30 jaar Alfred J. Kwak: 'Het gaat echt ergens over'
23 december 2019, 11:30 • 5 minuten leestijd
REGIO - 'Spetter, pieter, pater. Lekker in het water. Ga maar vast naar huis. Hij komt een druppel later.' En: 'Ik ben vandaag zo vrolijk. Zo vrolijk, zo vrolijk. Ik ben behoorlijk vrolijk. Zo vrolijk was ik nooit.' Behalve dat het songteksten zijn uit klassieke (kinder)liedjes, zijn ze al decennialang onlosmakelijk verbonden met Alfred Jodocus Kwak. Op 24 december is het precies 30 jaar geleden dat de populaire eend voor het eerst op televisie te zien was. We blikken terug met de Haagse stemmen.
Herman van Veen bedacht de eend ooit voor een kindermusical. Op tv werden de hoofdrollen vertolkt door Ryan van den Akker (Alfred), Frits Lambrechts (adoptievader Henk de Mol) en Johnny Kraaijkamp junior (hoe toepasselijk - Dolf de Kraai).
Maar ook bekende namen als Bill van Dijk (Lispel de Kwal, Sergo de Rat en Meneer Ford), Felix Meurders (verslaggever) en Henk Westbroek (zaagvis Wiedewiedewage en Leifeet de Zanger) leenden hun stem aan de tekenfilmserie. En onze regio was eveneens goed vertegenwoordigd, met Hagenaars Paul van Vliet, Bram van der Vlugt en Guido Jonckers en Koos van der Knaap uit Naaldwijk.
Boes
'Dat was hartstikke leuk', herinnert Jonckers zich. De 72-jarige acteur en regisseur staat met name bekend als de stem van Boes (Wie laat zich niet koeioneren? Boes Boes!), een getekende os uit de gelijknamige animatieserie. 'Het verhaal van Alfred J. Kwak was vooral erg goed, het ging echt ergens over. En ik had zelf ook een aantal succesrollen.'
Daarmee doelt Jonckers bijvoorbeeld op zijn favoriete personage: de monseigneur, oftewel de aartsbisschop van Polderstad. 'Die stem heb ik ingesproken met een licht Limburgs accent', vertelt de Hagenaar gniffelend. 'Hoewel ik er niet vandaan kom, heb ik wel in Maastricht aan de Toneelacademie gestudeerd. En daar kreeg ik toen heel goede reacties op.'
Russisch accent
Een andere aansprekende rol was die van de octopus, die Alfred wil opeten maar al snel van gedachten verandert. 'Ik speelde ook een agent van de Russische geheime dienst met bijbehorend accent. Dat ging me goed af, omdat mijn stem nogal zwaar is. En ik heb na een tijdje de professor (Paljas von Pinguïn, red.) overgenomen van Herman van Veen. Allemaal gekke, leuke rolletjes.'
Aanzienlijk minder enthousiast laat Bram van der Vlugt (85) zich uit over zijn bijdrage. Terwijl hij toch twaalf afleveringen te horen is als K. Rokodil, de kapitalistische burgemeester van Polderstad. 'Ik word er vaker op aangesproken, maar ik heb helemaal niets met Alfred', reageert hij kortaf. 'Ik geloof dat ik een krokodil heb ingesproken, een klusje van een paar uur. Je stuurt de rekening en klaar is kees.'
Geinen vs. diepgang
Jonckers ziet grote verschillen met andere series waarin hij een woordje meesprak. 'Dat waren uitgebreide cartoons, zoals Boes. Ook maf en leuk om te doen. Meer om te geinen, zeg maar. Maar dat mag ook bestaan. Al had je in die tijd ook een hoop troep, zoals door computers gemaakte rotzooi uit Japan. Schreeuwerig en gewelddadig. Het grootste verschil met Alfred? Dat was toch de diepgang.'
Hoewel het in de kern een kinderserie betreft, stelt Herman van Veen met Alfred J. Kwak allerlei controversiële kwesties aan de kaak. Zo is het karakter Dolf de Kraai ontegenzeglijk een verwijzing naar Adolf Hitler. En ook apartheid wordt aangestipt als thema. Alfreds vriendinnetje Winnie, een zwarte vrouwtjeseend, is grotendeels gebaseerd op Nelson Mandela's ex-echtgenote Winnie.
Mierzoet en infantiel
Te ingewikkeld voor kinderen? Daar weigert Max Douw (33) in mee te gaan. 'Wat Herman van Veen mij heeft geleerd, is dat je kinderen niet moet onderschatten', verklaart de Haagse kleinkunstenaar, die Alfred vertolkte in de musical Vader. 'Als ik nu sommige programma's zie, is het allemaal zo mierzoet en van een infantiel niveau. Alfred gaat ook over de dood, honger en oorlog. Heel dapper.'
Hij werd hoogstpersoonlijk door Van Veen gevraagd om in de huid van Alfred te kruipen. 'Heel eervol', aldus Douw. 'Het was best wel een grote opdracht voor een 24-jarig jochie dat net van de toneelschool af kwam. Herman en ik hadden al contact en hij dacht dat ik dit goed zou kunnen. En ik vond het zelf ook wel een goede match.'
Kinderlijke clownsversie
'Het was ook een soort typecasting van Herman', legt hij uit. 'Gezien mijn persoonlijkheid hoefde ik niet heel diep te graven om Alfred te spelen. Hij is een beetje de kinderlijke clownsversie van mezelf. Van kinds af aan stel ik - net als Alfred - altijd en overal de "waarom-vraag", ook over nare dingen in de wereld.'
Alfred spelen is hem niet alleen heel goed bevallen, Douw noemt het zelfs de 'kickstart' van zijn carrière. 'Via hem ben ik nog verder in het kindertheater terechtgekomen, maar ook in de klassieke wereld. Ik heb onder andere met het Residentieorkest gespeeld in de voorstelling Peter en de Wolf en daarnaast zes jaar intensief met Herman van Veen gewerkt. Daar heb ik heel veel van geleerd.'
'Heel gedenkwaardig'
Ondanks dat Alfred een belangrijk onderdeel van zijn cv is, zou Max Douw hem niet nog één keer willen spelen. 'Die periode heb ik afgesloten', zegt hij stellig. Guido Jonckers kijkt in elk geval met weemoed terug naar de tekenfilmreeks. 'Het was heel gedenkwaardig. Alfred had poëzie in zich, het stak met kop en schouders boven alles uit. En andere series hebben die lijn doorgezet.'
In het programma Studio Haagsche Bluf op 89.3 FM Radio West wordt maandagavond een uur lang stilgestaan bij het jubileum van Alfred J. Kwak. Vanaf 18.00 uur zijn Guido Jonckers en Max Douw te gast in de studio bij presentator Kasper Kooij. De uitzending is hier online te beluisteren.
