'Verkiezingswinst Forum voor Democratie verbaasde iedereen, ook onszelf'

REGIO - Forum voor Democratie (FvD) werd bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart in één klap de grootste partij in Zuid-Holland. Na dit historische moment leek het erop dat FvD ook in het provinciebestuur zou komen. Toenmalig fractieleider Rob Roos blikt bij Omroep West terug op de verkiezingswinst, de mislukte formatie en zijn overstap naar het Europees Parlement.
'Het was een heel dynamisch jaar', zegt Roos met een lichte zucht. 'Het begint met een hele zware campagne. De buitenwereld heeft dat niet zo gezien, maar we waren een nieuwe partij. We kwamen uit het niets en moesten alles opzetten. Het team was eigenlijk heel klein, dus dat was heel hard werken. Ik heb als ondernemer hard gewerkt, maar wat ik toen heb moeten doen was echt ongekend. Het was heel leerzaam, eigenlijk het hele jaar door. Maar ik heb eigenlijk die hele campagne opgezet. En dan krijg je al die dingen die je als nieuwkomer nog moet ontdekken: de stemwijzers, de billboards die je moet aanleveren bij de gemeente, de stemverklaringen, de borgstellingen. Er komt heel veel bij kijken.'
Roos deed het werk niet allemaal in zijn eentje, maar het scheelde niet veel. 'Ik had niet heel veel hulp. Waar ik mij niet mee heb bemoeid is de planning van de evenementen. Voor de rest heb ik het wel zo'n beetje in m'n eentje verwerkt.'

'Stempel gedrukt op mijn huwelijk'

Roos werkte in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op het hoogtepunt zo'n achttien uur per dag. 'En dat dan maanden achter elkaar, want we zijn eigenlijk in september 2018 al begonnen. Dat begint langzaam met het opzetten van het plan. Maar vanaf januari was het wel gewoon zeven dagen in de week tussen de veertien en achttien uur werken. Echt waar, het was ongekend.'
Thuis werd het vele werk voor de partij niet echt gewaardeerd. 'Het heeft echt wel een stempel gedrukt op mijn huwelijk. Het is allemaal goed hoor, maar mijn vrouw was daar niet blij mee. Het is heel intens. Wat er gebeurt is: je bent er zo mee bezig, maar ook constant die telefoontjes. Dus elk goed gesprek wat je hebt met je vrouw wordt verstoord. Dat was niet prettig.'
Rob Roos: 'Dat heeft wel een stempel op mijn huwelijk gedrukt'

Henk Otten

Het was niet Forum voor Democratie-partijleider Thierry Baudet, maar medeoprichter Henk Otten met wie Roos vaak telefoneerde. 'Thierry heeft zich niet zo met de campagne bemoeid, die had zijn eigen dingen, maar ik had destijds heel veel contact met Henk Otten. Nu niet meer. Dat is stukgelopen. Dat heeft zo moeten zijn.' De mede-oprichter en voormalig penningmeester van Forum werd uit de partij gezet omdat hij volgens de partij fraude had gepleegd. In de slipstream stapte ook Caroline Persenaire uit de fractie van FvD in Zuid-Holland. Ook zij kiest de kant van Otten. 'Heel jammer', zegt Roos daarover. 'Ik had een prima verstandhouding met haar.'
Tot de verkiezingswinst van Forum bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart, heeft vrijwel niemand nog van de Zuid-Hollandse lijsttrekker Rob Roos gehoord. De partij krijgt van andere partijen veel kritiek: FvD doet aan bijna geen enkel verkiezingsdebat mee en tijdens het flyeren of canvassen op straat komt niemand de nieuwe partij tegen.

Het geheim achter de verkiezingswinst

Roos: 'Ja, dat was het verwijt van de andere partijen. Die zeiden: jullie hebben geen campagne gevoerd. Dan zei ik: 'Nee, we hebben wel degelijk een campagne gevoerd, maar we hebben het op een hele ontraditionele manier gedaan, op een heel andere manier dan dat jullie gewend zijn.' Dat konden ze niet bevatten en dat zullen ze ook nooit kunnen bevatten, want ze zitten zelf al jaren in een bepaalde denkstrategie. Dat is een manier van leven geworden, een manier van denken die ze moeilijk kunnen loslaten. Maar we hebben wel degelijk enorm campagne gevoerd, maar alleen op een manier waar ze geen grip op konden krijgen en dat is natuurlijk wel heel leuk.'
Wat is het geheim van de verkiezingscampagne van FvD volgens Roos? 'Je bent een nieuwe partij. Je bent sowieso met alles bezig. We hebben eigenlijk misschien wel vier keer zoveel werk als een bestaande partij. De volgende keer wordt voor ons ook gewoon makkelijker. Het geheim? Ik denk toch wel dat wij die sociale media goed hebben beheerst.'
Rob Roos over het geheim achter de verkiezingswinst van FvD

'Overwinning verbaasde vriend en vijand, maar ook onszelf'

Op woensdagavond 20 maart, 21.02 uur, beleeft Zuid-Holland een historisch moment. Forum voor Democratie is volgens de exitpoll van de NOS de grootste partij in Zuid-Holland. De nieuwkomer heeft elf zetels. 'Dat was boven alle verwachtingen. Ik had voor onszelf al een prognose gemaakt en zeker in Zuid-Holland hebben we een grote aanhang, dat wisten we ook. Ook dat kan je volgen op social media. Ik had zelf ingezet op zeven zetels. Dat had ik al heel knap gevonden. Stiekem misschien een achtste nog wel, maar dat was eigenlijk al buiten de reële gedachte. Dan worden het er elf en dan heb je twintig procent van de zetels in Zuid-Holland. Het is nog nooit gebeurd, nergens. En dat verbaast vriend en vijand, maar ook onszelf.'
'Het heeft me serieus verbaasd, absoluut. Kijk, wat we wel hadden gedaan is rekening houden met elk scenario: dat we een middenpartij zouden worden, dat we de één na grootste zouden worden en dat we de grootste zouden worden. Dus we waren voorbereid op elke situatie. Maar echt nooit gedacht... Dit was echt absurd. Als ik heel eerlijk ben, zijn we eigenlijk ook gewoon te groot geworden. Onze lijsten konden het maar net aan. In Flevoland hebben we zelfs iemand moeten overplaatsen. Het heeft ons echt verbaasd.'

Leermoment

Voor FvD is de verkiezingswinst een leermoment geweest, ook al stond Roos er op dat moment zelf niet zo bij stil. 'Je hebt niet eens tijd om daarbij stil te staan. Dan is het zo en dan ga je weer dealen met de situatie. Dat is dan op dat moment gewoon de werkelijkheid en daar heb je het mee te doen.'
'Nu denk je van: laten we zorgen dat er toch nog vier of vijf man extra op die lijst staan. We hadden destijds bewust gekozen voor wat kortere lijsten. Omdat je een nieuwe partij bent moet je al die mensen gaan selecteren en zoeken. Daar hebben we heel veel tijd in gestoken. Wat je niet wil, is dat er iemand op de lijst staat die uiteindelijk toch iets raars heeft gedaan. En hoe langer je die lijst maakt, hoe groter dat risico is. Dus vandaar dat we hebben gezegd: dit is goed en hier houden we het dan bij. Maar iets meer mensen op de lijst, dat zou de volgende keer wel beter zijn.'

Formatie

Op de avond van de verkiezingswinst belt Roos met Hans Wiegel, die eerder al door Baudet is gepolst om informateur in Zuid-Holland te worden. Wiegel feliciteert Roos en zegt toe de rol als informateur op zich te nemen. Dan kan de formatie met Forum voor Democratie in Zuid-Holland beginnen. Roos geloofde er vanaf het begin af aan in dat een college met FvD zou kunnen lukken.
'We wilden ook heel graag en wilden ook heel graag laten zien dat we kunnen meebesturen. Dat is gewoon heel belangrijk voor de partij. Wij zijn geen protestpartij. We willen dingen ook werkelijk veranderen. Als ik er niet echt in zou geloven, dan doe ik het ook niet. Dat is überhaupt mijn motivatie. Zo zit ik eigenlijk ook in de politiek. Ik werk voor Forum, omdat ik geloof in die standpunten. Ik heb absoluut geen behoefte aan een politieke carrière. Maar zo zijn we ook de onderhandelingen ingegaan.'

'Het heeft mij echt zeer gedaan'

De keuze voor Wiegel was logisch, vond Roos. 'Ik heb eigenlijk aangedrongen op Wiegel, omdat hij ook in Brabant voor elkaar had gekregen om links en rechts - eigenlijk is het geen links en rechts, maar laten we het toch maar even zo noemen - bij elkaar te krijgen. Dat heeft hij ook in Den Haag voor elkaar gekregen. Het is natuurlijk ook een icoon. We wisten ook dat we de competitie aan moesten gaan met de VVD, omdat die partij ook groot zou worden en van oudsher al goed vertegenwoordigd is in Zuid-Holland. Wiegel is bewust gekozen. En ja, we hebben er echt alles aan gedaan om het voor elkaar te krijgen, maar helaas is het niet gelukt. Het heeft mij echt zeer gedaan.'
FvD, VVD en CDA maken een concept-akkoord, zodat er een basis wordt gevormd om een vierde gesprekspartner uit te nodigen. ChristenUnie/SGP hapte toe, maar na een paar weken vergaderen verliet de partij weer de onderhandelingstafel. Roos: 'Dat was gewoon slikken natuurlijk. De eerste keer was het dat ChristenUnie afhaakte en dat kwam ook echt uit de lucht vallen. We hadden gewoon heel goede gesprekken met elkaar. De ChristenUnie was kritisch. Dat snap ik ook. Zij hebben ook de boel te verdedigen naar hun achterban toe. Maar de gesprekken waren prima. En we waren er eigenlijk ook.'

ChristenUnie

Roos verklaart achteraf het klappen van de gesprekken. 'Totdat ik in Brussel bezig was - want daar was ik ook tegelijkertijd bezig om een team op te bouwen - en dat lekte naar NRC. Nou, ik weet niet wie dat van de ChristenUnie heeft gedaan, maar dat kwam bij die partij vandaan. Ik geloof niet dat mijn collega in Zuid-Holland dat heeft gedaan, dus dat zal een landelijk actie geweest zijn, omdat we daar in Brussel eigenlijk ook in dezelfde groep terecht zouden komen.' Forum wil zich namelijk na de Europese verkiezingen in mei aansluiten bij de politieke familie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), waar ook de ChristenUnie en de SGP in zitten, maar dat wil vooral de ChristenUnie koste wat kost tegenhouden. Maar de toetreding van FvD krijgt uiteindelijk wel voldoende steun van andere partijen, wat leidt tot het vertrek van de ChristenUnie uit de ECR-fractie.
Nadat ChristenUnie/SGP de onderhandelingstafel heeft verlaten, komt Roos direct met een oplossing. 'Ik had eigenlijk al weken daarvoor een alternatief in mijn hoofd en die had ik ook al een beetje in de watten gelegd. En dat plan heb ik toen gelijk uit de kast getrokken. Iedereen had de hoop eigenlijk al opgegeven. 's Avonds had ik een alternatief in de steigers staan, dat heb ik vrijdag gepresenteerd bij de gesprekspartners. Toen waren we er eigenlijk weer. En dan 53 minuten voordat we een akkoord zouden bereiken, belt het CDA af. Dat was een heel pijnlijk moment.'

'In de politiek is een afspraak géén afspraak'

De FvD'er leerde in deze formatieperiode één ding: 'In de politiek is een afspraak géén afspraak', zegt Roos. 'Dat was ineens de echte politiek. In het bedrijfsleven is een afspraak een afspraak. Dan zoek je een zakelijke weg. Maar politiek is niet zakelijk, daar zit heel wat emotie bij. Daar ben ik wel achter. Het is echt anders.'
Bepaalde uitspraken en tweets van Thierry Baudet schoten bij andere partijen in het verkeerde keelgat. Daarnaast vroegen de andere partijen zich af: doen we zaken met Roos of Baudet? En omdat Roos ook verkiesbaar is voor een plek in de Eerste Kamer en in het Europees Parlement, is de vraag: blijft Roos wel in Zuid-Holland actief?

Uitspraken en tweets Baudet 'hielpen niet'

Sommige uitspraken over 'de uil van Minerva' en 'de boreale samenleving', een essay en bepaalde tweets van Baudet 'hielpen niet' in het voordeel van FvD in Zuid-Holland tijdens de formatie, weet Roos. 'Daar zie je ook gewoon: hij gaat zijn eigen weg en wij gingen ook onze eigen weg. Maar het komt elkaar halverwege wel ergens tegen. Dus nee, dat hielp niet.'
Bepaalde tweets van Thierry Baudet 'hielpen niet' in het voordeel van FvD
Het verwijt dat andere partijen zich afvroegen of zij met Roos of Baudet zouden onderhandelen, vindt Roos te makkelijk. 'In Zuid-Holland waren ze met mij in gesprek. Ik zit aan tafel en ik heb ook gezegd: 'Als we meebesturen, dan ben ik hier ook bij het team, ik ben één van jullie.' Ik ben het geheugen van de onderhandeling, dus dan was ik daar ook geweest. Uiteindelijk moeten wij het ook met elkaar doen in Zuid-Holland. En zij hoeven dit niet met Baudet te doen.'

Overstap naar Europees Parlement

Na de mislukte formatie met Forum voor Democratie in Zuid-Holland, besloot Roos de provinciepolitiek te verruilen voor het Europees Parlement. Hij koos dus ook niet voor de Eerste Kamer. 'Misschien kwam het door het beeld dat de Eerste Kamer echt iets voor oude mannen is. En daar hoor ik nog niet bij, haha. Nee, dat is natuurlijk niet waar.'
Roos: 'Toen we niet gingen meebesturen heb ik in Zuid-Holland wel mijn besluit genomen: dan ga ik naar Europa toe en uiteindelijk kwam ik er ook achter dat het ook niet met elkaar te combineren is. Ik heb altijd hard gewerkt, maar in Europa ben je gewoon nog tot laat in vergadering, dus die combinatie gaat niet. De contacten leggen met de wat conservatievere partijen in Europa vind ik wel een uitdaging. Dat vind ik belangrijk. Dus ik wilde eigenlijk zoveel mogelijk doen voor FvD om die partij een zo hoog mogelijk rendement te geven. Ik denk dat mijn kracht meer ligt in Europa dan in de Eerste Kamer.'

'Ik doe het niet voor mezelf en niet voor FVD'

Roos ging naar eigen zeggen niet voor het royale salaris naar het Europees Parlement. 'Ik snap dat sommige mensen dat zeggen. Maar ik kan ze geruststellen: het is mij nooit om het geld te doen. Mijn dubbele salaris, dat ik van de provincie Zuid-Holland had, heb ik aan de Pauluskerk in Rotterdam geschonken, voor de daklozen. Daar heb ik echt mee te doen met die mensen, zeker in deze koude dagen. Maar ik kom niks tekort. Ik had de rest van mijn leven op een strand in Miami kunnen wonen. Dus het ging mij niet om het geld, absoluut niet.'
'Ik doe het niet voor mezelf en niet voor FvD. Ik doe het voor Nederland. Ik heb twee kinderen. En ik wil dat zij opgroeien in een land waar je nog uit kan komen voor je mening, een vrij land, een prachtig land en ik zie dat een heleboel zaken verdwijnen. De humor is weg, alles is bekrompen. Het gaat om de gekwetsten, een heel kleine meerderheid. Die voeren de boventoon. We moeten wel kunnen leven. Ik wil dat land graag doorgeven aan mijn kinderen en aan alle jongelui van de generatie van mijn kinderen.'