Den Haag krijgt 675 miljoen euro voor aandelen Eneco, ook miljoenen voor andere gemeenten

Het hoofdkantoor van Eneco
Het hoofdkantoor van Eneco © ANP
DEN HAAG - Het Japanse consortium Mitsubishi Corporation en Chubu Electric Power Co. Inc neemt Eneco over voor 4,1 miljard euro. Den Haag, dat 16,55 procent van de aandelen in het energiebedrijf heeft, krijgt daardoor 675 miljoen euro. Ter vergelijking: de totale begroting van de gemeente voor 2020 is 2,5 miljard euro.
Dat schrijft wethouder Boudewijn Revis (VVD) aan de Haagse gemeenteraad. De gemeenten die aandelen hebben in Eneco besloten tweeënhalf jaar geleden het bedrijf te willen verkopen. Het bedrag dat het Japanse consortium over heeft voor het energiebedrijf is veel hoger dat steeds werd verwacht. Hoewel de gemeenten die eigenaar waren, daar zelf nooit officieel mededelingen over deden, was de verwachting van deskundigen dat Eneco rond de 2,5 tot 3 miljard euro waard was.
De opbrengst voor de gemeente is daarmee ook veel hoger dan waar aanvankelijk in het stadhuis rekening mee werd gehouden. In de wandelgangen ging daar steeds een bedrag van 300 tot 400 miljoen rond.

In de race

Tot nu toe werden Shell en pensioenbelegger PGGM steeds gezien als de meest kansrijke partijen om Eneco over te nemen. Ook Rabobank en KKR Infrastructure waren in de race.
Den Haag heeft steeds gezegd een flink deel van het geld dat via de verkoop van Eneco binnenkomt te willen gebruiken voor duurzaamheidsbeleid. Ook wil Den Haag met een deel van het geld de ambitieuze plannen op het gebied van mobiliteit financieren. Zo moeten er onder meer nieuwe tram- of lightrailverbindingen komen van de Binkchorst naar Scheveningen en richting Zuidwest.

Felle discussie

De eventuele verkoop van Eneco leidde in de Haagse gemeenteraad in het verleden tot felle discussie. Sommige partijen wilden het bedrijf liever niet verkopen omdat ze zo invloed zouden kunnen uitoefenen op de koers. Andere wilden liever het geld incasseren. Uiteindelijk besloot de raad in de vorige collegeperiode de aandelen niet van de hand te willen doen.
Het huidige college besloot bij het aantreden anderhalf jaar geleden de aandelen echter toch te verkopen. De manier waarop toenmalig wethouder Rachid Guernaoui (Hart voor Den Haag) de plannen presenteerde, leidde tamelijk snel na zijn aantreden tot een forse confrontatie met de gemeenteraad.

Ook miljoenen voor andere gemeenten

Ook andere gemeenten in de regio kunnen rekenen op een aanzienlijke financiële injectie. Zo is Leidschendam-Voorburg na Rotterdam, Den Haag en Dordrecht de grootste aandeelhouder Eneco. Die gemeente heeft 3,44 procent in handen en krijgt 141 miljoen euro. Delft krijgt 100 miljoen euro (2,44% aandelen), Zoetermeer 96 miljoen euro (2,34%), Pijnacker-Nootdorp 86 miljoen euro (2,10%) en Rijswijk 73 miljoen euro (1,78%).
Reden voor de aandeelhouders om Eneco te verkopen aan Mitsubishi en Chubu is dat dit consortium de hoogste prijs biedt. Verder scoort het beste op ‘transactiezekerheid’ en is ‘eveneens de beste partij met betrekking tot het lange termijn aandeelhouderschap en een prudente financiering’. Ook zouden goede afspraken zijn gemaakt over een duurzame strategie van Eneco. Het bedrijf zou ‘een wereldspeler op gebied van energietransitie’ worden.

Naam Eneco blijft

Ondanks de overname door de Japanners, blijft het merk Eneco gewoon bestaan, verzekert de commissie die namens de gemeenten de onderhandelingen uitvoerde. 'De bedrijfscultuur en de bedrijfsidentiteit blijven ongewijzigd, de werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden blijven ongewijzigd, het hoofdkantoor van Eneco blijft gevestigd in Rotterdam.'
De topman Takehiko Kakiuchi van Mitsubishi Corporation laat in een schriftelijke verklaring weten 'onder de indruk van de prestaties en marktpositie' van van Eneco te zijn. 'We onderschrijven de lange termijn visie van Duurzame energie van iedereen, hebben een goede culturele fit en geloven er sterk in dat Eneco goed is gepositioneerd om een leidende rol in de energietransitie te blijven vervullen.'

Interessant pakket

Shell zegt 'de uitkomst te respecteren, maar teleurgesteld te zijn'. 'Wij geloven dat we met PGGM een competitief bod hebben neergelegd voor Eneco, inclusief een interessant pakket aan niet-financiële voorwaarden en groeiplannen voor de lange termijn.'
De HTM is 'heel blij' dat er nu geld beschikbaar komt voor investeringen in openbaar vervoer. 'Daardoor kunnen we de bereikbaarheid van Den Haag duurzaam vergroten. Dat is belangrijk voor de stad en de inwoners', aldus een woordvoerder.

Te veel optimisme

De gemeenteraden van gemeenten met aandelen moeten nog wel officieel instemmen met de verkoop. De Haagse VVD-fractievoorzitter Frans de Graaf zegt het goed te vinden dat het afstoten van de aandelen weer een stap dichterbij is gekomen. Maar hij waarschuwt ook voor te veel optimisme.
GroenLinks, ook een coalitiepartij, zegt dat de 'eerste indruk' die de deal wekt positief is. 'Vanaf het begin was het voor ons essentieel dat de duurzaamheidsstrategie van Eneco en de banen in onze regio gegarandeerd zijn. Dat lijkt op het eerste zicht gegarandeerd door de voorgestelde kopers. Met de opbrengst kunnen we als Den Haag een grote stap zetten naar een duurzame stad voor onszelf en voor de komende generaties', aldus raadslid Maarten De Vuyst.

Menselijke maat

De grootste partij, Hart voor Den Haag/Groep de Mos, wil dat nu Eneco wordt verkocht ‘fors geïnvesteerd wordt in de Haagse bereikbaarheid, de lokale economie en toekomstige generaties, met oog voor de menselijke maat’. En de partij complimenteert ook de inmiddels afgetreden eigen wethouder Rachid Guernaoui de verkoop in gang zette. ‘Dit traject is door de inspanningen van onze wethouder Guernaoui soepel verlopen en het resultaat is een hele mooie opsteker voor de stad. Nu moeten we ervoor zorgen dat het geld voor de stad werkt en ons dus ook weer geld oplevert’, aldus de raadsleden Richard de Mos en Ralf Sluijs.
Hart voor Den Haag pleit voor een lokaal Investeringsfonds Bereikbaarheid, dat moet worden gevuld met 50 procent van de Eneco-miljoenen. Daarnaast wil de partij de lokale economie versterken met een Economisch Structuur Fonds. Daarin moet geld komen voor evenementen, het werven van attracties, bedrijvenacquisitie, her-ontwikkelen van bedrijventerreinen en een nadeelcompensatie voor ondernemers die door toedoen van de gemeente klem komen te zitten. Hart voor Den Haag wil ook geld vrijmaken voor Zuidwest, voor het realiseren van twee tot drie extra sporthallen en vindt dat geld moet worden gereserveerd voor het opvangen van de zorgtekorten en de vergrijzing van de stad. ‘Met vele miljoenen meer dan men ooit heeft durven dromen, moet dat mogelijk zijn.’

'Fossiele reus'

De oppositie is veel kritischer. De Partij voor de Dieren bijvoorbeeld is 'zeer teleurgesteld'. 'Mitshubishi is een fossiele reus die zich bezighoudt met kolen, olie en het leegvissen van de oceanen. Een publiek bedrijf valt zo ten prooi aan een van de grootste vervuilers ter wereld', aldus fractieleider Robert Barker.
De ChristenUnie/SGP blijft teleurgesteld dat het energiebedrijf wordt verkocht. 'Een buitengewoon beroerd idee', zegt fractievoorzitter Pieter Grinwis. Hij noemt de 675 miljoen een 'fantastisch Sinterklaascadeau' voor de nieuwe coalitie waarover nu in het stadhuis wordt onderhandeld.

Potverteren

Ook Grinwis zegt dat het bedrag dat het Japanse consortium overheeft voor Eneco veel hoger is dan waar de afgelopen jaren mee werd gerekend. De fractievoorzitter: 'Daarbij moet wel bedacht worden dat potverteren op de loer ligt en het dividend van dik elf miljoen euro per jaar verdwijnt. Het ligt voor de hand dat de in het vorig coalitieakkoord afgesproken verdeling van vijftig procent voor duurzame mobiliteit, dertig procent voor de energietransitie en twintig procent voor gebiedsontwikkeling wordt aangepast door de onderhandelende partijen. Ik verwacht bijvoorbeeld dat er meer geld uitgetrokken wordt voor betaalbare woningbouw.'
Grinwis wil dat het geld niet wordt verkwanseld. 'Het moet worden geïnvesteerd in zaken die op lange termijn renderen voor onze stad, en de vrij zwakke structurele financiële positie van de gemeente dient te worden versterkt.'