FC Den Haag: hoe een Scheveningse profclub opging in ADO

Rond het Kerkplein bij de Grote Kerk in het centrum van Den Haag werd in de beginjaren van de vorige eeuw veelvuldig gevoetbald. Tussen het stof en straatvuil zochten jongetjes hun weg naar het vijandelijke doel. Clubvoetbal was in 1905 voornamelijk voorbehouden aan de elite. De kwajongens uit het centrum voetbalden op het terrein waar heel hun leven zich afspeelde: de straat.

Uiteindelijk besloten achttien knaapjes toch de stoute schoenen aan te trekken: 1 februari 1905 kwamen ze samen in café Het Hof van Berlijn in de Papestraat. De kroeg, waar tegenwoordig muziekcafé en nachtetablissement 'De Paap' gevestigd is, was van de vader van één van de straatschoffies. Daar, in die donkere spelonken, vond de oprichtingsvergadering van Alles Door Oefening, ofwel ADO, plaats.

De club zwierf in de eerste twintig jaar van het bestaan langs verschillende voetbalvelden in Den Haag. ADO speelde in die tijd voornamelijk op de lagere voetbalniveau's en stelde in vergelijking met de stadsgenoten HBS, Quick en HVV, niet veel voor.

In 1925 kreeg ADO eindelijke voet aan de grond. Het net aangelegde Zuiderpark werd het terrein waar de club tot volle wasdom zou komen. In het Zuiderpark ging ADO richting de top van het Nederlandse voetbal. In de jaren dertig was de club een stabiele waarde op het hoogste niveau. In de oorlogsjaren werd de Haagse equipe zelfs twee keer landskampioen onder leiding van clubicoon Wim Tap. Het is het hoogtepunt in de clubhistorie. In de jaren zestig toonde ADO zich weer in volle glorie aan het Nederlandse voetbalpubliek. Onder leiding van de Oostenrijker Ernst Happel groeide de ploeg uit tot de derde club van Nederland achter Ajax en Feyenoord.

Hoe anders is de ontstaansgeschiedenis van Holland Sport. Waar ADO (noodgedwongen) de weg van geleidelijkheid koos, was de Scheveningse club een reactie op een nieuwe trend in Nederland: profvoetbal. Waar landen zoals Spanje, Oostenrijk en Engeland al decennia profvoetbal kenden, hield de conservatieve KNVB dit met alle macht tegen. De voetbalbond wilde alleen amateurvoetbal.

In december 1953 ontstond de Nederlandse Beroeps Voetbal Bond (NBVB), als tegenhanger van de KNVB. De NBVB wilde betaald voetbal in Nederland en onder de vleugels van de nieuwe profbond werden allerlei voetbalclubs opgericht. Zo ook de profclubs met de simpele naam Rotterdam en Den Haag. Een lang leven was de NBVB niet beschoren. In november 1954 ging de KNVB overstag en accepteerde die profvoetbal binnen de gelederen. De NBVB ging op in de KNVB.

De voetbalclubs Rotterdam en Den Haag fuseerden tot Flamingo’s ’54. Het terrein Duinhorst in Wassenaar werd de thuisbasis. Lang hebben ze niet onder de exotische naam Flamingo’s gevoetbald. Omdat er al een amateurclub met die naam was, werd in januari 1955 voor de naam Holland Sport gekozen. Daarmee was de clubnaam er nog niet. Een half jaar later, in juli 1955, vond er wederom een fusie plaats. Nu werd ook voetbalclub Scheveningen onderdeel van de vereniging en ging de profclub verder onder de naam Scheveningen Holland Sport. De club verhuisde naar Houtrust waar de grote Scheveningen-achterban de nieuwe club toejuichte.

Omdat ADO ook voor het profavontuur koos, had Den Haag meer dan vijftien jaar lang twee profclubs binnen de stadsgrenzen. Dit waren grote rivalen en ook tegenpolen in die tijd. Dat was te zien in de clubkleuren: ADO speelde in het roodgroen en Scheveningen in het groenwit. Maar ook in de supportersschare. Het merendeel van de profjaren vertoefde Holland Sport in de eerste divisie, terwijl ADO een gerenommeerde eredivisieclub was. Toch namen de ADO-supporters makkelijker de tram richting Houtrust, dan dat Scheveningse supporters de reis naar het Zuiderpark maakten. Scheveningers vonden het maar niets om die middenstandsclub toe te juichen.

Spottend werd Holland Sport ook wel ADO-2 genoemd. Voetballers die niet aan de bak kwamen in Den Haag-Zuid vonden hun weg naar de club aan de kust. Mannen die hun geld in voetbal wilde investeren, werden vaak de deur gewezen bij ADO, maar bij Holland Sport werden ze met open armen ontvangen. Holland Sport was een cowboyclub waar altijd wel wat te beleven was, terwijl ADO bestuurlijk stabiel was met korte lijntjes naar de KNVB. Wrang, als je vijftig jaar later naar de bestuurlijke en sportieve chaos bij de residentieclub kijkt.

Na de eerste tien jaar bijna alleen maar op een laag profniveau te hebben geacteerd, werd midden jaren zestig bij Holland Sport de weg omhoog ingezet. De club trok vaak meer dan tienduizend toeschouwers en in 1968 werd de club kampioen in de eerste divisie. Promotie naar de eredivisie, waar grote rivaal ADO speelde, was het gevolg. De stadsderby's trokken enorm veel toeschouwers. Op een gegeven moment zaten er liefst 25.000 mensen op het Houtrustcomplex. ADO was vaak de betere van de twee, maar toch groeide Holland Sport uit tot een stabiele middenmoter in de eredivisie.

Intussen waren er al geruchten over een eventuele fusie tussen beide clubs. Holland Sport was armlastig en ADO financieel stabiel. De club uit het Zuiderpark verzamelde in 1967 400.000 gulden bij elkaar om de Scheveningse club over te nemen. Eind februari van dat jaar werd een persconferentie in de bestuurskamer van ADO belegd om aan te kondigen waarom een fusie van Haags belang was. Terwijl de hoge heren van ADO zich klaarmaakten voor de toegestroomde journaille, vertelde het bestuur van de Scheveningse club doodleuk dat Holland Sport ‘gewoon door ging’ en niet door ADO wilde worden overgenomen.

Ondanks dat Holland Sport en ADO prima presteerden in de eredivisie, werd het woord fusie steeds vaker genoemd in de Haagse couranten. Vooral vanuit het gemeentehuis werd de druk op beide clubs opgevoerd om samen te gaan. Initiatiefnemer was ADO-voorzitter Herman Choufour die in PvdA-wethouder Piet Vink een metgezel had. Het toekomstbeeld was haast utopisch: een topclub met internationale allure. Dit was mede geïnspireerd op de Europese finales van Ajax en Feyenoord in 1969 en 1970. Daarnaast was Sportpark Houtrust prima geschikt als bouwgrond voor nieuwe woningen en zou een vertrek van Scheveningen het opeisen van die grond alleen maar vergemakkelijken.

Uiteindelijk werd 1971 het jaar van de waarheid. Het water stond Scheveningen aan de lippen. Daarnaast vond de Haagse gemeenteraad dat die teveel subsidie kwijt was aan het betaald voetbal in de stad. Daarom werd door wethouder Vink een fusie nog maar eens gestimuleerd. Beide clubs groeiden intussen ook bestuurlijk naar elkaar toe. In maart van dat jaar moest er eigenlijk alleen nog overeenstemming komen over de naam van de nieuwe club. Bij ADO wilde men graag dat de afkorting van Alles Door Oefening zou voortleven in de nieuwe naam. Als optie werd aangedragen: FC Den Haag/ADO.

Dit zorgde voor nieuwe problemen bij Holland Sport. De Scheveningers zagen niet veel heil in de geschetste naam. Om het allemaal nog chaotischer te maken, kwam er intussen een nieuwe speler de markt op. Deze zogenoemde 'groep Menken' wilde Holland Sport naar Leiden halen, om daar verder te gaan als profclub. Dit zorgde weer voor uitstel van de fusie.

De ledenraad van ADO besloot intussen dat FC Den Haag ook als naam voldeed. Holland Sport ging akkoord en zo zag 1 juli 1971 eindelijk FC Den Haag zag het levenslicht. Vier spelers van Holland Sport versterkten de nieuwe club, die voortaan in het groengeel ging spelen. Dat waren Sjaak Roggeveen, Woody Louwerens, Paul Roodnat en Martin van Vianen. Wel bleef de naam ADO voorbestaan. Officieel was de naam van de club FC Den Haag/ADO, waar het eerste gedeelte was voorbestemd voor de proftak en ADO voor de jeugd en amateurs.

Een Europese topclub ontstond uiteindelijk niet in het Zuiderpark. FC Den Haag werd een middenmoter in de jaren zeventig. Daarnaast werd Houtrust ook niet volgebouwd. Scheveningen trok zich in 1964 al terug uit Holland Sport en ging toen verder als amateurvereniging. Nadat in 1973 de velden opnieuw werden ingericht, kon het Scheveningse restant van Holland Sport terugkeren op vertrouwd terrein. Daar delen ze tot op de dag van vandaag met SV Duindorp een sportterrein waar bijna vijftien jaar professioneel voetbal werd gespeeld en een belangrijk gedeelte van de geschiedenis van ADO ligt.