Haagse scholieren naar Auschwitz: 'Ik krijg nu al een naar gevoel als ik er over nadenk'
DEN HAAG - Acht scholieren van de Johan de Witt scholengroep in Den Haag gaan donderdag naar Auschwitz. Hier zullen ze onder meer een bezoek brengen aan het concentratiekamp waar meer dan 1,3 miljoen mensen om het leven kwamen. 'Het is een unieke mogelijkheid om scholieren in direct contact te brengen met de geschiedenis', vertelt lerares Marleen van der Pers.
De scholieren zijn goed voorbereid op hun indrukwekkende bezoek aan het voormalig Duitse concentratiekamp in Polen. Zo kregen ze in de klas bezoek van Hanneke Gelderblom en Helena Franchimont. Helena komt uit een zigeunerfamilie, waarbij alleen haar oma de oorlog overleefde. Hanneke is op het moment dat de oorlog uitbreekt een vijfjarig joods meisje. Ze wordt gescheiden van haar ouders en overleeft de oorlog met dank aan een verzetsvrouw met de schuilnaam Tante Zus.
'Mijn oma wist niet dat ze haar moeder en vader voor het laatst zag'
Marleen is een van de drie leraren die met de scholieren meegaat naar Polen. Zij legt uit hoe belangrijk de reis is. 'Het direct contact met nabestaanden is zeer aangrijpend. De Tweede Wereldoorlog is pas 75 jaar geleden. Het is belangrijk dat we nooit zullen vergeten wat er toen is gebeurd.'
Twaalf achternamen
Hanneke ging als vijfjarig meisje van de Citroenstraat in Den Haag naar diverse onderduikadressen in Brabant. 'Ik heb twaalf verschillende achternamen gehad. Ik ben wel altijd Hanneke gebleven gelukkig', vertelt ze de scholieren. 'Maar mijn achternaam varieerde van Landhoed, Langehuizen tot Langeman.'
Helena vertelt de scholieren het vergeten verhaal van de Sinti en Roma, die aan het einde van de oorlog ook naar de concentratiekampen werden gedeporteerd. De oma van Helena is de enige die de oorlog heeft overleefd. 'Mijn familie had afgesproken na de oorlog weer naar Den Haag te komen, naar de Veenkade waar ze zijn opgepakt. Dat was mijn oma's drang te overleven. Maar ze had geen idee dat het daar de laatste keer was dat ze haar moeder en vader zou zien.'
'Minder over gepraat'
De scholieren zijn duidelijk onder de indruk van het verhaal van Helena. 'Ik kom er nu pas achter dat het bij de Roma en Sinti precies hetzelfde ging als bij de joden. Alleen wordt daar veel minder over gepraat', vertelt een van de scholieren tijdens het bezoek van de twee vrouwen aan de Johan de Witt.
'Door een bezoek aan een kamp zie je pas echt dat vrijheid niet vanzelfsprekend is - Marleen van der Pers, geschiedenisdocent
Volgens Marleen blijkt uit de reacties van de scholieren dat de reis en het bezoek van Helena en Hanneke een unieke mogelijkheid is om de scholieren in direct contact te brengen met de geschiedenis. 'Tegenwoordig is de Tweede Wereldoorlog toegankelijker door alle documentaires in kleur op Netflix en National Geographic. Maar het is lastiger om het gevoel van de oorlog naar de klas te halen. Je zou een voorwerp mee kunnen nemen, maar een bezoek van overlevenden of echt naar het kamp toe gaan, dat is natuurlijk een heel andere ervaring. Dan zie je pas echt dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.'
Decor Schindler's List
De scholieren vertrekken donderdag naar Polen. Naast een bezoek aan Auschwitz staat ook een bezoek aan Krakau op het programma, waar ze onder meer het decor van de film Schindler's List bezoeken. 'Ik krijg er nu al een naar gevoel bij als ik er over nadenk', zegt een van de scholieren tegen Hanneke en Helena. Hanneke stelt hem gerust. 'Weet je wat heel belangrijk is bij Auschwitz. Er is een poort waar je doorheen gaat. Arbeit macht frei staat er op. Het belangrijkste is dat je die poort uit kunt lopen. Je kunt er weer uit. Je blijft niet. Dat moet je vasthouden.'
Het bezoek van de scholieren, in leeftijd variërend van 16 tot 18 jaar, is een initiatief van de gemeente Den Haag. Met het oog op de viering van 75 jaar vrijheid in 2020 is deze reis mogelijk gemaakt. De acht scholieren zullen in duo’s verschillende opdrachten uitvoeren en van het bezoek wordt lesmateriaal gemaakt voor de overige middelbare scholen in Den Haag, zodat ook zij van de ervaringen van de scholieren kunnen leren. Omroep West volgt de scholieren voor een documentaire, die voorafgaand aan de Internationale Holocaust Herdenkingsdag op 27 januari 2020 wordt uitgezonden.
