Gewapend met zaklamp en zintuigen trekt buurtwacht Simon de wijk in

DEN HAAG - 'Kijk die lantaarn doet het niet dus daar maak ik melding van, criminelen houden niet van licht hè.' Simon van den Oever maakt donderdagavond met het Buurt Interventie Team (BIT) zijn gebruikelijke rondje door de Haagse wijk Rustenburg en Oostbroek. En niet onverdienstelijk, want dit soort buurtwachten draagt bij aan de veiligheid in de wijk, stelt het centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).
Nederland telt naar schatting zevenhonderd van dit soort initiatieven. De vrijwilligers patrouilleren als buurtwacht door de wijk om samen aan de veiligheid en leefbaarheid te werken. De groep van Rustenburg en Oostbroek bestaat uit acht leden en is actief op donderdag- en zaterdagavond.
'Je ziet iets, je ruikt iets en dan waarschuw je de wijkagent', legt Van den Oever uit. Ondertussen laat zijn collega, Ger Schaap, zich tijdens het gesprek niet afleiden en houdt hij de omgeving goed in de gaten. Schaap: 'Kijk, vuurwerkresten', en hij wijst met zijn zaklamp op een hoopje rommel op de straat. De melding is nog niet ingevuld of een volgende dient zich aan. Schaap: 'Hier, deze grote doos en koekenpan náást de vuilcontainer in plaats van erin.'
Simon van den Oever en Ger Schaap maken melding van vuilnis naast de container
Simon van den Oever en Ger Schaap maken melding van vuilnis naast de container © Omroep West

'Andere bewoners zijn alerter en waakzamer door een buurtwacht'

Het centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) deed vorig jaar onderzoek naar buurtwachten in het rapport 'De burger kijkt mee'. Een keiharde conclusie dat een buurtwacht zorgt voor minder criminaliteit, is in cijfers moeilijk vast te stellen, legt Marjon den Breems van het centrum uit. 'In het algemeen daalt het aantal inbraken en diefstallen namelijk in Nederland. Het causale verband tussen de buurtwachten en deze daling is daarom lastig te maken. Er hangen meer factoren samen met het terugdringen van criminaliteit in een wijk.'
Maar volgens het expertisecentrum heeft buurtpreventie een positieve invloed op criminaliteit en overlast. Andere bewoners zijn volgens het centrum door de aanwezige buurtwachten alerter en waakzamer. Zo beveiligen ze hun huis beter. Daarnaast versterkt het de sociale cohesie.

'Buurtwachten werken sinds 2016 nauwer samen met politie en gemeente'

In 2016 deed het CCV ook al onderzoek naar de buurtwacht. Toen twijfelde men nog aan het nut en wees men onder meer op het gevaar van het spelen voor eigen rechter en het criminaliseren van bevolkingsgroepen. Den Breems: 'We merken dat de teams nu professioneler te werk gaan. Daarnaast is de gemeente ook alerter en begeleidt de buurtwachten beter.'
Zo heeft de gemeente Westland vorig jaar nog een samenwerkingsovereenkomst getekend met de politie en de buurtpreventieteams waarin staat beschreven welke bevoegdheden de partijen precies hebben. De vrijwilligers van de buurtwacht mogen bijvoorbeeld geen handboeien of wapens dragen. Aan de andere kant geeft de Westlandse politie hen wel vertrouwelijke informatie over plekken waar relatief veel wordt ingebroken. Aan de hand van die informatie bepalen de teams hun rondje. Een woordvoerder van de gemeente: 'Onze buurtpreventieteams spelen een belangrijke rol als het gaat om de veiligheid in Westland.'
Buurtwachten aan het werk in Haagse wijk Rustenburg en Oostbroek
Buurtwachten aan het werk in Haagse wijk Rustenburg en Oostbroek © Omroep West

'Mooi om zo bij te kunnen dragen aan de veiligheid in mijn buurt'

Terug naar Den Haag waar wijkagent Sacha Kipping ook een rondje meeloopt. Tijdens deze avond lijkt de buurtwacht niet meteen zware criminaliteit aan de kaak te stellen. 'Dat zie ik toch anders', legt Kipping uit. Zij wijst daarbij op de zogeheten 'Broken windows theory'. Volgens deze theorie vormen tekenen van buurtverval, maar ook vervuiling, het startpunt van een verloedering. En dat kan vormen van zwaardere criminaliteit uitlokken. Kipping: 'Nu Simon en de andere vrijwilligers van de buurtwacht het kleinste meteen aanpakken, kan het zich niet verder uitbreiden.'
'Mevrouw, het is voor uw eigen veiligheid dat het licht in uw portiek het doet. Er wordt in deze donkere dagen meer ingebroken.' De buurtwacht heeft inmiddels aangebeld bij een bewoonster van de wijk. De mevrouw is positief verrast en zegt het lampje te gaan maken. Van den Oever: 'Een kleine moeite, maar mooi om zo bij te kunnen dragen aan de veiligheid in mijn buurt.'
Buurtwachten in de regio: Den Haag en omgeving telt er 36. In het Westland lopen negen groepen rond en in Gouda vijf. Zoetermeer heeft acht buurtwachten. De Zoetermeerse burgemeester Aptroot sprak ze vorig jaar november nog toe op een speciale bijeenkomst: 'Het is indrukwekkend om te zien hoe u zich inzet voor buurtpreventie en daarmee voor een veiliger Zoetermeer. U bent onze ogen en oren in de wijk en een belangrijke schakel tussen inwoners en de gemeente en de politie. Uw inzet draagt bij aan de leefbaarheid en veiligheid in uw wijk.'