bijna twee jaar gekost om echt een goed eindproduct te maken. Nu denk ik echt: dit is het.'
Een armbandje gemaakt van de vinnen van een lionfish
Een armbandje gemaakt van de vinnen van een lionfish © Lisette Keus

Eat them to beat them

Nu verkoopt Lisette ringen, oorbellen, armbanden, kettingen en nog veel meer in haar eigen winkel in Willemstad. 'We zijn het eerste volledige lionfishwinkeltje wereldwijd en producten van ons liggen in 25 tot 28 winkels in de Cariben.' Hoe de toekomst van de 35-jarige eruit ziet, is nog onbekend. 'Ik kan niet zo goed binnen de lijntjes kleuren, dus ik weet niet of ik snel terug zal keren naar Den Haag. Maar ik zal niet altijd hier op Curaçao blijven.'
Wellicht dat haar jacht op de lionfish haar wel weer iets dichter bij Nederland brengt. 'Pas geleden is de eerste lionfish in de Middellandse Zee ontdekt, aan de oostkant van de Italiaanse laars. Ik denk dat het niet lang meer duurt tot ze rond heel Italië zitten en ook daar meer bekendheid krijgen. Dan hoop ik dat mijn boodschap ook daar opgepakt gaat worden: eet de lionfish. Eat them to beat them. Dat zou ik graag op de kaart willen zetten.'