Nieuwe directeur Jan Zoet: 'Ik hoop dat Amare de huiskamer van Den Haag wordt'
4 januari 2020, 10:17 • 8 minuten leestijd
DEN HAAG - Op 1 februari begint de 61-jarige Jan Zoet als nieuwe directeur van het Haagse Zuiderstrandtheater. Vanaf 2021 is hij automatisch ook de eerste directeur van Amare, zoals het niet onomstreden cultuurcomplex op het Spuiplein inmiddels heet: 'Mijn droom is dat Amare een huis is waar iedereen van zegt: Hé, dat is óns huis. Ónze plek, waar we graag zijn, waar we trots op zijn. Waar we elkaar tegenkomen, waar onze dingen te zien zijn.'
Zoet, die in Leiden heeft gestudeerd en een groot deel van zijn leven in Oude Wetering heeft gewoond, is geen onbekende in Den Haag. In de jaren tachtig is hij elk weekend te vinden in de Hofstad. Niet alleen vanwege vrienden die daar wonen, maar ook met name vanwege zijn eerste vrouw, die studeert aan het Koninklijk Conservatorium. In de jaren negentig geeft hij hier zelfs twee dagen les. En begin deze eeuw is hij lid van de Raad van Toezicht van datzelfde conservatorium en de Academie voor de Beeldende Kunsten.
Toch kent hij de stad nog niet zo goed als hij zou willen. Daar gaat vanaf 1 februari 2020 verandering in komen: 'Den Haag is een fantastische stad. Het is mij niet vreemd. Ik ken de beleving van de kunstenaars en het conservatorium. Maar dat is maar van een kant. Ik ben heel erg nieuwsgierig naar wie er nog meer wonen. Daar kijk ik wel heel erg naar uit. Ook organisaties, wensen, plekken. Met wie ik wil samenwerken.'
Liefde en zee
Want Zoet laat er geen misverstand over bestaan, hij wil verbinden: 'Ik hoop dat Amare de huiskamer van Den Haag wordt.' Daarom is hij blij met de naam van het nieuwe cultuurcomplex. 'Ik vind het houden van als naam fantastisch. Amare gaat over liefde (amore), over verbinden. Het verwijst ook naar de zee (mar). Den Haag, de stad aan de zee.'
'De naam is omarmend. I AM, we ARE, zei iemand (red: het strategisch ontwerpbureau Silo). Dat verwijst ook naar bij elkaar zijn, samen komen. Ik denk dat het een mooie naam is.' Den Haag kennende zal er vast ook een bijnaam komen voor het gebouw op het Spui. En dat vindt hij alleen maar goed en leuk: 'Het is een gebouw van de stad en de stad mag en moet daar ook iets van vinden. Als het maar een bijnaam met humor is.'
Gedoe en weerstand
Er is veel te doen geweest om de komst van Amare, voorheen ook wel het Onderwijs en Cultuurcomplex (OCC) of, in de volksmond, Cultuurpaleis genoemd. Zoet heeft begrip voor de commotie die het met zich meebracht: 'Was het wel nodig? Moet het zoveel kosten? Waarom niet de oude panden opknappen? En zoals gebruikelijk: mensen vinden het gebouw een gedrocht. Ik snap het wel. Je hoeft het niet mooi te vinden.'
'Maar,' brengt hij daartegen in, 'er zijn hele goede redenen om te verhuizen. Het onderhoud en het vervangen van de bestaande gebouwen kost ook veel geld. Voor al die vragen zijn allemaal goede antwoorden te vinden. Maar dat is nog niet het antwoord waar het volgens mij over gaat. Over de vraag: waarom willen we dit gebouw?'
Fans voor het leven
Hij herhaalt het een paar keer tijdens het interview. De nieuwe directeur wil dat Amare de huiskamer van Den Haag wordt. Hij wil dat de inwoners van Den Haag Amare omarmen, zich mede-eigenaar voelen en denken: 'Dit gebouw kost veel geld, maar dat vinden we helemaal niet erg, want het is van mij, ik kan daar naar toe. En als je vraagt hoe overtuig je de tegenstanders? Ik denk door dingen te doen. Door de programmering. En dan nog zullen er mensen zijn die zeggen: maar dat is niet voor mij.'
Toch legt hij zich daar niet zo makkelijk bij neer, want hij gelooft in de ontmoeting tussen kunst en mensen die helemaal niet gewend zijn naar kunst te gaan. Zoet spreekt als voormalig zakelijk leider van Theater Hollandia uit ervaring: 'We bouwden een theater en speelden voorstellingen op plekken waar mensen nooit naar het theater gingen. In het stadhuis van Den Haag, op Schiphol, in tuinkassen. Waar ze zich afvroegen, wat doen ze met mijn belastingcenten? En iedere keer was daar wrijving: wat komen jullie doen? En iedere keer als wij daar weggingen, hadden wij fans voor het leven.'
Toegankelijkheid
Hetzelfde doet hij als hij vijftien jaar lang directeur is van de Rotterdamse Schouwburg. Zijn grootste uitdaging: Hoe maak je van de Kist van Quist, zoals het werd genoemd, een betonnen bak die pas ’s avonds openging, een huiskamer van de stad? Door het gebouw open te stellen voor iedereen: 'In de Rotterdamse Schouwburg hadden we de ervaring dat mensen dagelijks kwamen, die nooit naar voorstellingen gingen. Die vonden het leuk om overdag in de foyer te zijn, daar kon je lezen, computeren, naar een videowall kijken.'
Zo stelt hij Amare zich ook voor: 'Een huiskamer van de stad. Waar je niet om de minuut wordt gevraagd of je een kopje koffie wil, maar waar je gewoon even mag zitten, mag lezen. Een openbare ruimte die je deelt met anderen. Die aangenaam is, die onderdak biedt. Een ontmoetingsplek waar je je thuis voelt. Waar een speakers corner is. Waar je kleine concerten ziet, waar je niet voor hoeft te betalen. Want we hebben er voor gekozen om een gratis programmering neer te zetten. Zodat als je geen geld hebt, daar toch ook van kan genieten. De toegankelijkheid is voor mij heel belangrijk.'
Vernieuwing en creativiteit
Maar Amare valt of staat natuurlijk met de programmering. Aan de vaste bewoners van het gebouw zal het niet liggen: 'Het Residentie Orkest is een orkest dat geweldig is, maar ook enorm op zoek is naar nieuwe ontwikkelingen. Dat openstaat voor invloeden vanuit de hele wereld. Het Nederlands Dans Theater ís van de wereld. Het is een van de meest belangrijke dansgezelschappen van de wereld. En het Koninklijk Conservatorium, dat heeft ook wereldwijd een grote reputatie. Het is een groot en inspirerend laboratorium.'
Daarnaast staat de nieuwe directeur open voor nieuwe initiatieven. Volgens Zoet zijn verbeelding en creativiteit de motor van de vernieuwing voor de hele samenleving: 'Zonder risico’s nemen, de kans op mislukking, wordt er niets uitgevonden.' Die houding betaalde zich in Rotterdam uit met kleine, maar zeer succesvolle initiatieven als het theaterfestival de Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg, de Operadagen Rotterdam, het Circusstad Festival en het kunstenfestival Motel Mozaïque.
Festival met alle culturen
'Ik geloof in de formule dat relatief kleine festivals, die nog steeds veel mensen trekken, een geconcentreerd programma kunnen laten zien, waar de liefhebber denkt: Wow, hier moet ik zijn! Dus liefhebbers van over de hele wereld komen naar zo'n stad toe. Ik ga nu niet zeggen dat gaan we ook zo doen in Den Haag, maar het is wel een idee. Amare is een geweldige plek om daar iets prachtigs te doen, samen met andere partners.'
'Ik zou het geweldig vinden om een festival te hebben met alle culturen. Dat je ook viert dat we zo divers zijn in Den Haag. Dus niet alleen voor de selecte doelgroep, dat kan, moeten we zeker ook doen, maar dat je ook een ontmoeting kan hebben. Maar dat wil ik samen met de deskundigen, de collega’s, de partners uitzoeken en ontwikkelen.'
Kinderziektes
Opmerkelijk genoeg is Zoet nog niet in het nieuwe gebouw geweest. Maar dat heeft alles te maken met de bouwwerkzaamheden die nog volop in gang zijn. 'Ik wil graag naar binnen, maar dat is pas in januari mogelijk. Dan krijg ik een rondleiding. Ik ben natuurlijk heel erg nieuwsgierig. Maar ik ken natuurlijk wel de tekeningen en de impressies. Dat ziet er fantastisch uit.'
Als alles volgens de planning verloopt, wordt Amare in de eerste week van september 2021 officieel geopend. Voor die tijd zal er worden proefgedraaid. Zoet maakt een klein voorbehoud: 'De bouw is natuurlijk een proces, waar je onvoorziene gebeurtenissen tegenkomt. Maar het ziet er naar uit dat het begin september opengaat voor het publiek. En dan nog moet je rekening houden met kinderziektes.'
Grote woorden
Dat is in het verleden wel gebleken: 'Ik ken geen gebouw waar dat niet is gebeurd. Of het nou de Stopera in Amsterdam is, het Nieuwe Luxor in Rotterdam of TivoliVredenburg Utrecht. Het is niet heel ernstig, maar het hoort er gewoon bij. Het is heel ingewikkeld met die grote gebouwen. Dat kan pas getest worden als de zalen vol zitten met mensen.'
Als het eenmaal zover is, hoopt Zoet dat Amare de nieuwe standaard wordt: 'Ik gebruik nu grote woorden, maar dat het een begin is van een andere manier van werken. Dat meerdere culturen, meerdere groepen uit de stad en samenleving, van hoog tot laag, zich tot die kunsten verhouden. Dat die ontmoeting tussen alle lagen van de bevolking tot stand te brengen. Dat er een beweging wordt ingezet, een verandering, iets moois, wat de stad meer bindt. Waar we met elkaar trots op kunnen zijn. Dat zou ik geweldig vinden.'
<em>Amare in cijfers<br>Amare herbergt van september 2021 maar liefst vier zalen: een concertzaal met 1500 zitplaatsen, een theaterzaal met 1300 zitplaatsen, een ensemblezaal met 600 zitplaatsen en een repetitiezaal met 200 zitplaatsen.<br>Daarnaast krijgt het een parkeergarage met 700 parkeerplaatsen en komen er 1500 inpandige fietsplekken.<br>Het gebouw wordt 125 meter lang, 70 meter breed en 38 meter hoog. Het vloeroppervlak bedraagt daarmee 54000 vierkante meter, ongeveer 7,5 voetbalvelden. Het gebouw bestaat uit 145 miljoen kilo beton en 7,8 miljoen kilo staal. Er komt 3600 vierkante meter glas in het pand.<br>Duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij de bouw. Het pand is uitgerust met onder meer 4000 vierkante meter zonnepanelen, hemelwater gespoelde toiletten, temperatuurregulatie door gebruik van de bodem als warmte- en koudebron, vijftig in de gevel verwerkte broedkasten voor verschillende soorten vogels en 28 ingebouwde vleermuizenverblijven.</em>
